Ջրածինը (Hydrogenium` լատիներեն ջուր ծնող) պարբերական համակարգի առաջին պարբերության՝ առաջին խմբի, մեկ կարգաթվով տարրն է:
ջրածին տարրի նշանը
Ջրածնի ատոմն ունի ամենապարզ կառուցվածքը` մեկ դրական լիցքով միջուկի շուրջը սփռված է մեկ էլեկտրոն:
ջրածնի ատոմի կառուցվածքը
Միացություններ առաջացնելիս ջրածինը հիմնականում ցուցաբերում է մետաղական հատկություն, այսինքն՝ տալիս է մեկ էլեկտրոն և ձեռք է բերում +1 լիցք:
H0−1e→H+
Իսկ որոշ պայմաններում ոչ մետաղական հատկություն` ընդունում է էլեկտրոն (օրինակ՝ մետաղների հետ առաջացած միացություններում) և ձեռք բերում −1օքսիդացման աստիճան:
H0+1e−→−H−
Միացությունների ձևով ջրածինը չափազանց տարածված տարր է: Նա կազմում է ջրի զանգվածի 11 %-ը, մտնում է բոլոր բուսական` մրգերի, բանջարեղենների, թթուների, և կենդանական նյութերի` ճարպերի, սպիտակուցների, ածխաջրերի, նավթի, և շատ այլ հանքային նյութերի բաղադրության մեջ:
Նա կազմում է արեգակի և աստղերից շատերի զանգվածի կեսից ավելին: Արեգակնային համակարգի ամենամեծ մոլորակը` Յուպիտերը, համարյա լրիվ կազմված է ջրածին քիմիական տարրից: Ցածր ջերմաստիճանի և շատ բարձր ճնշման պատճառով ջրածինն այդ մոլորակի վրա գտնվում է պինդ վիճակում:
Ջրածին տարր պարունակող ցանկացած միացություն պարունակում է ջրածնի երկու իզոտոպ` պրոտիում ( 99,98) և դեյտերիում (0,02): Աննշան քանակությամբ հանդիպում է նաև երրորդ իզոտոպը` տրիտիումը:
Ջրածինը բնության մեջ ազատ վիճակում հանդիպում է չնչին քանակով՝ գլխավորապես մթնոլորտի վերին շերտերում: Երբեմն, այն երկրի ընդերքից դուրս է գալիս այլ գազերի հետ հրաբխային ժայթքումների, ինչպես նաև նավթի արդյունահանման ժամանակ:
ՀԱՐՑԵՐ, ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԽՆԴԻՐՆԵՐ
Ո՞ր դեպքում է խոսքը վերաբերում ջրածնին՝ որպես քիմիական տարրի. M
ա) ջրածին պարունակում է մարդու օրգանիզմը,
բ) ջրածնի լուծելիությունը ջրում վատ է,
գ) ջրածնիզանգվածայինբաժինըջրում ≈11% է: ✅
Թվարկե՛ք հինգ նյութ, որոնց կազմում ջրածին տարր է առկա:
HCI, H^2O, H^2, NaOH, HNO^3
Ինչո՞ւ մոլեկուլային ջրածինը չի հանդիպում Երկրի մթնոլորտի ցածր շերտերում:
Մոլեկուլային ջրածինը Երկրի մթնոլորտի ստորին հատվածում այլ տարրերի հետ կայուն քիմիական միացություններ չի ստեղծում: Երբեմն, այն երկրի ընդերքից դուրս է գալիս այլ գազերի հետ հրաբխային ժայթքումների, ինչպես նաև նավթի արդյունահանման ժամանակ:
Որքա՞ն է 8 գ զանգվածով ջրածնի
ա) նյութաքանակը (մոլ) – 4մոլ
բ) ծավալը – 89,6
Ո՞ր դեպքում է ջրածնի զանգվածն ավելի մեծ՝ 1 մոլ ջրո՞ւմ, թե՞ 0,5 մոլ մեթանում:
Քանի որ 1 մոլ ջուրը հավասար է 18,016-, իսկ 0,5 մոլ մեթանը հավասար է 8,02-ի՝ 1 մոլ ջուրն ավելի մեծ է ծավալով, քան մեթանը:
18,016 > 8,02
Ջրի զանգվածը Երկիր մոլորակի վրա ≈1,45-10 կգ է: Ի՞նչ զանգվածով (կգ) ջրածին է պարունակում ջուրը:
Հաշվե՛ք ատոմների թիվը 20 գ զանգվածով մոլեկուլային ջրածնում:
10^24 x 5,97
Որքա՞ն է ջրածնի զանգվածային բաժինը (%) էթիլսպիրտում՝ C2H5OH:
13%
Ի՞նչ զանգվածով (գ) ցինկ կպահանջվի աղաթթվից 1,12 լ ջրածին դուրս մղելու համար:
1.Ինչպե՞ս կարելի է բարձրացնել օրգանիզﬕ դիմադրողականությունը շնչառական հիվանդությունների նկատմամբ:
Ներշնչման պահին օդի հետ կարող են շնչուղիներ անցնել հիվանդաբեր բակտերիաներ,փոշի, որոնց մի մասը կպչում է վերին շնչառական ուղիների լորձաթաղանթի թարթիչավոր էպիթելին և վնասազերծվում լորձունքի կողմից։ Սակայն որոշ մանրէներ կարող են անցնել թոքեր և առաջացնել թոքաբորբ և այլն։ Կանխելու համար անհրաժեշտ է բնակարանը մաքրել խոնավ շորով, պետք է պահպանել անձնական հիգիենա, ինչպես նաև կոփել օրգանիզմը։ Եթե բնակարանում շատ մարդ կա, օդում թթվածնի քանակը պակասում է, շատանում է ածխաթթու գազը,ջրային գոլորշիները։ Այդպիսի պայմաններում մարդիկ դառնում են քնկոտ, արագ հոգնում են, գանգատվում են գլխացավից։ Անհրաժեշտ է զբաղվել սպորտով, քայլելիս ընդունել ուղղաձիգ կեցվածք, որը նպաստում է կրծքավանդակի լայնացմանը, մեծացնում է թոքերի կենսական տարողությունը։ Շնչառության հիգիենայի կարևոր պայման է նաև քթով շնչելը։ Պետք է պահպանել ձայնալարերը, խուսափել բարձր գոռալուց, որի հետևանքով կարող է ձայնը դառնալ խռպոտ և նույնիսկ խզվել։
2.Որո՞նք են շնչառության հիգիենայի հիﬓական կանոնները:
Մարդու առողջության համար անհրաժեշտ է թարմ օդ, բնակարանը պետք է հաճախ օդափոխել։ Կարևոր է նաև շնչառության ճիշտ ռիթմը, որը հեշտացնում է ֆիզիկական և մտավոր աշխատանքը։ Կրծքավանդակի նորմալ ձևավորման համար կարևոր պայման է գրասեղանի առջև ճիշտ նստելը, շնչառական մարզումներ կատարելը։
3.Ինչպե՞ս են հեռացվում քթի խոռոչ կամ շնչափող ընկած առարկաները:
Քթի մեջ այդպիսի առարկաներ ընկնելու դեպքում անհրաժեշտ է փակել երկրորդ քթանցքը և փորձել փչելով արտաշնչմամբ հեռացնել օտար իրը։ Արգելվում է որևէ գործիքով հեռացնելու փորձերը, քանի որ ոչ հմուտ միջամտության դեպքում օտար մարմինը կթափանցի շնչուղիների ավելի խորը մասեր։ Շնչափող ընկած օտար մարմինը նախ փորձում են հեռացնել արհեստական հազի միջոցով։ Անհաջող փորձերից հետո կարելի է տուժածին երկտակել ծնկի վրա՝ փորով հենված դեպի ծունկը դիրքով, գլուխը ինչքան հնարավոր է դեպի ներքև, ապա մի քանի անգամ կտրուկ հարվածել մեջքին։ Եթե այդ ձևով նույնպես օտար մարմինը չի հեռացվում շնչափողից, անհապաղ անհրաժեշտ է դիմել բժշկի։
1.Թվարկե’լ Վրաստանի հանրապետությունները, խոշոր քաղաքները,հարևան պետությունները։
Աջարիա, (Աբխազիա, Հարավային Օսեթիա) – հանրապետություններ
2.Բնութագրե’լ Վրաստանի աշխարհագրական դիրքը։
Աշխարհագրական նպաստավոր դիրքի և բարդ լեռնագրության շնորհիվ կլիման և բնությունը խիստ բազմազան են։ Կովկասյան տարածաշրջանը, որում տեղակայված է երկիրը, համարվում է ալպիական շարժական երկրամաս, ինչով պայմանավորված է բազմաբնույթ ռելիեֆը և տարատեսակ լանդշաֆտները, կլիման ու ջրագրությունը, բուսական ու կենդանական աշխարհը։ Բացի այդ, Վրաստանը հարում է խոնավ միջերկրածովյան կլիմային, Արալյան-Կասպիական իջվածքին ու առաջավորասիական բարձրավանդակներին, ինչը նույնպես իր ազդեցությունն է թողնում։
3.Որո՞նք են Վրաստանի տնտեսության գլխավոր ճյուղերը։ Որտե՞ղ են դրանք տեղաբաշխված։
Վրաստանի տնտեսությանն «աջակցում է» երկրում հարաբերականորեն ազատ և թափանցիկ մթնոլորտը։ Համաձայն Transparency International֊ի 2015 թվականի հաշվետվության՝ Վրաստանն ամենաքիչ կոռումպացված երկիրն է Սև ծովի տարածաշրջանում, այն գերազանցում է իր բոլոր հարևաններին և Եվրոպական Միության որոշ երկրների:
Նշե’լ Կենտրոնական Ասիայի պետությունների տնտեսությունների մասնագիտացված ճյուղերը։
Ղազախստանում շահագործվեցին Թենգիզ ու Կաշագան նավթային և Կարաչագանահ գազային խոշոր հանքավայրերը։ Թուրքմենստանը և Ուզբեկստանը նաև բնական գազի խոշոր արտահանողներ են։
Ղազախստանի նավթի մի մասն արտահանվում է հարևան Չինաստան, որն աշխարհի ամենաշատ նավթ ներկրող երկիրն է։
Մյուս զարգացած ճյուղը սև և գունավոր մետաղաձուլությունն է։ Ղազախստանում զարգացած է և՛ սև, և՛ գունավոր մետաղաձուլությունը։ Իսկ Ուզբեկստանում առավել զարգացած է գունավոր մետաղաձուլությունը, հատկապես ոսկու ձուլումը։
Ուզբեկստանն ու Ղասախստանը ձգտում են վերականգնել իրենց երբեմնի զարգացած մեքենաշինությունը։
Կենտրոնական Ասիայի երկրների թեթև արդյունաբերությունը զարգանում է սեփական բամբակի հումքով։ Արտադրում են գորգեր (հատկապես Թուրքմենստանում), բամբակյա, մետաքսե և բրդե գործվածքներ։
1. Sea otters have the thickest fur of any animal.Their fur contains between 600,000 to 1,000,000 hair follicles per square inch.
2. A sea otter’s lung capacity is 2.5 times greater than that of similar-sized land mammals.
3. They have hidden pockets under their armpits to store food.
4. Sea otters like holding each other’s hands while sleeping, so they can make sure that no one gets lost or left behind
5. Some sea otters are very shy.
—————————————————————————————
1. Ծովային ջրասամույրների մորթին ամենահաստն է բոլոր կենդանիների մեջ: Նրանց մաշկը պարունակում է 600,000-ից մինչև 1,000,000 մազի ֆոլիկուլ մեկ քառակուսի դյույմում:
2. Ծովային ջրասամույրերի թոքերի հզորությունը 2.5 անգամ ավելի մեծ է, քան այդպիսի չափ ունեցող այլ ցամաքային կենդանուց:
3. Նրանք թաքնված գրպաններ ունեն իրենց թևատակների հատվածներում, որոնց մեջ նրանք պահում են իրենց ուտելիքը:
4. Քնելուց ծովային ջրասամույրները սիրում են բռնել միմյանց ձեռքերը, որպեսզի համոզվեն, որ մյուսները չեն կորի:
Человек с социальной сети может полностью отличатся от того же человека в реальной жизни. В социальных сетях ты не видишь с каким человеком разговариваешь. Возможно ты даже общаешься не с человеком. Роботы начали развиваться новыми масштабами и они могут имитировать людей. Они же помогают совершенствовать фотографии и записи окружающих нам людей. Бывало много случаев, когда в социальных сетях ты смотришь на фотографию человека, который практически идеален, но ожидания не соответствуют реальности. Такие люди пробуют завладеть вниманием людей, но они не пытаются стать их совершенной версии. Поэтому, когда люди видят, что эти личности не соответствуют их требованиям – они просто не общаются. Вот почему важно быть самим собой!
Կապույտը հոգու աղոթանքն է, քույր, Կապույտը — թախիծ. Կապույտը — կարոտ թափանցիկ, մաքուր, Ու հստակ, ու ջինջ:
Կապույտը քրոջ աչքերի անհուն Առավոտն է թաց:
———————————
Կապույտում հոգիս մի հին իրիկուն Անզո՜ր հեծկլտաց:
Կապույտը ծեգին աղոթքի կանչող Ղողանջն է զանգի: Կապույտը — արցունք, ու կապույտը — ցող Հոգու, երկնքի:
Կապույտում անսուտ խոսքեր են հոսում Երկնքից — երկինք: Հոգիս — Կապույտի լաբիրինթոսում Սրբացած կնիք:
Այն, որ չի եղել, որ պե՛տք է լինի Մանկական սրտում — Հոսում է, որպես լուսավոր գինի — Հոգու կապույտում:
————————————————————————
Այս բանաստեղծությունը ընթերցելիս հիշեցի, որ որոշ գույները տարբեր բաներ են խորհրդանշում: Ըստ որոշ աղբյուրների՝ բանաստեղծության մեջ նշված գույնը՝ կապույտը խորհրդանշում է խորը զգացմունքներ, վիշտ և ներդաշնակություն: Չարենցը նկարագրում է կապույտ գույնը, որպես մաքուր, ջինջ, հստակ և թափանցիկ մի առարկա: Դա հասկանալի է, քանի որ կապույտ գույնը շատերին հիշեցնում է երկինքը և (կամ) ջուրը: Տվյալ պարագայում վերը նշված բառերը բացատրում էին նրա զգացմունքները մի աղջկա նկատմամբ: Նա դա անում է օգտվելով խորհրդանշական խոսքի անդամներ: Ինձ դուր եկավ հետևյալ հատվածը՝ «Կապույտը — արցունք, ու կապույտը — ցող Հոգու, երկնքի»: Նա համեմատում է կապույտը իր զգացմունքների հետ՝ տխրություն, երազանք, հույս և ուրախություն: Անգամ այն ժամանակ, երբ Արևը չէր շողում, նա և նրա հոգին լուսավորվում էին իր զգացմունքների պատճառով:
Որո՞նք են Ռուսատանի տնտեսական զարգացման նախադրյալները։
Բազմապիսի և հարուստ բնական ռեսուրսների առկայությունը,
Համեմատաբար որակյալ աշխատանքային ռեսուրսների առկայությունը՝ հաշվի առնելով, որ վերջին տարիներին ազատ աշխատատեղերք 1/5-ը զբաղեցրել են ԱՊՀ-ից և հիմնականում Չինաստանից ներգաղթածները,
Մեծածավալ կապիտալ շինարարությունն ու արդյունաբերության նոր ճյուղերի զարգացումը, որոնք ստեղծում են մեծ պահանջարկ, այսինքն ներքին տարողունակ շուկա:
Որո՞նք են Ռուսաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղերը։
Ռուսաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղը արդյունաբերությունն է: Այն մի բարդ համալիր է՝ բաղկացած հարյուրավոր ճյուղային համալիրներից, առանձին ճյուղերից ու ենթաճյուղերից: Դրանց թվում գլխավորներից են վառելիքա-էներգետիկական, մետալուրգիական, մեքենաշինական, քիմիական համալիրները, անտառային և թեթև արդյունաբերության ճյուղերը:
Ի՞նչ դեր ունի Ռուսաստանը ժամանակակից աշխարհում։
Ռուսաստանի դերը շատ մեծ է արդյունաբերության և տնտեսության մեջ: Ռուսաստանն ունի օգտագար հանածոններ, որոնք տարածվում են բոլոր երկրներով մեկ:
Ի՞նչ գործոնների ազդեցության տակ են ձևավորվել Ռուսաստանի տարածքային ներքին տարբերությունները։
Ռուսաստանում ժամանակի ընթացքում ձևավորվել են 11 տնտեսական շրջաններ: Նրանք միմյանցից տարբերվում են աշխարհագրական դիրքով, բնական և աշխատանքային ռեսուրսներով, մասնագիտացմամբ, զարգացման առանձնահատկություններով և մակարդակով: Այս շրջանները առավել ընդհանրական առանձնահատկություններով միավորվում են Արևմտյան և Արևելյան տնտեսական խոշոր զոնաների մեջ:
1.Թվարկել Իրանի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:
Հարևան երկրներ՝ Հայաստան, Թուրքմենիստան, Թուրքիա, Պակիստան, Օման, Իրաք, Աֆղանստան, Ադրբեջան, ԱՄԷ
Ջրային ավազաններ՝ Կասպից ծով, Օմանի նեղուց, Պարսից ծոց
2.Բնութագրեք Իրանի աշխարհագրական դիրքը:
Իրանի աշխարհագրական եիրքն ամենից առաժ որոշվում է իր ընդարձակ տարածքով, որը ձգվում է Կասպից ծովից մինչև Պարսից ու Օմանի ծոցերը և Թուրքիայի ու Իրանի սահմաններից մինչև Աֆղանստան ու Պակիստան։
3.Ի՞նչ դեր ունի Իրանը Հարավարևմտյան Ասիայում:
Իրանի ընդերքը հարուստ է օգտակար հանածոննեդիվ՝ նավթով, բնական գազով, մետաղային պաշարներիվ, շինանյութերով։
Իրանը քաղաքակրթության հնագույն կենտրոններից է, որտեղ մարդը բնակվել է անհիշելի ժամանակներից։ Այն Հարավարևմտյապ Ասիայի ամենաբազմազգ և ամենաբազմալեզու, բազմակրոն պետությունն է։ Այստեղ ապրում է ավելի քան 40 ժողովուրդ, որոնց մեծ մասի լեզուները պատկանում են իրանական լեզվախմբին (պարսիկներ, քրդեր, բելուջներ, տաջիկներ, աֆղաններ), իսկ մնացածը՝ թյուրքական լեզվախմբին (ադրբեջանցիներ, թուրքմեններ)։
4.Որո՞նք են Իրանի տնտեսության զարգացման նախադրյալները:
Տնտեսության առաջատար ճյուղը արդյունաբեդությունն է։ Արդյունաբեդության մեջ առաջատարը շարունակում եպ մնալ նավթի և բնական գազի արդյունահանումը և դրանց հետ կապված ճյուղերը։ Նավթի տարեկան հանույթը հասնում է 230 մլն տ-ի (4-րդն աշխարհում)։
Ուղեղի անոթների խցանման կամ վնասման դեպքում ուղեղը մնում է առանց սնուցման: Հետևող արձագանքը լինում է տվյալ հատվածի մահը: Ուղեղի մահացած հատվածի հետ մարդը կորցնում է այն ֆունկցիաները, որոնց համար այն պատասխանատու էր:
Ինֆարկտի ժամանակ մահանում է սրտային մկանի մի մասը, ինսուլտի ժամանակ մահանում է ուղեղի մի մասը: Տարբերում են արյունազեղային (հեմորագիկ) կաթված և սակավարյունային (իշեմիկ) կաթված: Առաջինը հիմնականում պատահում է առավոտյան, իսկ մյուսը` օրվա յուրաքանչյուր ժամի՝ հիմնականում լարվածության կամ սթրեսի պատճառով: Կաթված ստացած մարդու մոտ գտնվող բարեկամները պետք է շատ արագ կատարեն բոլոր անհրաժեշտ գործողությունները: Անդառնալի փոփոխություններն ինֆարկտի ժամանակ տեղի են 10 ժամ հետո, ինսուլտի դեպքում` 3-5 ժամ հետո: Այդ պատճառով պետք է չափազանց ուշադիր լինել սեփական անձի և հարազատների հանդեպ: Այտի, ձեռքի թմրածությունը կամ խոսքի մեջ դժվարությունները, որոնք որոշ ժամանակ չեն անցնում, պետք է լուրջ մտորումների առիթ տան և ստիպեն այցելել բժշկի: Ոչ մի «ամեն ինչ կարգին է» չպետք է լինի:
Պատճառներ
Սթրես
Նյարդային համակարգում ադրենալինի և սթրեսի հորմոնների անընդհատ առաջացումը բարձրացնում է զարկերակային ճնշումը: Դա փոխում է անոթների կառուցվածքը, բարձրացնում է արյան լյարդացումը և տրոմբ է առաջացնում:
Ծխելը
Նիկոտինը նեղացնում է անոթները և կծկումներ է առաջացնում: Ծխախոտի մեջ առկա թունավոր նյութերը նպաստում են, որպեսզի խոլեստերինը նստի անոթների պատերին և տրոմբ առաջանա:
Ալկոհոլ
Սպիրտը բարձրացնում է զարկերակային ճնշումը, կարող է հանգեցնել խրոնիկ հիպերտոնիայի: Այդ հիվանդություններով Դուք մեխանիկորեն հայտնվում եք ռիսկի խմբում:
Ճարպակալություն
Եթե մարդու մոտ ավելորդ քաշ կա, ապա սիրտը ստիպված է ավելի ծանրաբեռնված աշխատել: Անոթները կարող են չհաղթահարել այդպիսի ծանրաբեռնվածությունը և դա կհանգեցնի ճնշման բարձրացման:
Հիպոդինամիա
Նստակյաց ապրելակերպը ստիպում է անոթներին ծուլանալ, իսկ ուղեղի բջիջներին տառապել թթվածնի պակասից:
Շաքարախտ
Շաքարախտի ժամանակ գլյուկոզայի բարձր աստիճանը բերում է նրան, որ ճարպային նստվածքներն արյունատար անոթների մեջ մեծանում են: Որքան մեծ են ճարպային նստվածքներն, այնքան ավելի մեծ է ինսուլտի հավանականությունը:
Հիպեր–խոլեստերինեմիա
«Վատ» խոլեստերինի բարձր աստիճանն արյան մեջ հանգեցնում է ատերոսկլերոզի զարգացմանը: Դա կարող է տրոմբներ առաջացնել, նեղացնել անոթները և հանգեցնել ինսուլտի:
քթի խոռոչով անցնելիս օդը փոշեզերծվում, մանրէազերծվում, տաքանում և խոնավանում է: Բերանի խոռոչի մակերեսը անհամեմատ փոքր է: Այդ պատճառով բերանով շնչելիս օդը չի ենթարկվում վերոհիշյալ փոփոխություններին, որի հետևանքով հաճախ առաջանում են օդատար ուղիների բորբոքումներ:
2. Ինչո՞ւ ջրի ﬔջ ընկած թոքի կտորը չի ընկղմվում:
Թոքամզային թաղանթներից այդ խոռոչ է արտադրվում քիչ քանակությամբ հեղուկ, որը թուլացնում է շնչառության ժամանակ թոքերի և կրծքավանդակի պատերի միջև առաջացող շփման ուժը:
3. Ինչո՞ւ երեխան, ով այս կամ այն պատճառով դժվարանում է քթով շնչել, հաճախ է հիվանդանում մրսածության հիվանդություններով:
Ինչպես նշեցի, քթով շնչելիս օդը փոշեզերծվում, մանրէազերծվում, տաքանում և խոնավանում է, այդպես օդը դառնում է անվտանգ: Սակայն բերանով շնչելիս օդը չի մանրէազերծվում, բակտերիաները կարողանում են հեշտությամբ մտնեն օրգանիզմը և հիվանդացնել երեխային:
Շնչառության նշանակությունը:Բոլոր կենդանի օրգանիզմները, նաև մարդը, նյութափոխանակության իրականացման համար մշտապես թթվածնի կարիք են զգում: Թթվածինը օրգանիզմ է մտնում շնչառության միջոցով:
Շնչառությունը գործընթացների համալիր է, որն ապահովում է օրգանիզմի կողմից թթվածնի յուրացումը, նրա օգտագործումը օրգանական նյութերի օքսիդացման համար և նյութափոխանակության արգասիք ածխաթթու գազի հեռացումը:
Արդեն գիտեք, որ բջիջներին թթվածնի մատակարարումը և նրանցից ածխաթթու գազի հեռացումն իրականացնում է արյունը: Գազափոխանակությունն արյան և մթնոլորտային օդի միջև իրականացնում են շնչառության օրգանները: Շնչառությունը կարևորագույն կենսական գործընթաց է, որի դադարը կործանարար է օրգանիզմի համար:
Շնչառական օրգանների կառուցվածքը և գործառույթները:
Շնչառական համակարգը կազմված է օդատար ուղիներից (քթի խոռոչ, քթըմպան, կոկորդ, շնչափող և բրոնխներ) և գազափոխանակության օրգաններից` թոքերից:
Օդատար ուղիներից առաջինը, որը շփվում է մթնոլորտային օդի հետ, քթի խոռոչն է:
Քթի խոռոչը ոսկրաաճառային միջնորմով բաժանվում է երկու խոռոչների: Յուրաքանչյուր խոռոչ ունի ոլորապտույտ անցուղիներ, որոնք մեծացնում են նրա ներքին մակերեսը: Այդ ամբողջ մակերեսը պատված է լորձաթաղանթով, որը կազմված է թարթիչավոր էպիթելային հյուսվածքից: Թարթիչների թարթման, շարժման օգնությամբ քթի խոռոչից հեռացվում է լորձը՝ նրան կպած մանրէների և փոշու հետ միասին: Քթի խոռոչում ներշնչված օդը, շփվելով լորձաթաղանթի արյունատար անոթների հետ, տաքանում է՝ հասնելով մարմնի ջերմաստիճանին, իսկ լորձի միջոցով խոնավանում է (մինչև 95% խոնավություն):
Քթի խոռոչը և քթըմպանը
Այսպիսով` քթի խոռոչով անցնելիս օդը փոշեզերծվում, մանրէազերծվում, տաքանում և խոնավանում է:
Բերանի խոռոչի մակերեսը անհամեմատ փոքր է: Այդ պատճառով բերանով շնչելիս օդը չի ենթարկվում վերոհիշյալ փոփոխություններին, որի հետևանքով հաճախ առաջանում են օդատար ուղիների բորբոքումներ:
Քթի խոռոչի վերին մասում գտնվում են հոտառական ընկալիչներ, որի շնորհիվ քիթը համարվում է նաև հոտառական օրգան: Քթի խոռոչից օդը անցնում է քթըմպան, որն ըմպանի վերին մասն է, ապա մտնում է կոկորդ:
Կոկորդ
Կոկորդը գտնվում է պարանոցի վերին մասում: Այն մի քանի աճառներով, կապաններով, ջլերով և մկաններով միմյանց միացած խոռոչ է: Աճառներից ամենամեծը՝ վահանաճառը, շոշափվում է պարանոցի վրա առջևից: Այն արտաքինից պաշտպանում է կոկորդը: Կոկորդի մուտքը վերևից փակվում է մակկոկորդի աճառով, որը կլլման պահին խոչընդոտում է սննդագնդիկի թափանցումը շնչափող: Հակառակ դեպքում սննդանյութի անցումը շնչափող շնչահեղձության և մահվան պատճառ կարող է դառնալ:
Կոկորդի խոռոչը պատված է լորձաթաղանթով, որը վնասազերծում է օդի հետ այստեղ հասած մանրէները, փոշին և շարունակում է տաքացնել ու խոնավացնել օդը:
Կոկորդը նաև ձայնային օրգան է: Այդ խոռոչի ամենանեղ տեղում ձգվում են ձայնալարերը, որոնց միջև գտնվում է ձայնախորշը: Ձայնախորշը եռանկյունաձև է: Այն խոսելու պահին նեղանում է, և ձայնալարերը միմյանց են մոտենում: Ձայնը ձևավորվում է արտաշնչվող օդի միջոցով ձայնալարերի տատանման արդյունքում: Որքան մեծ է ձայնալարերի տատանման հաճախականությունը, այնքան բարձր է ձայնը:
Ձայնի և հոդաբաշխ խոսքի ձևավորման վրա ազդում է նաև լեզվի, շրթունքների, ստորին ծնոտի դիրքը, քթի և բերանի խոռոչների ձևը և այլն: Այդ է պատճառը, որ շնչառական ուղիների հիվանդությունների ժամանակ (անգինա և այլն) փոխվում է ձայնի որակը:
Ձայնախորշ
Շնչափողը անմիջապես կոկորդի շարունակությունն է: Այն 10−15սմ երկարությամբ խողովակավոր օրգան է: Կազմված է 16−20 աճառային կիսաօղակներից, որոնց շնորհիվ պարանոցի շարժումների դեպքում շնչափողի լուսածերպը մնում է բաց վիճակում, և օդն անարգել անցնում է շնչառական ուղիներ: Շնչափողի հետին պատը հպվում է կերակրափողին, և աճառի բացակայության շնորհիվ չի խանգարվում սննդագնդիկի տեղաշարժը: Շնչափողը ստորին մասում վեր է ածվում երկու գլխավոր՝ աջ և ձախ բրոնխների:
Բրոնխները կառուցվածքով նման են շնչափողին: Նրանք երկու խոշոր խողովակներ են, որոնք մտնում են թոքեր և այնտեղ ճյուղավորվելով առաջացնում են բրոնխածառ: Խոշոր բրոնխները վեր են ածվում մանր բրոնխների, սրանք էլ` մանրագույն բրոնխների, որոնք ավարտվում են օդով լցված թոքաբշտերով: Թոքաբշտերի պատերը կազմված են միաշերտ հարթ էպիթելից, բարակ առաձգական թելերից և պատված են արյան մազանոթների խիտ ցանցով:
Յուրաքանչյուր թոքում հաշվվում է մինչև 400 մլն թոքաբուշտ, որոնց ընդհանուր մակերեսը 100−150 մ² է:
Փաստորեն, թոքերի շնչառական մակերեսը 70−100 անգամ մեծ է մարդու մաշկի մակերեսից: Թոքերի այդ հսկայական մակերևույթն ապահովում է գազափոխանակության մեծ արագությունը:
Թոքերը երկուսն են, տեղավորված են կրծքավանդակում, գրավում են համարյա նրա ամբողջ խոռոչը: Թոքերը նման են հատած կոնի, գագաթով ուղղված են վեր, հիմքով՝ ցած և հենվում են ստոծանուն: Թոքերը խոր ակոսներով բաժանվում են բլթերի: Յուրաքանչյուր թոքի մեջ մտնում է մեկ բրոնխ, բազմակի ճյուղավորվելով վերածվում մանրագույն բրոնխների, որոնք ավարտվում են մանրադիտակային մեծություն և կառուցվածք ունեցող թոքաբշտիկներով և նմանվում խաղողի ողկույզի:
Թոքաբշտիկների պատը կազմված է միաշերտ բջիջներից, որոնք արտաքուստ ծածկված են արյունատար մազանոթների խիտ ցանցով: Թոքաբշտերի և մազանոթների պատերի միջև կատարվում է գազափոխանակություն:
Արտաքինից թոքը պատված է շարակցահյուսվածքային թաղանթով՝ թոքամզով (թոքային պլևրայով): Այն կազմված է երկու թաղանթներից, որոնցից մեկը պատում է թոքերի մակերեսը (թոքամզային թաղանթ), մյուսը՝ կրծքավանդակի պատը ներսից (մերձպատային թոքամզային թաղանթ):
Թոքային և մերձպատային թոքամզային թաղանթների միջև առաջանում է ճեղքանման ազատ տարածություն, որը կոչվում է թոքամզային խոռոչ:
Թոքամզային թաղանթներից այդ խոռոչ է արտադրվում քիչ քանակությամբ հեղուկ, որը թուլացնում է շնչառության ժամանակ թոքերի և կրծքավանդակի պատերի միջև առաջացող շփման ուժը:
Թումանյանն այս հոդվածում կենտրոնանում է կառավարության գործունեության և ժողովրդի ու ամբոխի տարբերության վրա: Նա պատմում է, որ Հայաստանում այդ պահին ալեկոծություններ էին տեղի ունենում, սակայն կառավարությունը խնդրի պատճառները փնտրում էր երկրից դուրս: Շատ երկրներում կան նմանատիպ խնդիրներ, բայց «ամբոխը» աչքերը փակ լսում և կատարում է կառավարության ասածը: Իսկ ժողովուրդը այդ ժամանակ խորհում է, թե, արդյո՞ք ճիշտ քայլ արեցին: Հովհաննես Թումանյանն արտահայտեց իր կարծիքը նման մարդկանց հանդեպ և ես ամբողջովին համաձայն եմ նրա հետ:
Երբ նա խոսում էր ժողովրդի և ամբոխի տարբերության մասին, սկսեցի խորհել իրենց տարբերությունների միջև: Իրոք, «ժողովուրդը խաղաղասեր է, ամբոխը՝ կռվարար»: Ժողովուրդը մտածում է, իսկ ամբոխը պարզապես անում է մի բան: Ժողովուրդը իմաստուն ու իրավացի է, իսկ ամբոխն՝ անմիտ ու գոռոզ: Որոշ մարդիկ կարծես ամբոխ լինեն, քանի որ նրանք միշտ խնդիրների մեջ են և հարձակվում են բոլորի վրա: Կապ չունի, այդ մարդիկ բարեկամ են՝ թե ոչ: Այդ պատճառով Թումանյանը նշեց, որ ավելի լավ է ունենալ մոտիկ հարևան, քան հեռու բարեկամ: Շատ մարդկանց մոտ մի տարօրինակ բնավորության գիծ կա՝ նրանք միշտ պաշտպանում են իրենց բարեկամներին, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ նրանք սխալ են: Ես համաձայն չեմ տվյալ տեսակետին և աշխատում եմ չնմանվեմ այդպիսի մարդկանց: Մոտիկ հարևաններն ավելի հոգատար են, քան հեռու բարեկամները, որոնք մի քանի տարին մեկ են հիշում քեզ:
Կարծում եմ, եթե այս հոդվածը կարդայի և վերլուծեի մի քանի տարի առաջ, կարծիքս ամբողջությամբ ուրիշ կլիներ: Բայց հիմա լիովին հասկացել եմ, թե որն է տարբերությունը մոտիկ հարևանի և հեռու բարեկամի միջև:
Այդպես՝ քեզ նման երազներ էին երազում, մեծ-մեծ հույսեր էին փայփայում… – բարդ
Գալիս էին ոգևորված իրանց հույսերով ու ցնորքներով և մեկ-մեկ կորցնում ճանապարհին։ – բարդ
Ոմանք շուտ էին վհատում ու բեկվում, ոմանք ավելի հանդուգն ու համառ գալիս էին, մինչև մի տեղ ընկնում էին ուժասպառ ու… – բարդ
Օ՜, շատ եմ ծիծաղել նրանց վրա։ – պարզ ընդարձակ
Ինչքա՜ն ծիծաղեցին էն գիշեր․․․ – պարզ ընդարձակ
Ամենքը գաղթականներ էին։ – պարզ համառոտ
Նոր էին Թիֆլիս հասել։ – պարզ համառոտ
Զանոն էլ նրանց հետ էր։ – պարզ ընդարձակ
Իր հոր փեշիցը բռնած նա անց էր կացել ձյունոտ սարերով, ամայի, ցուրտ դաշտերով, երկա՜ր-երկա՜ր ճանապարհ։ – բարդ
Նա չէր հասկանում, թե ինչու պատահեց էն ամենը, ինչ որ ինքը տեսավ․ – բարդ
էն հրացանների ճայթյունը, էն աղաղակը, էն ծուխն ու կրակը, էն փախուստը, որ փախչում էին ամենքը, ամենքը․․․ – պարզ ընդարձակ
Եվ չէր հասկանում, թե ինչպես եղավ, որ իր մայրիկը կորավ էն ժամանակ։ – բարդ
2. Նախադասություններն ընդարձակի՛ր:
Փորձենք:
Փորձենք լավագույնն անել:
Աղջիկները կպատմեն:
Աղջիկները մանրամասն կպատմեն:
Մեծերը կլսեն:
Մեծերն ուշադիր կլսեն ձեզ:
Կընտրեք:
Լավագույն տարբերակը կընտրեք:
Ճամփորդը վերադարձավ:
Հոգնած ճամփորդը վերջապես վերադարձավ:
3. Նախադասությունը գրի՛ր առանց այն բառերի կամ բառակապակցությունների, որոնք պատասխանում են փակագծում տրված հարցին:
Մի հարուստ մարդ իր փոքրիկ խանութում արդար մեղր էր ծախում: (ինչպիսի՞, ո՞ր)
Մի մարդ իր խանութում մեղր էր ծախում:
Փաեթում բամբուկե փորագրված գավազան էր, փոքրիկ, ասեղնագործ թասակ և սև ու դեղին թիկնոց, որի լայն օձիքի վրա ապշեցուցիչ գեղեցիկ նախշեր էին գործված: (ինչպիսի՞, ո՞ր)
Փաեթում գավազան էր, թասակ և թիկնոց, որի օձիքի վրա նախշեր էին գործված:
Մեզնից ոչ հեռու կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ նրա կատարից հաստ օղակով կախված լիանայի վրա մի թռչուն էր թառել: (որտե՞ղ)
Կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ հաստ օղակով կախված մի թռչուն էր թառել:
Մի րոպե լիանայի վրա նստած մնալուց հետո թռչունը ցած թռավ ու առաջ շարժվեց տարօրինակ, մեծ ցատկերով, անհետացավ քարերի մեջ: (ե՞րբ, որտե՞ղ)
Թռչունը թռավ ու շարժվեց տարօրինակ, մեծ ցատկերով, անհետացավ: (ե՞րբ, որտե՞ղ)
Այդ ընթացքում ծառի գագաթը բարձրացած որսորդը երկար պարաններով երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիկներն էին: (ե՞րբ. որտե՞ղ)
Ծառի գագաթը բարձրացած որսորդը երկար պարաններով երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիկներն էին: (ե՞րբ. որտե՞ղ)
Առավոտ ծեգին հավաքեցինք մեր հանդերձանքը և ճամփա ընկանք: (ե՞րբ, ի՞նչը)
Հավաքեցինք և ճամփա ընկանք: (ե՞րբ, ի՞նչը)
4. Նախադասության րնդգծված բառերը հանի՛ր: Ի՞նչ է փոխվում (նախադասության արտահայտած միտք, ինչ-որ տեղեկություն, բառերի դասավորություն, այլ բառեր և այլն): Ի՞նչ կանվանես ընդգծված բառերը:
Դավի՛թ, շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝ Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
Շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝ Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
Այդ օրվանից մինչև այսօր, երեխանե՛ր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
Այդ օրվանից մինչև այսօր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին, ֆուտբոլի՛ստ:
Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին:
Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, Վահե՛, 1937 թվականին են առաջին անգամ համարներ գրել:
Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, 1937 թվականին են առաջին անգամ համարներ գրել:
Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները, Սամվե՛լ:
Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները:
Համարները, փոքրի՛կ, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ կողմնորոշվեն:
Համարները, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ կողմնորոշվեն:
Ընդգծված բառերը կոչվում են «կոչականներ»:
5. Նախադասության ընդգծված բառերն ի՞նչ են ցույց տալիս: Նախադասությունների կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ և փորձի՛ր բացատրել:
Եղիշե՛, այդ նամակն ինձ կտա՞ս կարդալու: Հասմի՛կ, այս երկտողից.բացի ուրիշ բան չի՞ գրել: Պետք է արտասանե՞ս, Նվա՛րդ: Ո՞ւմ ես փնտրում այդպես, Արսե՛ն: Գնանք, Խորե՛ն, քեզ ծանոթացնեմ Չարենցի հետ: Բանաստեղծությունդ, սիրելի՛ս, անհաջող է ստացվել:
Ընդգծված բառերը (կոչականները) ցույց են տալիս, որ խոսքը վերաբերվում է որևէ տվյալ մարդու: Այդպիսի բառերից առաջ կամ հետո դրվում է ստորակետ:
Վահա՛ն, դինոզավրերն ինչո՞ւ են ոչնչացել: Մայրի՛կ, դու քայլող մեքենա տեսե՞լ ես: Նա իսկապե՞ս իր բնակարանը գազանանոցի է վերածել, Էլլա: Մարդն ինչքա՞ն ժամանակ կարող է դիմանալ առանց խմելու, Մա՛քս: Գիտե՞ս, Միքայե՛լ, ռոբոտներին էլ է օդ պետք: Ի՜նչ ասես չես մտածի, Միա՛, հիմա էլ որոշել ես նոր տեսակի ծաղի՞կ աճեցնել:
8. Ա և Բ խմբերի նախադասություններում ընդգծված կոչականները համեմատի՛ր և տարբերությունների մասին գրի՛ր:
Ա. Եղբա՛յր, էսպես էլ բա՞ն կլինի: Բ. Ա՛յեղբայր, էսպես էլ բա՞ն կլինի: Ա. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, փիլիսոփա՛: Բ. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, իմսատո՛ւնփիլիսոփա: Ա. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, գյուտարա՛ր, ավտոտնակ էլ պետք չէր լինի: Բ. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, պարո՛նգյուտարար, ավտոտնակ էլ պետք չէր լինի:
Ա խմբում պարզապես կոչականներ են, իսկ Բ խմբում կոչականներ և ավելորդ բառեր են: Երկրորդ խմբում որոշ խոսքեր կարծես ծաղրանք լինի:
Թվարկել ձեր շրջապատի մի քանի առարկաներ և նշել թե ինչ նյութերից է այն պատրաստված:
Հեռախոս, սեղան, գորգ
Հեռախոսը պատրաստված է այնպիսի նյութերից և մեխանիզմներից, որոնք դիմացկուն չեն ջրին, սակայն շատ ուժեղ են:
Սեղանը հիմնականում պատրաստվում է փայտից, ապակիից, պլաստիկից կամ մետաղից:
Գորգերը պատրաստվում են փափուկ նյութերից՝ մետաքս, բամբակ, տարատեսակ կտորներ:
2.Ինչի՞ց են բաղկացած ֆիզիկական մարմնները:
Ֆիզիկական մարմինները կազմված են տարբեր նյութերից, նայած առարկաների:
3.Ինչպիսի՞ կառուցվածք ունի նյութը:
Նյութերը բաղկացած են առանձին մասնիկներից (նրանց մեջ կան ազատ տարածություններ):
4.Ինչպե՞ս են անվանում նյութի մասնիկները:
Նյութի մասնիկներն անվանվում են ատոմ:
5.Ո՞ր նյութն են անվանում տարր: Քանի՞ քիմիական տարր է հայտնի այսօր: Քանի՞ քիմիական տարր կա բնության մեջ։
Միևնույն տեսակի ատոմներից բաղկացած նյութն անվանում են տարր։ Առայժմ հայտնի են 118 քիմիական տարրեր, որոնցից 94-ը հանդիպում են բնության մեջ։
6.Ի՞նչ է մոլեկուլը:
Մոլեկուլը նյութի այն փոքրագույն մասնիկն է, որն օժտված է նյութի քիմիական հատկություններով։
7. Ի՞նչ մոլեկուլներ են ձեզ հայտնի:
O^2, H^2O, C^2O, B^2C^6
8.Ո՞ր մասնիկն է օժտված նյութի բոլոր հատկություններով:
Մոլեկուլը:
9. Քանի՞ անգամ է ատոմը փոքր խնձորից: Հաշվեք 1 լ ծավալով ջրի մոլեկուլների թիվը:
Ատոմը խնձորից փոքր է մոտ հարյուր միլիոն անգամ:
10. Թվարկեք նյութի մասնիկների շարժումը հաստատող երևույթներ:
11. Ինչպե՞ս է բացատրվում օծանելիքի բուրմունքի տարածումը սենյակում:
Եթե սենյակում բացենք օծանելիքի սրվակը, ապա որոմ ժամանակ անց սենյակը կլցվի օծանելիքի բուրմունքով։ Սա բացատրված է նրանով, որ օծանելիքը բաղկացած է մոլեկուլներից, որոնք շարժվում են։ Սրվակը բացելիս օծանելիքի մոլեկուլները դուրս են գալիս սրվակից և բախվում սենյակի օդի մոլեկուլներին։
12. Ի՞նչ է դիֆուզիան:
Նյութերի ինքնաբերական խխռնման երևույթը կոչվում է դիֆուզիա:
13. Նկարագրեք ջրի և պղնձարջասպի ջրային լուծույթի միջև դիֆուզիայի փորձի ընթացքը:
Ջրով լցված անոթի մեջ երկար ձագարով լցնենք ջրից մեծ խտություն ունեցող պղնձարջասպի կապտագույն լուծույթ: Քանի որ պղնձարջասպը ծանր է ջրից, ապա այն չի խառնվուք ջրին: Ձագարը զգուշորեն հեռացնելուց հետո կտեսնենք ջրի և պղնձարջասպի շերտերի միջև կտրուկ aa սահմանը: Մի քանի օր անց կտեսնենք, որ կտրուկ սահմանը չքացել է, պղնձարջասպը թափանցել է ջրի զբաղեցրած տիրույթը՝ առաջացնելով բաց կապույտ անցումային շերտ: Եվս մի քանի օր անց անցումային շերտի չափերն ավելի կմեծանան, որն ապացուցում է պղնձարջասպի առկայությունը ջրի վերին շերտերում: Ի վերջո, երկու-երեք շաբաթ անց կտեսնենք, որ ամբողջ անոթը լցված է բաց կապտագույն հեղուկով:
14. Ինչպե՞ս է ընթանում դիֆուզիան գազերում:
Փորձերից հայտնի է, որ գազերում դիֆուզիան ընթանում է շատ ավելի արագ, քան հեղուկներում: Դա հասկանալի է, քանի որ գազի մոլեկուլների միջև
15. Ինչպե՞ս է ընթանում դիֆուզիան հեղուկներում և պինդ մարմիններում:
16. Ինչպե՞ս է ջերմաստիճանի փոփոխությունն ազդում դիֆուզիայի արագության վրա:
17. Թվարկեք դիֆուզիայի երևույթի օրինակներ բնության մեջ և կենցաղում:
Կարծես թե դարձել եմ ես տուն, Բոլորն առաջվանն է կրկին. Նորից դու հին տեղը նստում, Շաբժում ես իլիկը մեր հին. Մանում ու հեքիաթ ես ասում, Մանում ես անվերջ ու արագ. Սիրում եմ պարզկա քո լեզուն, Ձեռներըդ մաշված ու բարակ։ Նայում եմ, մինչև որ անզոր Գլուխըս ծնկիդ է թեքվում. Նորից ես մանուկ եմ այսօր, Դրախտ է նորից իմ հոգում։ Արևը հանգչում է հեռվում, Գետից բարձրանում է մշուշ, Հեքիաթըդ անվերջ օրորում, Իլիկըդ խոսում է անուշ…
Վերլուծություն
Այս բանաստեղծության մեջ Տերյանը նկարագրում է իր մանկությունը: Նրա նոստալգիան այնքան ուժեղ է, որ նա կարծես վերադառնում և տեսնում է այն ամենը, ինչ տեսել է մանկության ընթացքում: Նա արտահայտում է իր կարոտը և սերը մոր նկատմամբ այնպես, որ իսկապես հասկանում ես, որ «դրախտ է իր հոգում»: Երբեմն լինում է, որ զգում ես ինչ-որ հոտ, տեսնում կամ անում ես մի բան, որը հիշացնում է մանկությանդ մասին: Վահան Տերյանի մոտ հավանաբար պատահել է նման մի բան, լսելով իլիկը ձայնը նորից:
Վահան Տերյան (իսկական անունը՝ Վահան Սուքիասի Տեր-Գրիգորյան)՝ նշանավոր հայ բանաստեղծ ու հասարակական գործիչ։ Ծնվել է 1885թ հունվարի 28-ին Ախալքալաքի Գանձա գյուղում՝ հոգեւորականի ընտանիքում։ 1897թ Տերյանը մեկնում է Թիֆլիս, ուր սովորում էին այդ ժամանակ իր ավագ եղբայրները։ Եղբայրների մոտ ապագա բանաստեղծը սովորում է ռուսերեն ու պատրաստվում ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյան ճեմարան։ 1899թ Տերյանը ընդունվում է Լազարյան ճեմարան, ուր ծանոթանում է Ալեքսանդր Մյասնիկյանի, Պողոս Մակինցյանի, Ցոլակ Խանզադյանի եւ այլ՝ ապագայում հայտնի դարձած, անձնավորությունների հետ։ Ավարտում է Լազարյան ճեմարանը 1906թ, այնուհետեւ ընդունվում Մոսկվայի համալսարան, որից կարճ ժամանակ հետո ձեռբակալվում է հեղափոխական գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի Բուտիրկա բանտը։
1908թ Թիֆլիսում լույս է տեսնում Տերյանի ստեղծագործությունների “Մթնշաղի անուրջներ” ժողովածուն, որը շատ ջերմ է ընդունվում թե՛ ընթերցողների, եւ թե՛ քննադատների կողմից։ 1915 «Մշակ» թերթում հրատարկվում է բանաստեղծի հայրենասիրական բանաստեղծությունների «Երկիր Նաիրի» շարքը։
1917 հոկտեմբերին Տերյանը ակտիվորեն մասնակցում է բոլշեւիկյան հեղափոխությանը եւ այն հաջորդած քաղաքացիական պատերազմին։ Լենինի ստորագրությամբ մանդատով մասնակցում է Բրեստի խաղաղ պայմանագրի ստորագրմանը։ 1919 Տերյանը՝ լինելով Համառուսական Կենտրոնական Գործկոմի անդամ, առաջադրանք է ստանում մեկնել Թուրքեստան (այժմյան միջինասիական հանրապետություններ), սակայն ծանր հիվանդության պատճառով ստիպված է լինում մնալ Օրենբուրգում, ուր եւ վախճանվում է 1920թ հունվարի 7-ին։
«Մթնշաղի անուրջներ»
1908 թվականի հուլիսին լույս է տեսել Վահան Տերյանի բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն՝ «Մթնշաղի անուրջները» (այդ ժամանակ Տերյանը գտնվել է Գանձայում և գրքի օրինակներն ստացել է օգոստոսին): Առաջին գրախոսականը, որը գրել է Նիկոլ Աղբալյանը. նա «մի համակրական հոդված է հրատարակում Թիֆլիսի «Զանգակ» թերթում, նրա երևումը ջերմապես ողջունելով»: Չնայած Տերյանը դրանից առաջ պարբերական մամուլում պարբերաբար հրատարակել է իր բանաստեղծությունները և նրա անունն արդեն հայտնի է եղել, սակայն այդ ժողովածուի շնորհիվ նա արժանացել է առանձնահատուկ հռչակի և դարձել է իր ժամանակի արևելահայ ամենասիրված գրողներից մեկը: Վահան Տերյանը այն բախտավոր հեղինակներից էր, որոնք մի առավոտ զարթնում են հայտնի դարձած, և դա ոչ թե պատահականության բերումով, այլ շնորհիվ իրենց մեծ տաղանդի։ Նրա առաջին իսկ գիրքը՝ ութսուն էջանոց փոքրադիր «Մթնշաղի անուրջները», հռչակեց նրան որպես բանաստեղծ և պատվավոր տեղ ապահովեց հայկական Պառնասում։ Կան գրողներ, որ աշխատում են տասը և ավելի տարիներ, հրատարակում են մի քանի գրքեր և, այնուամենայնիվ, դեռ կոչվում են սկսնակ կամ, զիջողաբար, երիտասարդ գրող։ Դրանք այն մարդիկ են, որ իրենց սևագրություններն անում են հասարակության առաջ՝ հրատարակություններով։ Բոլորովին այլ էր Վահան Տերյանը. նրա հրապարակ իջավ միանգամից որպես վարպետ. այդ գրքից հետո նրան չէին ասում «սկսնակ» կամ զիջողաբար «երիտասարդ գրող», այլ ուղղակի բանաստեղծ, որովհետև նա, իրոք, բանաստեղծ էր «կամոքն Աստծու»[: «Մթնշաղի անուրջները» ավելի ջերմ ընդունելիություն գտավ երիտասարդության կողմից, մի կարճ միջոցում Տերյանն ունեցավ հետևորդների մի ամբողջ բազմություն։ Իսկ երկրպագուների թիվ չկար։ Պահ մի մոռացվեցին մեր անվանի բանաստեղծները, ամենուրեք՝ երեկույթներում, ընտանիքներում, ընկերական շրջաններում արտասանում էին Տերյանի սոնետներն ու էլեգիաները։ Սկսվել էր պարզապես Տերյանական շրջան, Տերյանի էպոխա։ Օդը լիքն էր Տերյանով. երիտասարդության խոսակցության նյութն ամեն տեղ նրա բանաստեղծություններն էին, իսկ ընկերների ու սիրահարների սրտագին նվերը միմյանց՝ «Մթնշաղի անուրջները»:
Արդարություն ասելով հասկանում եմ մի հատկություն, որը պարզ է և բարի: Արդարություն հատկությունը տրվում է ոչ բոլորին և այն կարելի է համարել պարգև: Արդար մարդիկ առողջ են դատում և սխալ գործածների կողմը չեն վերցնում:
Ի՞նչ եք հասկանում արդարության իրավական կողմ և արդարության բարոյական կողմ ասելով:
Բերեք օրինակներ ձեր առօրյաից:
Ես շատ չեմ տեսել արդար մարդկանց, քանի որ հիմա գողությունը, սուտը և սպանությունը դարձել է սովորական: Մարդկանց հետ եմ շփվել, ովքեր շատ անգամներ ինձ խաբել են, բայց միևնույն է, ուրախ շարունակել են ապրել: Ես միշտ փորձել և փորձում եմ չնմանվել այդպիսի մարդկանց, քանի որ գիտեմ, որ սուտը ուշ, թե շուտ բացահայտվելու է: Մի քանի անգամ գտել եմ կորած թանկ իրեր, սակայն իրավունք չեմ վերապահել ինձ վերցնել դրանք: Երբ կորած իրերը վերադարձվել են իրենց տերերին՝ ես շատ եմ ուրախացել, քանի որ դրել եմ ինձ նրանց տեղը և հասկացել, ինչքան ցավալի է մի բան կորցնել:
2. Կետերր փոխարինի՛ր փակագծում տրված այնպիսի հոմանիշով,որ տեքստի ոճն ավելի վերամբարձ դառնա:
Հին Բաբելոնի հարստությունն ու պերճությունը դեպի իրենց էին (ձգում, հրապուրում, քաշում) ճամփորդներին: Նրանք գալիս էին իրենց աչքերով տեսնելու քաղաքի … (զարմանալի, զարմանահրաշ, սքանչելի, հիանալի) պարիսպները, որոնց վրայով մի քանի կառք կարող էր կողք-կողքի ընթանալ: Սակայն ճամփորդներին ամենից ավելի (գրավում, դյութում, ձգում, հրապուրում) էր Նաբուգոդոնոսոր թագավորի … (հիասքանչ, չքնաղ, հրաշազեղ, չքնաղագեղ) պալատը: Պալատի կողքին … (բարձրանում էր, վերէրխոյանում) ապշեցուցիչ մի … (կառույց, կառուցվածք, կերտվածք, շինվածք)` կախովի այգիները: Թագավորը դրանք … (ստեղծել էր, շինելէր, գոյության էր կոչել) իր սիրելի կնոջ համար: Թագուհին մեդացի էր` իր հայրենիքի … (կանաչ, զմրուխտ, անտառոտ) լեռներին ու անտառներին սովոր:… (շոգ, տոթ, տոթակեզ) ու անտառազուրկ Բաբելոնում կարոտում Էր Մեդիայի լեռնային անտառների (զեփյուռին, հովին, քամուն) ու ստվերին: Կնոջ… (տխրությունը, թախիծը, վիշտը)… (պակասեցնելու, նվազեցնելու, փարատելու) համար Նաբուգոդոնոսորը որոշեց նրան կարծես լեռներից բերված ամբողջ մի օազիս … (պարգևել, ընծայել, նվիրել): Եվ կամարակապ չորս հարկերից բաղկացած լայն աշտարակի վրա ստեղծվեցին … (հայտնի, աշխարհահռչակ, ծանոթ) կախովի պարտեզները: Հասարակ… (մահկանացուների, հողածինների, մարդկանց) համար պարտեզներն անմատչելի էին. չէ՞որ դրանք … (թագավորական, արքայական) պալատի բարձր պարիսպների ետևում էին, իսկ մուտքը պահպանում էր (ահարկու, սարսափելի, ահավոր, սարսափազդու) պահակախումբը: Այդպիսի պարտեզներ ամբողջ աշխարհում ոչ մի տեղ չեն եղել, դրանք … (շատ լավ, հիանալի, հրաշալի) էին մտածված և հեքիաթային … (սիրունություն, գեղեցկություն) ունեին, իզուր չէ, որ աշխարհի յոթ հրաշալիքների շարքում էին:
3․ Տրված դարձվածքներով նախադասություններ կազմի՛ր:
Մտքի ծովն ընկնել – Մի հարց առաջ բերեցին, որից մտքը ծովն ընկա։
լեզուն փակ պահել – Ընկերոջս խոստացա, որ լեզուս փակ կպահեմ, բայց չկարողացա զսպեմ ինձ։
հինգ մատի պես գիտենալ – Ես նրա ստերը հինգ մատի պես գիտեմ։
թևերը ծալած նստել – Մայրիկը դուրս գնալուց առաջ հանձնարարություն տվեց, բայց եղբայրս թևերը ծալած նստեց։
էժան պրծնել – Տաք ջրից էժան պրծանք և չվառվեցինք։
արցունքները կուլ տալ – Այնքան էր ճնշվել, որ արդեն արցունքները կուլ էր տալիս։
4. Տրված խմբերի գոյականները հոգնակի դարձրու և բացատրի՛ր օրինաչափությունը:
Многим имя Роберто Невелис является незнакомым. Но это удивительно, ведь он создал то, что поменяло учебу навсегда. Этот человек создал домашние задание. Роберто был итальянским учителем и видел, как ученики были ленивыми и начинали грубить учителям. Это стало причиной создания домашнего задания. Те ученики, которые вели себя плохо и не учили классную работу, делали свои уроки дома – как наказание. Этот метод был использован на некоторое время, а потом стал всемирным. Сейчас дети и не знают кто и как создал их «наказание», ведь его история не известна всем. Но их нельзя обвинять, потому что домашние задание стало нормальным и многих этот вопрос не волнует.
Но разве это было хорошим решением? У множества учителей и министерств образований есть хорошое восприятие домашнего задания. Но у множества учеников другое мнение. Школа – это здание обучения, но благодаря Роберту Невелису, дом тоже является частью образования. Мнения становятся все больше и больше, тем не менее, многие не рады этим изобретением. Конечно, я согласно, что учеба должна развиваться, но домашние задания одна из самых главных источников стресса у людей. Я сама много переживала из-за этого изобретения, но я уважаю людей, которые думают по иному.
Կան տարբեր ձևերի, ոլորտների և կառուցվածքների խմբեր: Օրինակ՝ երկրների խմբեր, մասնագիտական խմբեր, արվեստի խմբեր, ճամփորդության խմբեր և այլն: Օրեցօր այդ խմբերը շատանում են և զարգանում: Այդպես էլ անում ենք մենք՝ շատանում և զարգանում ենք: Հնարավորություն ենք ունենում զարգանալ ըստ մշակված խմբերի և ըստ մեր նախասիրությունների:
Սոցիալական շերտեր
Ըստ որոշ աղբյուրների, սոցիալական շերտերը (շերտավորումները) բաժանվում են երեք տեսակների՝ տնտեսական, քաղաքական և մասնագիտական:
Տնտեսական շերտավորման հիմքը տնտեսական անհավասարությունն է, որն արտահայտվում է եկամուտների, կյանքի մակարդակի տարբերությամբ, բնակչության հարուստ և աղքատ խավերի առկայությամբ։
Քաղաքական շերտավորում նշանակում է տարբեր աստիճանակարգերի առկայություն ըստ հեղինակության, վարկի կոչումների և մեծարանքների, ինչպես նաև կառավարողների և կառավարվողների գոյությունը անկախ եզրերից (միապետ, աստիճանավոր, տեր, պետ) և այլն։
Մասնագիտական շերտավորումը ենթադրում է մարդկանց բաժանումը ըստ գործունեության, զբաղմունքների ձևերի, երբ որոշ մասնագիտություններ համարվում են առավել հեղինակավոր, և այս կամ այն մասնագիտական խմբի անդամները բաժանվում են տարբեր կարգի ղեկավարների և ենթակաների:
Համայնքներ
Համայնքը հիմնականում ներկայացնում է իրենից փոքր վարչական միավոր՝ քաղաքով կամ մեծ գյուղական բնակավայրով կենտրոնում, որի շուրջ կարող են տեղակայված լինել մի քանի փոքրիկ բնակավայրեր։ Երբեմն համայնքը կազմավորված է միայն մեկ բնակավայրից։ Համայնքին մոտ վարչատարածքային միավորներ է՝ կոմունա, որոշ դեպքերում՝ մունիցիպալիտետ, մունիցիպալ կազմավորում։
Ինչով է պայմանավորված հասարակական խմբերի ձևավորումը
Կարծում եմ, որ դա կախված է ցանկությունից և կարողությունից: Որպես օրինակ վերցնենք որևէ երաժշտական գործիք սովորելու խումբ: Երբ մի մարդ ուզում է խումբ ստեղծի, նա պետք է նայի նրա կարողություններին: Եթե նա հնարավորություն ունի նախատեսելու որևիցե տարածք պարապմունքներին, կազմակերպի ամենինչ և ժամանակ տրամադրի դրան, միաժամանակ ցանկանալով անել դա՝ նա կարող է ստեղծի մի խումբ:
Ինչպե՞ս են համայնքի անդամները լուծում կարևոր խնդիրները
Ոմանք հավաքվում են մի տեղ, քննարկում խնդիրները և լուծումներ են առաջարկում և իրականացնում:
Շատ անգամներ երկու մարդկանց միջև շփումն առաջանում է մի փոքր խոսալուց: Երբ ծանոթանում և խոսում ես մարդու հետ, իմանում ես նրա նախասիրությունները, կարծիքը որոշ բաների մասին, բնավորությունը և սկսում ես նրան ճանաչել, որպես մարդ:
Ինչ է համակեցություն,համագործակցություն, Հաղորդակցություն
Համակեցություն – Համատեղ կենցաղավարություն, հասարակության մեջ ապրելը
Համագործակցություն – Կոոպերացիա, գործակցություն
Հաղորդակցություն – Փոխադարձ հարաբերություն միմյանց հետ, շփում
Այս երեքը շփման գլխավոր գործոններն են, որոնք օգնել են շատերին մտերմանալ:
Ինչ է անհրաժեշտ խմբի ներսում ծագած հակասությունները հաղթահարելու համար
Հարգանք և հասկացողություն: Մենք բոլորս ունենք տարբեր կարծիքներ և քննարկման ընթացքում հնարավորություն ենք ունենում արտահայտել մեր կարծիքները: Իսկ քննարկումները խմբերում հաճախ են առաջանում, ինչն էլ գուցե կոնֆլիկտների պատճառ հանդիսանա խմբում գտնողների համար: Եթե հասկանանք դա և հարգենք դիմացինի կարծիքը՝ ապա հակասությունները այլևս չեն լինի:
A water bearer in India had two large pots, each hung on each end of a pole which he carried across his neck. One of the pots had a crack in it, and while the other pot was perfect and always delivered a full portion of water at the end of the long walk from the stream to the master’s house, the cracked pot arrived only half full.
For a full two years, this went on daily, with the bearer delivering only one and a half pots full of water in his master’s house. Of course, the perfect pot was proud of its accomplishments, perfect to the end for which it was made. But the poor cracked pot was ashamed of its own imperfection andmiserable that it was able to accomplish only half of what it had been made to do.
After two years of what it perceived to be a bitter failure, it spoke to the water bearer one day by the stream. “I am ashamed of myself, and I want to apologize to you”. The bearer asked, “Why? What are you ashamed of?” The Pot replied, “For these past two years I am able to deliver only half of my load because this crack in my side causes water to leak out all the way back to your master’s house. Because of my flaws, you don’t get full value for your efforts”.
The water bearer felt sorry for the old cracked pot, and in his compassion, he said, “As we return to the master’s house, I want you to notice the beautiful flowers along the path.” As they went up the hill, the old cracked pot took notice of the sun warming the beautiful wild flowers on the side of the path, and this cheered it somewhat. But at the end of the trail, it still felt bad because it had leaked out half its load, and so again it apologized to the bearer for its failure.
The bearer said to the pot, “Did you notice that there were flowers only on your side of your path, but not on the other pot’s side? That’s because I have always known about your flaw, and I took advantage of it. I planted flower seeds on your side of the path, and every day while we walk back from the stream, you’ve watered them. For two years I have been able to pick these beautiful flowers to decorate my master’s table. Without you being just the way you are, he would not have this beauty to grace his house.”
Moral: Each of us has our own unique flaws. We’re all cracked pots. In this world, nothing goes to waste. You may think like the cracked pot that you are inefficient or useless in certain areas of your life, but somehow these flaws can turn out to be a blessing in disguise.”
———————————————-
Հնդկաստանում գտնվող մի ջրկիր ուներ երկու մեծ կաթսա, ամեն մեկը կախված էր մի փայտի երկու կողմերին, որն էլ նա կրում էր իր վզին: Կաթսաներից մեկը ծակ էր, իսկ մյուսը անթերի էր և վարպետի տուն երկար քայլելուց հետո ջուրը միշտ լիքն էր մնում, իսկ մյուս կաթսայի ջուրը միշտ կիսատ էր:
Ուղիղ երկու տարի, ամեն օր այդպես շարունակվեց: Ջրկիրը միշտ մեկ ու կես կաթսա ջուր էր բերում իր վարպետի տուն: Իհարկե, անթերի կաթսան հպարտանում էր իր ձեռքբերումներով, քանի որ այն անթերի էր և լավ էր կատարում իր գործը: Բայց խեղճ ծակ կաթսան ամաչում էր իր անկատարության համար, քանի որ այն կարող էր իր համար նախատեսված գործի միայն կեսն անել:
Երկու տարի հետո, որոնց ժամանակ նա ինքն իրեն ձախողակ էր համարում, նա խոսաց ջրկիրի հետ:
—«Ես ամաչում եմ ինքս ինձնից և ներողություն եմ խնդրում քեզնից»:
—«Ինչո՞ւ, ինչի՞ց ես ամաչում»: – ասաց ջուր կրողը:
—«Այս երկու տարիների ընթացքում ես չեմ կարողացել լիովին կատարել պարտականությունս իմ ծակ լինելու պատճառով: Իմ թերությունների պատճառով դու քո ջանքերի բոլոր արդյունքները չես ստացել»:
Ջրկիրը խղճաց կաթսային և դրան մխիթարելու համար ասաց.՝
—«Երբ վարպետի տուն վերադարնալու լինենք, ես ուզում եմ, որ դու ուշադրություն դարձնես ճանապարհի վրա գտնվող գեղեցիկ ծաղիկներին»:
Երբ նրանք բարձրանում էին բլրի վրա, կաթսան նկատեց արևը, որը ջերմացնում էր գեղեցիկ ծաղիկները և դա նրան մի փոքր մխիթարեց: Բայց միևնույն է, ճանապարհի վերադարձին նրա խիղճը տանջեց, որ նորից ընդհամենը կեսը հասցրեց և նա կրկին ներողություն խնդրեց ջուր կրողից:
Ջրկիրն ասաց կաթսային.՝
—Նկատեցի՞ր, որ ծաղիկները միայն ճանապարհի այն կողմն են գտնվում, որտեղ դու ես, այլ ոչ թե մյուս կաթսայինը: Պատճառն այն է, որ ես միշտ գիտեի քո թերության մասին և ես դրանից օգտվեցի: Ես ծաղիկների սերմեր եմ ցանել ու ամեն օր, վերադարնալուց դու ջրում էիր դրանք: Երկու տարի ես հնարավորություն եմ ունեցել հավաքել այդ գեղեցիկ ծաղիկները, որպեսզի զարդարեմ վարպետիս սեղանը: Եթե դու չլինեիր այնպիսին, ինչպիսին կաս՝ նա չէր ունենա այս գեղեցկությունն ու շնորքը իր տանը:
Պատմության իմաստն այն էր, որ բոլորն ունեն իրենց թերությունները: Մենք բոլորս էլ ծակված կաթսաներ ենք: Այս աշխարհում ոչինչ չի ծաղսվում: Հնարավոր է դու մտածես ծակ կաթսայի նման՝ անիմաստ և անարդյունավետ ես կյանքի որոշ ոլորտներում, բայց երբեմն թերությունները կարող են թաքնված օրհնություններ լինել:
1.What are the complications of bad sleeping patterns?
Answer: B.
2. What steps can prepare our bodies for going to sleep?
Answer: D.
3. What is the impact of sleepless nights at exam time?
Answer: E.
4. Why is sleep so important for people?
Answer: F.
5. What can be dangerous about watching a movie late at night?
Answer: C.
6. Which lesson should help children sleep well?
As we know, people sleep the best in a slightly cold, closed blinds/curtains and with no distractions. So you won’t be able to fall in a deep sleep cycle, if you have see-through curtains, a very hot room and/or a distraction (such as electronics, noises or moving objects).
7. In what kind of environment do people usually sleep best?
Answer: A.
——————————————————————————————————
A. It’s common knowledge that people sleep best in a dark room that is slightly cool. It’s important to close your blinds or curtains and make sure they’re heavy enough to block out the light. You can add extra blankets or wear pyjamas if you’re cold. Note that an uncomfortable bed, heat and noise can ruin a good night’s sleep. A TV is also a distraction.
B. If you don’t sleep enough or have a disturbed sleep you can get heart disease, high blood pressure and even diabetes. People who don’t sleep enough get colds and flu more often than those who do. Moreover, recent research proves that poor sleepers gain weight more easily than people who sleep well. Extra kilos are the reaction of the body to the stressful sleepless situation.
C. Think twice before watching a movie late at night. Don’t spend sleeping time on endless computer games. The thing is that by getting up and going to bed at the same time every day, even on weekends, you teach your body to follow a healthy regime. You’ll quickly fall asleep, will have a good night’s sleep and will wake up at the expected time feeling fresh and active.
D. Some easy steps can prepare your body for going to sleep. You probably have some regular bedtime habits, even if you don’t realise it. Brushing your teeth, taking a shower, reading a book and setting your alarm clock may all be part of your evening routine. Remember that you should perform these activities in the same manner and in the same order every night.
E. Sleepless nights at exam time are very bad for students. If you prepare for your exam late at night, it will not improve your performance during the exam. On the contrary, it will affect your ability to concentrate, to react quickly and to analyse information. Recent research shows that the results of the tests written after sleepless nights are lower than usual grades.
F. If you think that during sleep, the brain rests, you’re mistaken. It’s a common myth about sleep. Sleep is definitely needed — but it’s not your brain that needs to rest, it’s your body that needs to relax. Your brain is still working when you’re asleep, controlling physical functions like breathing and your heart beat. However, because the brain does not have to go through the constant stress of thinking, you get up refreshed and recharged.
My way as a Sebastatsi started at the age of 6. My parents had to choose a school for me to study there. They had a few options to choose from. As you might’ve guessed, they chose the “Mkhitar Sebastatsi educational complex”, even though we have a school right under our house. I could go there, but my big sister was already in this school. So my parents decided to put me in this school, for the same reason they put my sister in there. The reason is more freedom, respect for kids’ opinions, and entertainment. So I got to school the first day and, to be honest, I didn’t like it at first. But then I got used to it and heard some bad stories about other schools, so I was grateful. I was doing great at school, did many projects, got friends, learned many useful things, etc. I was recognized by many teachers because they once taught my big sister. In my opinion, primary school was the best. Especially grade 4. Fast forward to the coronavirus “era”. I have been studying from home since grades 5-6. I started going to school like normal in grade 7. But then, once again, I’m studying from home now. I’m in 8th grade but still am a Sebastatsi. I’ve had a lot of fun, stress, gratefulness, and skills these years. I still am very grateful for the education and happiness I got, all the things that happened fulfilled my heart.
Как вам кажется, где она – эта тонкая грань, разделяющая детство, юность и старость? Замечаем ли мы ее, когда с годами взрослеем?
Как по мне, детство – это то время, когда тебе не важно ничего. Ты радуешься, играешь и и не волнуешься не о чем. Юность – это когда ты совмещаешь веселье и учебу. А потом работу и веселье. А старость – это когда замечаешь такие недостатки, которые не замечал раньше. Начинаешь понимать, что ты уже не молод и меняешься. Лично я не заметила, как прошли последние три года. Такое чувство, что коронавирус ускорил время.
Какими красками можно описать детство, какими – юность, а какими – старость, зрелость?
Детство – Самые яркие краски, которые можно найти. Самые сочные цвета радуги.
Юность – Сочетание пастельных и ярких красок.
Старость – Милые, приглушенные, пастельные цвета.
Зрелость – смесь всех перечисленных цветов, так-как они будто представляют воспоминания.
Перед какими сложностями, на ваш взгляд, встает человек в детстве, в юности и зрелости? Какой из этих периодов жизни самый сложный для восприятия?
В детстве самая большая сложность бывает, например, когда ломается игрушка, а папа не тут, чтобы починить. Или когда ты упал и повредился, а мама не с тобой. В юности происходит все самое странное. Обычно в такие года люди учатся, начинают встречаться, знакомятся со взрослой жизни и привыкают ко всему остальному. Из-за учебы бывает много стресса, в нашем поколения бывает много стресса и от дружбы. В старости человек начинает чувствовать свои недостатки. Некоторые старые люди просто ложатся в кровать и ждут смерти. А некоторые категорически отказываются принимать свою старость и делают все, чтобы быть моложе. Но все же, старость забирает здоровье и радость. Многим бывает сложно, когда их дети, внуки и родные их оставляют и не ухаживают за ними. А в зрелости человек осознает и принимает свои проблемы и наблюдает за другими. Зрелым людям приятно видеть играющих детей и радостных юношей. Но им бывает очень сложно. Они понимают, что Ин осталось немного времени, но много боли. И физической, и эмоциональной.
Что заставляет человека бояться взрослеть, что волнует больше всего?
Взрослея, появляются проблемы и обязанности. Обычно дети боятся взрослеть из-за новых обязанностей, а не их возраста. Некоторых детей так воспитают, что они становятся разбалованными. Они не умеют заправлять кровать, чистить дом, свои вещи и так далее. И когда они взрослеют, им приходится делать все те вещи, которые делали их родители или слуги.
Почему не все могут с легкостью принять свой возраст?
Потому что с каждым возрастом бывают стереотипы. Все пугают людей младше себя разными вещами. Молодые пугают школьников университетами, учебой и стрессом. Люди повзрослее пугают молодых работой, имением ребенка, всегда бывая уставим и так далее. А старые люди пугают людей своими болезнями.
Приходит ли мудрость к человеку с годами? Или одно с другим никак не связано?
Многие говорят, что однозначно ответ да. Но как по мне, это зависит от человека. Если человеку не достались так сказать «хорошие стороны генов», то белые волосы и старость им не помогут.
Выполнение следующих заданий
Объясните следующие пословицы и поговорки
Борода росла – разума не принесла.
Это означает, что старость не значит, что ты мудрый и это не значит, что ты всегда прав. Многие говорят, что старым всегда уступать и уважать. Но я не обязана уважать человека, который не уважает меня.
Век живи, век учись.
Эта поговорка означает, что мы всегда должны учится. Я не имею ввиду учить математику, физику или химию. Я имею ввиду учиться от наших ошибок, учиться чему-то новому и развиваться.
Не тот живет больше, кто живет дольше.
Не от долгих лет зависит радость и полнота жизни. Некоторые люди живут мало, но живут эту жизнь хорошо и счастливо. А некоторые живут долгую, но пустую и грустную жизнь.
2. Подберите антонимы к следующим словосочетаниям:
Վարժություններ Վարժություն 1։ Դո՛ւրս գրել կապերն ու կապական բառերը, որոշե՛լ նրանց խնդիրների հոլովը։
Յուրաքանչյուր մարդու համար մի որևէ բան կյանքի խորհրդանիշ է դառնում։ Ինձ համար մեր վանքի ճակատի այն ծառն է դարձել խորհրդանիշ, որ ուղեկցել է ինձ մանուկ օրերից մինչև ծերություն։ Կյանքին կառչելու, համառ պայքարով ապրելու խորհրդանիշ։ Քամու բերած աղքատիկ փշրանքներով էր սնվում նա՝ իմ մանկության ընկեր ծառը, մշտական քաղցի ահից, ինչպես և չէր ընկճվում իր շուրջը փոթորկող չար տարերքի առաջ, ուրեմն և՝ ամեն պայմանի դիմանալու խորհրդանիշ։ Քարի և կարիքի դեմ օրհասական կռվի մեջ անգամ այդ ծառը իր բարձունքից ժպտում էր աշխարհին ապրելու խենթ հաճույքով։ Ու իր բարձր թառից հեգնանքով էր նայում ներքևում՝ առվի պարարտ ափին պարարտացած ու հղփացած իր ցեղակիցներին։ Վախթանգ Անանյան
Վարժություն 2։ Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ կապը։ 1. երբ, բացի, որովհետև, այնտեղ 2. մտերմորեն, ամենուրեք, դեպի, ստեպ-ստեպ 3. վրա, որևէ, և, մյուս 4. ինչու, յուրաքանչյուր, մասին, մասամբ 5. հանուն, անուն, այնքան, սույն
Վարժություն 3։ Գտնե՛լ, թե որ բառերի կազմության ժամանակ է կատարվել է ձայնավորի հնչյունափոխություն։ Միջնապատ, միություն, գինեգործ, կիսալուսին, թիավարել, վիպասան, շինարարություն, հիվանդասենյակ, գիրանալ, գիտուն, վիրահատել, վիճահարույց, գիսավոր, հիանալի, լիություն, զինագործ, սիրավեպ, դիմաքանդակ, կինոթատրոն։
Վարժություն 4։Բառաշարքում առանձնացրու քանակական, դասական և բաշխական թվականները:
Տասնյոթ, հինգ-հինգ, միլիարդ, առաջին, հարյուր ութ, մեկական, քսանմեկերորդ, երեք հազար, ութսունինը, հազարական, վեցերորդ, յոթանասուն, ինը-ինը, մեկ, քառասունհինգ:
Վարժություն 5.Առանձնացրու ածանցավոր բայերը և ընդգծիր ածանցները:
1. В современном мире шёлк применяется не только в текстильной промышленности, но и в технике и авиации. Из него изготавливают парашюты, различные фильтры, оболочки для воздушных шаров и т.д.
2. Долгое время китайский шёлк считался одним из самых лучших, благородных и дорогих материалов в мире.
3. В одном шёлковом коконе содержится порядка трёх тысяч метров нити, но только 300-800 метров из них пригодны для производства хорошего шёлка.
4. Веганы не носят изделия из шёлка, так как считают, что выращивание шелкопрядов и их последующее убийство — дело неэтичное.
5. Шёлк гипоаллергенен, поглощает неприятные запахи, препятствует размножению бактерий. Шелковая нить содержит 18 аминокислот, которые улучшают кровообращение и работу пищеварительной системы. Фибрион, один из протеинов шёлка, используемый также и в косметологии, оздоравливает кожу и замедляет процессы старения.
Производство шелка в наши дни.
В наше время, когда производство шёлка достигло промышленных масштабов, шёлковые ткани благодаря своим неповторимым качествам, не растеряли своей популярности и ценности. Представить гардероб современного человека без изделий из шёлка невозможно. Лучшие мужские галстуки и карманные платки делаются вручную из натурального шёлка, дорогие мужские костюмы оцениваются по шёлковым подкладкам, праздничные и повседневные мужские сорочки из шёлка имеют особый статус в мужском гардеробе. Наравне с маленьким черным платьем Шанель, у каждой женщины должно быть в наличии струящееся шелковое платье. Со времен Клеопатры, сексуальное шёлковое нижнее бельё и ночные пеньюары создают образы модниц. Лучшим постельным бельём по праву считается то, что сделано из шелкового сатина.
իռլանդուհին սովորական ծիծաղը հավաքել էր աչքերում։ Նա ավելի շատ մանչերին էր կերակրում և կամացուկ զսպում, որ բարձր չխոսեն՝ ի հարգանք վարդապետի։
Ինչո՞ւ է պանդուխտն իր ցավը հենց կռունկին պատմում:
Այս հատվածում գրված է պատճառը՝ «չպատմել չէր կարող, որովհետև խեղդվում էր, ուրիշ մեկին պատմել չէր կարող, որովհետև ականջող չկար, հասկացող չկար, իսկ կռունկը ուրիշ էր․ նա իր պես թափառիկ է, նրա կաղկղայի մեջ իր ախ ու ցավից կա․ պետք է որ լսի, պետք է որ հասկանա․․․»: Նա ասում է, որ Կռունկը հատուկ էր՝ նա լսում էր և հասկանում, իսկ մնացածը՝ ոչ: Կռունկը նույնպես «թափառիկ» էր, պանդուխտի նման:
Փորձիր բացատրել իռլանդուհու հուզմունքը. կարո՞ղ է մարդ իրեն անծանոթ լեզվից, երգից, մեղեդուց հուզվել:
Չնայած այսպես ասված «լեզուների պատին», նա հուզվեց, քանզի նա զգում էր երաժշտությունը: Նրա ականջին դա գրավիչ լսվեց և նրա զգացմունքները արթնացան:
Ի՞նչ ես զգում, երբ գեղեցիկ ծաղիկներ ես տեսնում, գնում նրանց և բերում տուն: Գուցե հաճույք ես ստանում և ուրախանում: Բայց մինչև նրանց տուն ես հասցնում, նրանք արդեն թառամած են լինում: Իսկ ի՞նչ ես զգում այդ պահին: Երևի ուրախության հակառակ զգացմունքները: Ցանկություն ես ունենում նրանց փրկես: Հավանաբար սառը ջուր ես լցնում և նրանք ոնց-որ հարություն են առնում: Նորից ուրախություն ես զգում, տեսնելով, որ նրանց զլվել են: Այդ ծաղիկները կարծես գտել են ճիշտ մարդուն, ով միշտ կթարմացնի իրենց: Ինչի՞ն է դա նման: Մեզ՝ մարդկանց: Մենք էլ ենք երբեմն թառամում, հուսահատվում և տխրում: Մեզ այդպես տեսնելով տխրում են նաև մեր սիրելիները: Նրանք փորձում են մեզ օգնել, կարծես «ջրել» մեզ: Այդ փոխաբերական իմաստով օգտագործված «ջուրը» կարող է լինել աջակցությունը, սերը և ուշադրությունը: Եվ ինչպես որ ծաղիկներն են գտնում ճիշտ մարդուն, այդպես էլ մենք ենք գտնում նրան և նա միշտ թարմացնում է մեզ:
Ո՞րն է ամենակարևոր նվերը: Ամեն մեկը տարբեր բաներ պատկերացրեց այս հարցին պատասխանելիս: Հնարավոր է դու պատկերացրեցիր մի թանկարժեք, օգտակար կամ հաճելի մի իր: Գուցեև պատկերացրեցիր մի մարդու կամ ինչ-որ վայր: Այդ ամենը իսկապես հաճելի և լավ բաներ են, բայց բայց իմ համար ամենակարևոր նվերն իմ ընտանիքն է և իմ մտերիմ ընկերները: Նրանք միշտ օգնում են վատ իրավիճակներում և ուրախացնում լավ իրավիճակներում: Նրանց միջոցով արթնանալուց ուրախանում եմ, այլ ոչ թե տխրում: Նրանց միջոցով ամենինչ անելուց հաճույք եմ ստանում և օրերս վայելում եմ: Ամեն մի ընտանիքիս անդամը գնահատելի բան է արել ոչ միայն իմ համար, այլև ուրիշների համար: Կարծում եմ, որ դա վերաբերվում է բոլորին կամ մոտ բոլորին: Քանի որ բոլորն են շնորհակալ իրենց սիրելիների համար:
В летнюю пору гулял Муравей по пашне и собирал по зернышку пшеницу и ячмень, чтобы запастись кормом на зиму. Увидал его Жук и посочувствовал, что ему приходится так трудиться даже в такое время года, когда все остальные животные отдыхают от тягот и предаются праздности. Промолчал тогда Муравей; но когда пришла зима и навоз дождями размыло, остался Жук голодным, и пришел он попросить у Муравья корму. Сказал Муравей: «Эх, Жук, кабы ты тогда работал, когда меня трудом попрекал, не пришлось бы тебе теперь сидеть без корму». Так люди в достатке не задумываются о будущем, а при перемене обстоятельств терпят жестокие бедствия.Галка и Вороны
Одна Галка была ростом больше всех других Галок; и вот, воспылав презрением к своей породе, отправилась она к Воронам и попросилась жить вместе с ними. Но вид ее и голос был Воронам незнаком, и они побили ее и прогнали. Отвергнутая, вернулась она к своим Галкам: но те, негодуя на ее спесь, отказались ее принять. Так и осталась она ни при тех и ни при этих. Так и с людьми, покидающими отечество для чужих краев: на чужбине их не уважают, а на родине чуждаются.Лев и Медведь
Лев и Медведь затравили молодого Оленя и стали за него драться. Бились они жестоко, пока не потемнело у них в глазах и не упали они наземь полумертвые. Проходила мимо Лисица и увидела, что Лев и Медведь лежат рядом, а между ними – Олень; подхватила Оленя и пошла прочь. А те, не в силах подняться, промолвили: «Несчастные мы! выходит, это для Лисицы мы трудились!» Басня показывает, что не зря горюют люди, когда видят, что плоды их трудов достаются первому встречному.
————————————————————
Объяснить, какие человеческие пороки или поступки сатирически изображает в ней автор.
В басне про Муравья и Жука, автор хочет показать, что люди не задумываются про будущие. Они веселятся, едят и пьют, а когда наступает время бед, они голодают и просятся к другим. Есть такие люди, которые используют других за их таланты, возможности и время. Они дружат с другими людьми, а когда им что-нибудь нужно, они вспоминают тебя и делают вид, что так и надо.
Басня про Галку и Ворон подчеркивает важность уважения. Даже если ты хочешь уехать, или сделать что-нибудь так, как не делают твои родные, ты не должен унижать их. Возможно обстоятельства так сложится, что ты вернешься обратно. И тебя, как и Галку будут видеть как предателя. Если уходишь, уходи с уважением и только с хорошими впечатлениями. Даже если ты никуда не собираешься идти, все равно уважение должно остаться прежним. Так поступают некоторые и оставляют сердца своих родных разбитыми.
Как по мне, басня про Льва и Медведя описывает кое-какой тип людей. Такие люди ссориться из-за мелочей, только потому, что они не могут поделить это что-то. Из-за этих ссор они лишаются своей награды и тем же самым дают эту возможность сопернику. Интересно, что такие люди обычно помнят это на всю свою жизнь.
3. Проблемные вопросы:
Какой художественный прием является основным в баснях?
Основным художественным приемом является аллегория. Аллегория — изображение существа или явления, предмета или качества человека через художественный образ. В ранее представленных баснях все персонажи животные.
Как вы понимаете значение термина «аллегория»?
По моему мнению, аллегория – это термин, который используется в баснях, чтобы представить качество человека примером предмета, животного и так далее. А точнее художественным способом.
Что такое «басенная мораль»?
Басенная мораль – это мораль, вывод данной басни. Например, в басне про Муравья и Жука, в конце есть предложение, которое является басенной моралью. «Так люди в достатке не задумываются о будущем, а при перемене обстоятельств терпят жестокие бедствия».
Какие человеческие пороки высмеял Эзоп в прочитанных вами баснях?
Не могу сказать, что автор высмеял пороки, а просто подчеркнул с намеками некоторые характеристики людей. Например: безответственность и предательство.
Приходилось ли вам в жизни встречать людей, похожих на героев басен Эзопа?
Да. Я встречала людей, которые использовали меня и других. Иногда делали вид, что меня нет, а потом просто появлялись и просили что-то.
4. Отличить басню от сказки порой бывает непросто, поскольку:
в основу обоих жанров положено необычное, вымышленное содержание;
и сказочные, и басенные истории имеют занимательный характер;
много общего можно найти также в персонажах басен и сказок о животных;
басню и сказку сближает нравоучительный подтекст;
и сказка, и басня могут быть написаны как в стихах, так и в прозе (хотя преимущественно сказка – это прозаическое произведение, а басня чаще имеет стихотворную форму).
Однако при детальном анализе содержания и формы басни и сказки их принципиальные различия оказываются очевидными:
персонажи басни изображены в какой-то одной необычной ситуации, в то время как в сказке они действуют на протяжении всего повествования;
в басне выделяют событийную часть и собственно нравоучение, сюжет сказки не имеет такого деления (он развивается как цепь событий, в результате которых герой, заручившись поддержкой добрых сил, справляется с невыполнимой задачей и получает награду);
образы животных в басне изначально наделены аллегорическими чертами человеческого характера; а в сказках о животных персонажи имеют не аллегорический, а скорее символический смысл.
Как вы считаете: хитро или мудро поступил главный герой басни?
Думаю, что он поступил мудро. Ведь если бы он сказал своим детям «перекопайте наш виноградник, это принесет вам много прибыли» они бы не послушали. Они могли подумать, что он старый, говорит ерунду да и лень как-то. Но благодаря «кладу», они переискать все.
Оценили ли сыновья поступок отца?
Наверняка в начале нет, но когда они увидели, сколько урожая у них вышло, они точно оценили этот поступок.
Что Эзоп считает залогом успешной жизни человека?
В двух переводах сказано, что труд – истинный клад человека. Думаю, что Эзоп считает труд залогом жизни.
Чем был обеспокоен крестьянин?
Он был обеспокоен ленью своих детей.
Как отец проявил свою мудрость?
Он сказал, что есть клад и сделал так, чтобы они перекопали виноградники.
Ստեղծված իրավիճակից դժգոհ էր ֆրանսիական հասարակության երրորդ դասը՝ ձեռներեցները, բազմամիլիոն գյուղացիությունը, արհեստավորները և այլք։ Նրանք էին ստեղծում նյութական բարիքները,,սակայն պետության կառավարման գործում որևէ մասնակցություն չունեին։
Ինչու Լուի- 16-րդը հրավիրեց Գլխավոր շտատներ: Ովքեր ստեղծեցին Ազգային ժողովը:
Նա արեց դա հակասությունները մեղմելու և նոր հարկեր սահմանելու նպատակով: Ազգային ժողովը ստեղծեցին ընդդիմադիր ուժերը:
Ինչով է նշանավոր 1789թ. հուլիսի 14-ը
Թագավորը և հին կարգերի կողմնակիցները չհաշտվեցին դեպքերի նման ընթացքի հետ։ Զայրացած ժողովուրդը 1789 թ. հուլիսի 14–ին Փարիզում գրավեց Բաստիլ ամրոցը՝ հին կարգերի խորհրդանիշը (այդ օրը համարվում է Ֆրանսիայի ազգային տոնը)։
Նշեք ֆրանսիական հեղափոխության փուլերը:
Ներկայացրեք հեղափոխության առաջին շրջափուլի կարևոր արդյունքները
Ֆրանսիական ժողովրդի մեջ հայրենասիրական ոգին վերելք ապրեց: Շատերը կամավոր անդամագրվում էին բանակին, մեկնում ռազմի դաշտ:
Հանրապետության ստեղծումը, սակայն, ազգային համերաշխություն չբերեց։ Քայքայվել էր երկրի տնտեսությունը, ամենուրեք թանկություն էր ու սով։ Դրան հակառակ՝ աշխուժացել էին միապետականները։ Նոր ուժով էր գործում հակաֆրանսիական դաշինքը, որին միացել էին նաև Անգլիան, Իսպանիան և այլ երկրներ։
Կարծում եմ, որ համաձայնության չգալու պատճառով առաջացավ յակոբյան բռնատիրությունը: Իսկ երբ այն առաջացավ, աշխուժացան միապետությունները, ինչն էլ կարծես խանգարող հանգամանք դարձավ:
Որն էր (ուժեղ ձեռքի) իշխանության ստեղծման գլխավոր նպատակը: Երբ հաստատվեց այն, ում գլխավորությամբ:
Հասարակության վերնախավիի շրջանում հասունացավ «ուժեղ ձեռքի» իշխանու թյուն ստեղծելու ծրագիր։ Այդպիսի «ձեռք» կարելի էր գտնել բանակում, որտեղ հեղափոխության տարիներին ձևավորվել էր երիտասարդ և տաղանդավոր սպայություն։ Նա 1799 թ. նոյեմբերին կատարեց պետական հեղաշրջում։
Ազատությունը կարծես որոշ մտավիճակների հավաքածու է: Օրինակ՝ խաղաղության, ուրախության ու հանգստության հավաքածուն կարող է համարվել ազատություն: Համենայնդեպս, ամեն մարդու ազատությունը հատուկ և տարբերվող է: Հնարավոր է մեկի համար ազատություն համարվի իր ցանկությամբ որոշումներ կայացնելը, մյուսի համար՝ իր ցանկությամբ հագուստ ընտրելը և այլն: Տարբեր մարդիկ տարբեր ձևերի են արտահայտվում ազատության վերաբերյալ: Օրինակ՝ Կլոդ Ադրիեն Հելվեցիուսը, ով եղել է փիլիսոփա և գրանականագետ, ասել է՝ «ազատ մարդը նա է, ով շղթայված չէ, բանտարկված չէ և ստրուկի պես ահաբեկված չէ պատժի վախով։ Դա ազատության պակաս չէ, արծվի պես թռչելը կամ կետի պես լողալը չէ»: Կամ, «Մարդու և քաղաքացու իրավունքների հռչակագրում» գրված է մի տեսակետ՝ «Գաղափարների ազատ արտահայտման իրավունքը մարդու հիմնարար իրավունքներից է։ Յուրաքանչյուր քաղաքացի կարող է խոսել, գրել ու տպագրել ազատորեն, բայց պետք է նաև պատասխանատու լինի նշված իրավունքի՝ օրենքով սահմանված խախտումների համար»:
Ազատություն տեսակները
Ազատության տեսակներից մի քանիսն են՝ խոսքի ազատություն, հավատքի ազատություն, կամքի ազատություն և այլն: Բոլորն էլ ունեն իրենց դերը հասարակության մեջ:
Գրել պատումներ ազատության համար պայքարած հայ հերոսների մասին:
Պայքար Իրանական պետության դեմ
428 թվականին Մեծ Հայքի Արշակունյաց թագավորության անկումից հետո՝ մինչև 855-885 թվականները՝ նախ՝ ընդդեմ Իրանական պետության, հինգից յոթերորդ դարերում, ապա՝ արաբական արշավանքներից հետո, և Հայկական կիսանկախ պետականության՝ Արաբական խալիֆայության կողմից նվաճվելուց հետո՝ ընդդեմ արաբական տիրապետության։
Զորավար Անդրանիկ
Մասնակցել է իր հայրենի երկրի բնակավայրերի պաշտպանությանը։ Անդրանիկն առաջին անգամ անցնում է Սասուն, բայց 1896 թվականին մեկնում է արտասահման։ 1897 թվականին Վազգեն Տերոյանիխմբի կազմում Անդրանիկը երկրորդ անգամ է մտնում Արևմտյան Հայաստան, ուր մնում է մինչև 1904 թվականը։ 1912-1913 թվականներին Գարեգին Նժդեհի հետ միասին Անդրանիկի գլխավորությամբ հայ կամավորներից կազմակերպվում է վաշտ, որը մտնում է բուլղարական բանակի աշխարհազորի կազմում և մարտնչում Օսմանյան կայսրության բանակի դեմ։ Բուլղարական հրամանատարությունը բարձր գնահատեց հայկական վաշտի մասնակցությունը Առաջին Բալկանյան պատերազմին։
Չափահաս մարդու կմախքը կազմված է մոտ 220 ոսկրերից, որոնք, միմյանց միանալով, մկանների հետ կազմում են հենաշարժիչ համակարգը:
Մարդու կմախքում տարբերում են գլխի, իրանի, ստորին և վերին վերջույթների բաժիններ:
Գլխի կմախքը (գանգ)
Գլխի ոսկրերի ամբողջությունը կազմում է գանգը։
Այն կազմված է միմյանց անշարժ միացած տափակ ոսկրերից։
Գլխի կմախքը կազմված է ուղեղային (գանգատուփ) և դիմային բաժիններից։
Ուղեղային բաժինը կազմված է իրար ամուր և անշարժ միացած ոսկրերից։
Դրանք են զույգ գագաթոսկրերը և քունքոսկրերը, կենտ ճակատոսկրը և ծոծրակոսկրը։
Գանգատուփը զետեղարան է գլխուղեղի, տեսողության, լսողության և հավասարակշռության օրգանների համար։
Գանգի դիմային բաժինը կազմված է 15 ոսկրերից, որոնցից են՝ այտոսկրերը, քթոսկրերը, արցունքոսկրերը, վերին և ստորին ծնոտները։
Ամենախոշորները վերին և ստորին ծնոտներն են։ Նրանց վրա կան ատամնաբներ, որտեղ տեղավորված են ատամների արմատները։
Ուշադրություն
Ստորին ծնոտը գանգի միակ շարժուն ոսկրն է, որը հոդավորվում է քունքոսկրերին։
Իրանի կմախք
Իրանի կմախքը կազմում են ողնաշարը և կրծքավանդակը։
Ողնաշարի երկարությունը մարմնի ընդհանուր երկարության 40 %-ն է կազմում։ Այն կազմված է 33−34ողերից։ Վերջին 9−10 ողերը սերտաճում են և առաջացնում սրբոսկրը ու պոչուկը։ Ողնաշարում տարբերում են 5 հատված՝ պարանոցային (7 ող), կրծքային (12 ող), գոտկային (5 ող), սրբանային (5 սերտաճած ող), պոչուկային (4−5 սերտաճած ող)։
Բոլոր ողերը, բացառությամբ պարանոցային առաջին և երկրորդ ողերի, ունեն ընդհանուր կառուցվածք։ Յուրաքանչյուր ող ունի մարմին, աղեղ և ելուստներ։ Մարմնի և աղեղի միջև գտնվում է ողնանցքը։ Ողերը տեղավորված են մեկը մյուսի վրա, ուստի ողնանցքերը միանալով կազմում են ողնաշարային խողովակ, ուր գտնվում է ողնուղեղը։ Ողների մարմիններն իրար միացած են կիսաշարժուն՝ առաձգական աճառահյուսվածքի միջնաշերտով, որն ապահովում է ողնաշարի ճկունությունը։
Ողնաշարն ունի 4 կորություն՝ պարանոցային և գոտկային հատվածներում այն ուղղված է առաջ, իսկ կրծքային և սրբանային հատվածներում՝ հետ։ Նորածնի ողնաշարը գրեթե ուղիղ է։ Կորություններն առաջանում են, երբ երեխան սկսում է գլուխը պահել, նստել, կանգնել և քայլել։ Ողնաշարի ֆիզիոլոգիական այս կորությունները մեծացնում են նրա ճկունությունը և մեղմացնում այն հարվածներն ու ցնցումները, որոնք գանգին են հասնում քայլելիս, ցատկելիս, վազելիս։
Կրծքային ողերը, 12 զույգ կողերը և կրծոսկրը կազմում են կրծքավանդակի կմախքը։
Կողը տափակ, կոր ոսկր է։ Առջևի մասում վերին 10 զույգ կողերը աճառային կցմամբ միացած են կրծոսկրին, իսկ ստորին 2 զույգը մնացածներից կարճ են և ազատ են վերջանում։ Կողերը հետին ծայրերով հոդավորված են կրծքային ողներին։ Դա ապահովում է կրծքավանդակի շարժունությունը շնչառության ժամանակ։
Ուշադրություն
Կրծքավանդակը պաշտպանում է նրանում տեղակայված սիրտը, թոքերը, խոշոր անոթներն վնասվածքներից:
Վերին վերջույթների կմախքը
Վերին վերջույթների կմախքը կազմված է ուսագոտուց և ազատ վերջույթից։
Ուսագոտու ոսկրերն են զույգ անրակները և թիակները, որոնց միջոցով ազատ վերջույթները շարժուն միանում են իրանին։
Թիակը եռակյունաձև տափակ ոսկր է, ունի հոդափոս, որին հոդավորվում է բազուկոսկրի գլխիկը։ Թիակները գտնվում են կրծքավանդակի հետին մակերեսին և մկաններով միացած են կողերին ու ողնաշարին։ Անրակը միջին չափի S-աձև տափակ, ծռված ոսկր է, մի ծայրով միացած է թիակին, իսկ մյուսով՝ կրծոսկրին։
Վերին ազատ վերջույթի կմախքը կազմված է բազկի, նախաբազկի և ձեռքի ոսկրերից։ Բազկոսկրը կենտ ոսկր է, ստորին ծայրով հոդավորված է նախաբազկին։ Նախաբազուկը կազմված է արմունկոսկրից և ճաճանչոսկրից։ Ձեռքի կմախքը կազմում են նախադաստակը, դաստակը և մատոսկրերը։ Դաստակի կարճ խողովակավոր ոսկրերը կազմում են ափը և հենարան են մատոսկրերին։
Ստորին վերջույթների կմախքը
Ստորին վերջույթների կմախքը կազմված է կոնքագոտուց և ազատ վերջույթներից։
Կոնքագոտին կազմված է զույգ կոնքոսկրերից, որոնք հետևում սերտաճել են սրբոսկրին, իսկ առջևում միացած են միմյանց։ Յուրաքանչյուր կոնքոսկր առաջացել է երեք ոսկրերի սերտաճումից։ Յուրաքանչյուր կոնքոսկրի վրա կա փոս, որին հոդավորվում է ազդրոսկրի գլխիկը։
Ստորին ազատ վերջույթի կմախքը կազմված է կենտ ազդրոսկրից, սրունքի և ոտնաթաթի ոսկրերից։ Սրունքը կազմված է մեծ և փոքր ոլոքներից։ Ազդրի և սրունքի միացման տեղում առջևից գտնվում է ծնկոսկրը։ Ոտնաթաթը կազմված է նախագարշապարից, գարշապարից և մատոսկրերից։
Վերջույթների ոսկրերը իրար շարժուն են միացած և ապահովում են ակտիվ շարժումներն ու տարածության մեջ տեղափոխումը:
Մարդու կմախքի մասին առավել մանրամասն պատկերացում կազմելու համար դիտիր այս տեսանյութը:
Ողնաշարի երկարությունը մարմնի ընդհանուր երկարության 40 %-ն է կազմում։ Այն կազմված է 33−34ողերից։ Վերջին 9−10 ողերը սերտաճում են և առաջացնում սրբոսկրը ու պոչուկը։ Ողնաշարում տարբերում են 5 հատված՝ պարանոցային (7 ող), կրծքային (12 ող), գոտկային (5 ող), սրբանային (5 սերտաճած ող), պոչուկային (4−5 սերտաճած ող)։ Բոլոր ողերը, բացառությամբ պարանոցային առաջին և երկրորդ ողերի, ունեն ընդհանուր կառուցվածք։ Յուրաքանչյուր ող ունի մարմին, աղեղ և ելուստներ։ Մարմնի և աղեղի միջև գտնվում է ողնանցքը։ Ողերը տեղավորված են մեկը մյուսի վրա, ուստի ողնանցքերը միանալով կազմում են ողնաշարային խողովակ, ուր գտնվում է ողնուղեղը։ Ողների մարմիններն իրար միացած են կիսաշարժուն՝ առաձգական աճառահյուսվածքի միջնաշերտով, որն ապահովում է ողնաշարի ճկունությունը։
3. Ի՞նչ ոսկրերից է կազմված կրծքավանդակը:
Այն կազմված է կողոսկրից, կրծոսկրից և կողաճառից:
4.Ի նչպիսի՞ առանձնահատկություններ ունի մարդու կմախքը` կապված ուղղաձիգ քայլվածքի հետ:
Ուղղագիծ քայլքի միջոցով լայնանում է կրծքավանդակը, ինչպես նաև ձեռքերն ազատվում քայլելու ֆունկցիայից:
5. Ի՞նչ դեր են կատարում ողնաշարիկորությունները:
Ողնաշարն ունի 4 կորություն՝ պարանոցային և գոտկային հատվածներում այն ուղղված է առաջ, իսկ կրծքային և սրբանային հատվածներում՝ հետ։ Նորածնի ողնաշարը գրեթե ուղիղ է։ Կորություններն առաջանում են, երբ երեխան սկսում է գլուխը պահել, նստել, կանգնել և քայլել։ Ողնաշարի ֆիզիոլոգիական այս կորությունները մեծացնում են նրա ճկունությունը և մեղմացնում այն հարվածներն ու ցնցումները, որոնք գանգին են հասնում քայլելիս, ցատկելիս, վազելիս։
Առաջադրանքները պետք է լուծել երկու անհայտով հավասարումների համակարգերի կիրառմամբ։
1) Դպրոցականները էքսկուրսիա գնացին: Նրանք վերադարձան այլ ճանապարհով, որ 7 կմ-ով կարճ էր առաջինից: Որքա՞ն է յուրաքանչյուր ճանապարհի երկարությունը, եթե դպրոցականներն ընդամենը անցան 41 կմ:
X-7=y
X+y=41
41-7=34
Y=34
34:2=17
17+7=24
24+17=41
Պատ.՝ Առաջին ճանապարհը 17կմ է, իսկ երկրորդը՝ 24կմ:
2) Դպրոցը ձեռք բերեց 4 բազկաթոռ և 2 սեղան, դրանց համար վճարելով 36 000 դրամ: Եթե գնվեր 2 բազկաթոռ և 3 սեղան, ամբողջ գնումը 14 000 դրամ-ով պակաս կլիներ: Առանձին-առանձին որքա՞ն արժեն բազկաթոռը և սեղանը:
Արժեք ասելիս պատկերացնում եմ ինչ-որ թանկ բան, լինի այն նյութական, թե՝ հոգևոր: Ամեն մեկն իր ձևով է հասկանում «արժեք» բառը, բայց ոչ ոք քի կարող քննադատի ուրիշների արժեք ունեցող առարկաները:
Թվարկեք մի քանի կարևոր արժեքներ:
Կարծում եմ ամենակարևոր արժեքներից երկուսը նյութականն ու հոգևոր արժեքներն են: Ինձ համար ավելի կարևոր են հոգևոր արժեքները, քանի որ նյութական իրերը կարող են փչանալ, կոտրվել և կորել, բայց հոգևոր արժեքները միշտ մնում են մեր մտքում և սրտում: Նյութականն էլ մի կարևոր աֆժեքի ձև է, օրինակ՝ նվեր ստանալը և տալը միշտ էլ հաճելի է: Բայց ոչինչ այդքան հաճելի չէ, ինչքան նվեր տվողից լավ խոսքեր լսելը: Մարդը ամենամեծ արժեքն է…
Ձեր կարծիքով այս կամ այն արժեքը գնահատելու, կարևորելու համար անհրաժեշտ է արդյոք գիտելիքների որոշակի պաշար կամ կենսափորձ:
Միանշանակ այո: Օրինակ՝ այն մարդիկ, ովքեր բավականաչափ սեր չեն ստացել իրենց կյանքի ընթացքում ավելի կգնահատեն այն: Իսկ այն մարդիկ, ովքեր իրենց ամբողջ կյանքը սիրված են եղել գուցե համարեն իրենց հանդեպ սերը սովորական բան: Իհարկե, սա վերաբերսում է ոչ բոլորին: Ամեն մարդ առանձնահատուկ է և տարբեր ձևերի է մտածում: Որոշներն էլ նյութականին են սովոր և այնքան չեն գնահատում այն, իսկ չունևորները՝ հակառակը:
Թվարկեք արժեքներ, որոնք չեն կորցնի իրենց նշանակությունը:
Կան լավ նշանակություն ունեցող արժեքներ, օրինակ՝ սերը, բարի խոսքերը, հաճելի արարքները և այլն: Բայց կան նաև վատ նշանակություն ունեցող արժեցքներ: Դրանցից են՝ կոպիտ խոսքերը, վատ արարքները, վատ հիշողությունները և այլն: Բոլորս էլ ունենք և՛ լավ, և՛ վատ հիշողություններ, բայց մենք միշտ մղվում ենք դեպի լավը:
Դո՛ւրս գրեք այն հատվածները, որտեղ աղջիկը ուզում է ցույց տալ, որ ինքը հարուստ միջավայրից է։
— Ով էլ որ լինեք,— խոսեց աղջիկը սառը,— պարտավոր եք հիշել, որ ես լեդի եմ։ Ես ներում եմ ձեզ այդ խոսքերի համար, քանզի գիտեմ, որ ձեր միջավայրում նման ակնարկները, անկասկած, բնական են համարվում։ Ես ձեզ առաջարկեցի նստել. եթե իմ հրավերքը ձեզ թույլ է տալիս ինձ «անուշիկս» կոչել, ապա համարեք, որ այն չի եղել։
— Ոչ, անունս ձեզ չեմ ասի,— խոսքը շեշտեց աղջիկը թեթևակի ժպտալով,— այն բավական ճանաչված է։ Անհնար է դարձել լրագրողներին, նույնիսկ լուսանկարիչներին հեռու պահել որոշ ազգանուններից։ Իմ սպասուհու քողն ու գլխարկը ինձ դարձնում են ծպտյալ։ Պետք է միայն տեսնեք, թե ինչպես է ամեն անգամ վարորդն աչքերը չռում վրաս ու կարծում է, թե իր հայացքը չեմ նկատում։
Դո՛ւրս գրեք այն հատվածները, որտեղ տղան ցանկանում է ցույց տալ, որ ինքն աղքատ է։
— Իսկ ես միշտ այն կարծիքն եմ ունեցել,— անվճռականորեն խոսեց երիտասարդը,— որ դրամը լավ բան է։
— Ահա թե ինչ,— անկեղծորեն զարմացավ երիտասարդը։— Իսկապես, որ բարձր հասարակության նեղ շրջանակների բոլոր այդ զվարճությունները հայտնի չեն սովորական մահկանացուներին։
— Շատ համեստ։ Բայց հույս ունեմ կյանքում մի լավ բանի հասնել։ Դուք լո՞ւրջ ասացիք, որ կարող եք ցածր խավի մարդու սիրել։
Դո՛ւրս գրեք այն հատվածը, որտեղ երևում է, թե ով է աղջիկը։
Ես չէի ուզենա,— ասաց աղջիկը,— ես այնքան էլ հետաքրքրասեր չեմ։ Իսկ այստեղ գալիս եմ միայն նրա համար, որպեսզի մոտ լինեմ մարդկության բաբախող սրտին։ Իմ կյանքն այնքան կտրված է այդ հասարակ սրտից, որ նրա զարկերը երբեք ինձ չեն հասնում։
Ես գիտեմ, չեք հավատա, բայց մինչև կոկորդս կուշտ եմ թե՛ այդ հարստությունից՝ ամենուր դրամ, դրամ, և թե՛ բոլոր ինձ շրջապատողներից՝ ամենուրեք փոքրիկ, պարող խաղատիկնիկներ։ Հոգնել եմ ամեն տեսակ զվարճություններից, թանկարժեք զարդերից, ճամփորդություններից, բարձր հասարակությունից, շքեղությունից։
Մուտքի ապակյա դռան մոտ գտնվում էր դրամարկղը։ Շիկակարմիր մազերով գանձապահուհին նայելով պատի ժամացույցին, դուրս եկավ իր տեղից, որն զբաղեցրեց մոխրագույն զգեստով աղջիկը։
Դուրս գրեք այն հատվածը, որտեղ երևում է, թե ով է տղան։
Եթե ուզում եք, կարող եք նստել,— զնգան հնչեց աղջկա անշտապ կոնտրալտոն։— Ես ուզում եմ, որ դուք նստեք։ Կարդալ այլևս չի լինի, մութն արդեն ընկնում է։ Ես, հիրավի, կգերադասեի զրուցել։
— Ա՜խ, աստծո սիրույն, խնդրում եմ ինձ ներեք,— թախանձեց երիտասարդը։ Նրա ինքնագոհ դեմքն այժմ զղջում և հնազանդություն էր արտահայտում։
Երիտասարդը գիրքը նետեց խոտերի մեջ ու մի պահ մոլորվեց։ Ապա բացեց ճերմակ մեքենայի դուռը, նստեց ու հենվելով բարձերին, վարորդին ասաց.
— Ակումբ քշի՛ր, Հենրի։
Տեղեկություններ հավաքեք հեղինակի մասին։
Ծնվել է 1862 թ. սեպտեմբերի 11-ին Գրինսբորոքաղաքում (Հյուսիսային Կարոլինա նահանգ) բժշկի ընտանիքում։ Երեք տարեկան հասակում զրկվում է մորից, ավելի ուշ անցնում է հորաքրոջ խնամատարության տակ։ Դպրոցից հետո դեղագործի մասնագիտություն է սովորել, աշխատել է հորեղբոր դեղատանը, այնուհետև երեք տարի հետո մեկնել է Տեխաս, որտեղ մի քանի աշխատանքի տեղ փոխելուց հետո ընդունվել է գանձապահ ու հաշվետար Օսթինքաղաքի բանկերից մեկում։
Առաջին գրական փորձերը վերաբերվում են 1880-ական թթ. սկզբներին։ Օսթինում 1894 թ. Փորթերը սկսում է հրատարակել «Ռոլինգ սթոուն» հումորային շաբաթաթերթը՝ այն գրեթե ամբողջությամբ լցնելով իր ակնարկներով, կատակներով, բանաստեղծություններով և նկարներով։ Մի տարի անց շաբաթաթերթը փակվում է։ Միաժամանակ Փորթերին ազատում են աշխատանքից և ենթարկում դատական պատասխանատվության հայտնաբերված պակասորդի պատճառով, թեև այն փոխհատուցվում է իր հարազատների կողմից։
Զեղծարարության մեջ մեղադրվելուց հետո նա դիմում է փախուստի և մոտ կես տարի թաքնվում է Հոնդուրասում, այնուհետև՝ Հարավային Ամերիկայում։ Վերադառնալով ԱՄՆ՝ դատապարտվում է և բանտարկվում Օհայոնահանգի Կոլումբուս քաղաքի բանտում, որտեղ անցկացնում է 3 տարի (1898 – 1901 թթ)։
Բանտում Փորթերը աշխատում է հաստատության հիվանդանոցում և պատմվածքներ գրում՝ դրանք հրատարակելու համար ընտրելով Օ. Հենրի գրական անունը։ Իր առաջին պատմվածքն այդ անվան տակ՝ «Շվցնող Դիքի սուրբծննդյան նվերը» տպագրվել է 1899 թ. «Մաք Քլյուր ամսագրում» (Mc Clure’s Magazine)։
Կյանքի վերջում տառապել է լյարդի ցիռոզից և շաքարախտից, մահացել է 1910 թ. հունիսի 5-ին Նյու-Յորքում 47 տարեկան հասակում։
Ի՞նչ է նովելը։
Նովել, նորավեպ (իտալ.՝ novella – «նորություն»), պատմողական պրոզայիկ ժանր, համեմատաբար սեղմ ծավալի արձակ ստեղծագործություն, որն ունի դեպքերի ընթացք (սյուժե) և կերպարներ[1]։ Սրան բնորոշ են սուր, կարճ սյուժեն, պատմողական չեզոք ոճը, անսպասելի արդյունքը։ Երբեմն օգտագործվում է որպես պատմվածքի հոմանիշ կամ համարվում է նրա տարատեսակ։ Ժամանակակից գրականության մեջ նովելը և պատմվածքը հաճախ դժվար է սահմանազատել։
Подобрать однокренные слова, которые имеют приставки пре — , при —
Например : приехать, переехать
Придти, перейти
Приписать, переписать
Привязать, перевязать
Пришить, перешить
прибрать, перебрать
С данными словами составить предложения таким образом, чтобы данные два слова гармоировали между собой.
Я должен придти к вам в гости, но мне надо перейти дорогу.
Меня приписали к врачу в понедельник, но потом переписали на вторник.
Я привязала этот свитер, но потом я его перевязала, потому что он был мне мал.
Бабушка пришила этот карман, но он кривой, поэтому она его перешила.
Мне надо прибрать свою комнату и перебрать шкафчики.
Подобрать пять пар слов, составить пять предложений.
Лето и зима – Лето и зима противоположные погоды, но они оба хороши.
Солнце и луна – И солнце, и луна дополняют отсутствие друг-друга.
Вода и огонь – Вода всегда охлаждает меня когда тепло, а огонь помогает мне согреться когда холодно.
Дождь и снег – Из-за дождя и снега у меня портится настроение.
Радость и грусть – Радость и грусть наши эмоции, они оба нужны в нашей жизни.
Дополнительное задание
С вышеподобранными словами составить небольшое сочинение на любую тему:
Вы замечали, что погода влияет на настроение? По крайней мере у меня именно так. Обычно в солнечную погоду или летом у меня великолепное настроение. Но зимой это не так. Дождь и снег конечно хорошо, но мое настроение так не считает. Я становлюсь хмурой и тусклой. Так работает моя радость и грусть, совсем как противоположные элементы – вода и огонь. Но они друг-друга дополняют, как солнце и луна. В прочем, грусть идет в замену радости, а радость – грусти.
Նշե՛ք թվարկված ո՞ր գործընթացը գլխուղեղի ո՛ր բաժինն է կարգավորում,
Գլխուղեղի բաժին Գործընթացներ
Երկարավուն ուղեղ II, IV
Կամուրջ I
Ուղեղիկ V
Միջին ուղեղ VI
Միջանկյալ ուղեղ VII
Մեծ կիսագնդեր III
Գործընթացներ. I. Դիմախաղի մկանների աշխատանքի և գլխի դիմային հատվածի գեղձերի հյութազատության կարգավորում II. Փսխման, հազի, արցունքազատման գործընթացների իրականացում III. Բոլոր զգայարանների աշխատանքների ենթակեղևային ղեկավարման իրականացում IV. Մարսողության, շնչառության և սիրտ-ա նոթային համակարգերի աշխատանքների կարգավորում V. Օրգանիզﬕ հոﬔոստազի կարգավորում VI. Օրգանիզﬕ ջերմակարգավորման իրականա ցում VII. Կմախքի մկանների լարվածության պահպանում
Գլխուղեղը կազմված է ծայրային ուղեղից (մեծ կիսագնդեր, առջևի ուղեղ), միջանկյալ ուղեղից, միջին ուղեղից, կամուրջից, երկարավուն ուղեղից և ուղեղիկից:
Երկարավուն ուղեղը ողնուղեղի վերին հաստացած կոնաձև մասն է՝ 2,5-3 սմ երկարությամբ։ Երկարավուն ուղեղն իր կառուցվածքով նման է ողնուղեղին և նրա նման կատարում է ռեֆլեքսային և հաղորդող գործառույթներ:
Երկարավուն ուղեղի տարբեր կորիզներն ապահովում են շնչառական, սիրտ-անոթային, մարսողական համակարգերի գործունեությունը, արգելակում և դրդում մեծ կիսագնդերի կեղևի ու ողնուղեղի ֆունկցիաները։ Այստեղ են գտնվում ծամելու, կլլման, ծծելու ռեֆլեքսների կենտրոնները։ Երկարավուն ուղեղն իրականացնում է նաև մի շարք պաշտպանական ռեֆլեքսներ՝ փռշտոց, հազ, փսխում, արցունքազատում, կոպերի թարթում, մասնակցում է նաև կեցվածքն ապահովող ռեֆլեքսների իրականացմանը։ Այսպիսով, երկարավուն ուղեղում գտնվում են կենսական կարևոր կենտրոններ, ուստի նրա ոչ միայն հեռացումը, այլև վնասումն ավարտվում է մահով։ Երկարավուն ուղեղով են անցնում գլխուղեղի մյուս բաժինները ողնուղեղի հետ միացնող վարընթաց և ողնուղեղից հաղորդվող վերընթաց ուղիները։
Վարոլյան կամուրջը ներքևից սահմանակից է երկարավուն ուղեղին, իսկ վերևից փոխակերպվում է միջին ուղեղի։ Կամրջում գտնվում են որոշ գանգուղեղային նյարդերի կորիզներ, որոնք նյարդավորում են գլխի առջևի մասը, դեմքի մաշկը, դիմախաղի մկանները, ենթածնոտային, ենթալեզվային թքագեղձերը, արցունքագեղձերը, ականջի, բերանի ու քթի խոռոչի լորձաթաղանթը։ Նրանով են անցնում առջևի և միջին ուղեղը ստորև գտնվող կենտրոններին կապող ուղիները։
Միջին ուղեղը վարոլյան կամրջի շարունակությունն է։ Միջին ուղեղը բաղկացած է քառաբլուրներից, որոնք ապահովում են տեսողության ու լսողության առաջնային ռեակցիաները՝ ակնագնդի շարժումը դեպի լույսի աղբյուրը, կենդանիների ականջախեցու և մարդու գլխի թեքումը դեպի ձայնը։
Միջին ուղեղում են գտնվում նաև զգացող և շարժիչ որոշ կորիզներ, որոնք կարգավորում են ակնագնդերի շարժումը, բբային ռեֆլեքսները, մկանային լարվածությունը, դիմախաղի, մատների նուրբ շարժումները։ Միջին ուղեղի վնասման դեպքում նկատվում են այդ մկանների ոչ կամային կծկումներ կամ դող։ Միջին ուղեղում գտնվող նեյրոնների որոշ խումբ կեղևի վրա թողնում է ակտիվացնող ազդեցություն, որը կարևոր նշանակություն ունի արթուն վիճակը պահպանելու համար։ Միջին ուղեղով են անցնում նաև ողնուղեղը մեծ կիսագնդերի հետ կապող ուղիները։
Միջանկյալ ուղեղըտեղադրված է մեծ կիսագնդերի տակ։ Նրա հիմնական բաժիններից են տեսաթումբը ու ենթատեսաթումբը։ Տեսաթումբն իրականացնում է ողնուղեղից, միջին ուղեղից, ուղեղիկից ու հիմային հանգույցներից դեպի մեծ կիսագնդեր ընթացող նյարդային ազդակների մշակում, մասնակցում է օրգանիզմի՝ որպես միասնական համակարգի կարգավորմանը։ Մեծ կիսագնդերի կեղևի հետ ունեցած երկկողմանի կապերի շնորհիվ տեսաթումբը մասնակցում է քնի ու արթունության հերթագայմանը, գիտակցության պահպանմանը, արգելակման զարգացմանը։ Այն նաև ցավազգաց կենտրոն է։
Ենթատեսաթումբը կարևոր դեր ունի օրգանիզմի ներքին միջավայրի կայունության պահպանման, ինքնավար, ներզատական ու մարմնական համակարգերի ամբողջականության համար։ Այստեղ են գտնվում նյութափոխանակությունը, մարմնի կայուն ջերմաստիճանը, քաղցի ու հագեցման, ծարավի, սեռական վարքագծի, վախի ու կատաղության, քնի ու արթունության հերթագայումը կարգավորող կենտրոնները։ Ենթատեսաթումբը նաև վեգետատիվ նյարդային համակարգի գործունեությունը կարգավորող ենթակեղևային բարձրագույն բաժինն է։
Ուղեղիկը համարվում է վարոլյան կամրջի խոշոր ելուստ։ Մարդու ուղեղիկի զանգվածը մոտավորապես 150 գ է։ Ուղեղիկը կազմված է երկու կիսագնդերից ու դրանք միացնող որդից։ Կիսագնդերը խոր ակոսներով բաժանվում են բլթերի ու բազմաթիվ գալարների։
Ուղեղիկը դասվում է շարժումները կարգավորող համակարգի մեջ։ Ուղեղիկի վնասվածքի դեպքում նկատվում են համաձայնեցված շարժումներ կատարելու ընդունակության կորուստ, տատանողական շարժումներ, մկանների դող, անհամապատասխանություն մկանային կծկումների մեծության և կատարվելիք շարժման միջև։ Ուղեղիկի վնասվելուց հետո նրա գործառույթները մասնակիորեն կատարում է մեծ կիսագնդերի կեղևը:
Մեծ կիսագնդերի սպիտակ նյութում տեղակայված հիմային կորիզները մասնակցում են շարժումների կազմակերպմանն ու կարգավորմանը։ Որոշ կորիզների վնասվելուց առաջանում է սակավաշարժություն, գլխի ու վերջույթների մկանների դող, քայլելիս խանգարվում են փոխհամաձայնեցված շարժումները։
Բացատրել ընտանիքի նշանակությունը հասարակության մեջ
Ընտանիքը հասարակության սկիզբն է: Այն տվել է մեզ հիմնական գիտելիքները: Ընտանիքը երեխային դաստիարակում է, կերտում և օգնում է նրան: Ընտանիքի անդամներն օգնում են երեխային հասունանալ և առաջադիմել լավագույն կերպով: Ընտանիքը, լինի այն խորթ, թե հարազատ, այն միշտ օգնում է և կրթում:
Ի՞նչ է անհրաժեշտ ընտանիքի ամրության ու կայունության համար,ինչն է ընտանիքում միավորում մարդկանց
Ընտանիքը տարբեր հատկանիշների հավաքածու է: Այն բաղկացած է տան անդամներից, որոնք միշտ պատրաստ են օգնելու: Բայց ինչո՞ւ են նրանք միշտ պատրաստ անել դա: Քանի որ նրանք ունեն սեր իրար հանդեպ: Հե՛նց սերն է մղում անել այն ամենը, ինչ որ արել են մեր համար մեր տան անդամները: Եթե նույնիսկ բոլորը ջղայն լինել, նրանք կվերականգնեն ըրենց ընտանեկան սերը, քանզի այն ի ծնե է:
Որո՞նք են մեծ և փոքր ընտանիքների առավելություններն ու թերությունները
Մեծ ընտանիքներ: Մեծ ընտանիքը կարծես մի միաբան ազգ լինի, այն միշտ կպաշտպանի քեզ: Միասին հավաքվելու պահերը հավանաբար շա՜տ հաճելի են: Սակայն, իմ կարծիքով, ընտանիք հոգալը շատ ժամանակ և համբերություն է պարտադրում, ինչը շատերը հիմա չունեն:
Փոքր ընտանիքներ: Փոքր ընտանիք հոգալը նույնպես ժամանակ և համբերություն է պարտադրում, բայց ոչ այնքան: Փոքր ընտանիքների մթնոլորտը շատ խաղաղ և ուրախ է: Ժամանակ ես ունենում միասին զբաղվելու համար:
Ի՞նչն է նյութական արժեք և ինչը՝ հոգևոր:
Նյութական արժեքը դա այն ամենն է, ինչը կարելի է շոշափել: Օրինակ՝ հողատարածքը, մեքենան, տունը, կահույքը և այլն: Իսկ հոգևոր արժեքի մեջ մտնում է հավատը, հոգեկան առողջությունը, մտածելակերպը, նախասիրություններն ու արհեստը:
Փորձանոթի մեջ մալաքիտի՝ (CuOH)2CO3, կանաչ փոշի լցնենք և այն փակենք ծնկաձև գազատար խողովակ ունեցող խցանով
Մալաքիտի քայքայումը
Փորձանոթը հորիզոնական դիրքով ամրացնենք լաբորատոր կալանի թաթին: Գազատար խողովակի ծայրն իջեցնենք կրաջուր պարունակող բաժակի մեջ ու մալաքիտը տաքացնենք: Կանաչ փոշին վերածվում է սև փոշու՝ պղնձի(II) օքսիդի՝ CuO, իսկ փորձանոթի պատերին ջրի կաթիլներ են նստում: Գազատար խողովակից դուրս եկող գազը պղտորում է կրաջուրը։ Դա հաստատում է, որ ածխաթթու գազ է ստացվել: Այս փորձը ցույց է տալիս, որ մալաքիտի քայքայումից երեք նոր բարդ նյութ է առաջանում։
(CuOH)2CO3 = 2CuO + H2O + CO2
Շատ հաճախ ռեակցիան սկսելու համար անհրաժեշտ է լինում նյութերը տաքացնել: Նման դեպքերում քիմիական հավասարումներում հավասարման նշանի կամ սլաքի վերևում դրվում է ( t°) նշանը.
(CuOH)2CO3 2CuO + H2O + CO2
Քայքայման է կոչվում այն ռեակցիան, որի ժամանակ մեկ բարդ նյութի քայքայումից
Շատերը խելացի են, բայց ոչ դաստիարակված: Նրանք ունեն շատ գիտելիքներ, բայց ոչ շնորհք: Հավանաբար այդպիսի մարդկանց դաստիարակությունը գերազանց չի եղել: Դաստիարակված բառն ասելով հասկանում եմ ծնողների կողմից կրթված, իմաստուն, հարգալից և իր չափն ու սահմանն իմացող մի մարդ: Իմ կարծիքով, այն մարդիկ, ովքեր ունեն վերը նշված հատկությունները՝ դաստիարակված են: Ես փորձում եմ դաստիարակված լինել, քանի որ դա կարող է կարևոր դեր ունենալ իմ կյանքի վրա: Այն կարող է մեծ դեր ունենալ իմ հանդեպ որիշների վերաբերմունքի վրա: Փորձում եմ լինել իմ լավագույն տարբերակը: Դաստիարակված մարդը չպետք է թերագնահատի իր, կամ ուրիշների դերը աշխարհում, վատ վերաբերվել ուրիշների հետ չնչին պատճառներով և համարել իրեն լավագույնն աշխարհում: Երբեմն ես անում եմ այն, ինչը չէր անի դաստիարակված մարդը, օրինակ՝ աննըկատաբար վիրավորել մեկին: Ոչ ոք իդեալական չէ, բոլորն էլ իրավունք ունեն սխալվելու: Եթե դու դաստիարակված ես՝ սխալներիցդ կսովորես: Դաստիարակված լինելու կարևորության պատճառներից մեկը հենց դա՛ է: Որոշ մարդիկ կարող է սխալ գործ անեն, թողնեն այն և անել նույն բանը որոշ ժամանակ անց:
Դաստիարակման գործում մեծ դեր ունեն ծնողները և մարդու բնավորությունը: Ծնողները կերտում են երեխայի բնավորությունը, դաստիարակելով այն: Իսկ երեխան, իր հերթին՝ բարելավվում է իր բնավորությունը, կարծես ինչպես լրացում: Ուզում եմ ստանալ այնպիսի դաստիարակություն, որը կօգտագործեմ մինչև կյանքիս վերջ: Մինչ այժմ ստացել եմ հենց այդպիսի դաստիարակություն: Ինձ մեծացրել են դաստիարակման գլխավոր չափանիշներով՝ սիրով, իմաստությամբ և հարգանքով: Դաստիարակությունը բաղկացած է այ՛ չափանիշներից՝ հարգանք + սեր + իմաստություն = դաստիարակություն: Բայց դաստիարակությունը չի սահմանափակվում ընտանիքով, քանզի այս աշխարհը լի է անծանոթ մարդկանցով, որոնց հետ մենք շփվում ենք ամեն օր: Մեզ շրջապատում են երկու տեսակ մարդիկ: Առաջին տեսակի մարդիկ խելամիտ են, իմաստուն ու դաստիարակված: Երկրորդ տեսակի մարդիկ շռայլ են, դաստիարակություն չունեցող և տհաճ: Ես սիրում եմ առաջին ձևի մարդկանց, որովհետև նրանց հետ շփվելիս բավարարվածություն եմ ստանում: Վստահ եմ, որ այս նյութն ընթերցողները համապատասխանում են դաստիարակության չափանիշներին:
Միջավայրից ստացվող տեղեկատվության մեծ մասը (70−90 %) մարդը ստանում է տեսողության միջոցով: Տեսողության վերլուծիչի շնորհիվ մարդը կարողանում է կողմնորոշվել շրջապատի առարկաների նկատմամբ և խուսափել վտանգից: Մարդկության փորձը, ձեռք բերած գիտելիքները, ստեղծած արվեստը սերունդներին են փոխանցվում գրավոր խոսքի միջոցով, որը մենք ընկալում ենք տեսողության օգնությամբ: Մարդու ուսումնառությունը, աշխատանքային գործունեությունը նույնպես կապված են տեսողության հետ:
2.Որո՞նք են աչքի օժանդակ հարմարանքները:
Օժանդակ հարմարանքներից են հոնքերը, կոպերը, թարթիչները, շաղկապենին, արցունքագեղձերը և ակնագունդը շարժող մկանները: Հոնքերը, կոպերը և թարթիչները (արտևանունքները) աչքերը պաշտպանում են փոշուց, քրտինքից:
3.Ի նչպե՞ս է փոխվում բբի ﬔծությունը` կախված լուսավորությունից:
Ակնագունդը դիմացից ծածկում են լուսաթափանցիկ եղջերաթաղանթը և նրա տակ գտնվող աչքի գույնը պայմանավորող ծիածանաթաղանթը: Ծիածանաթաղանթի կենտրոնում կա ոչ մեծ անցք՝ բիբը, որը կարող է ռեֆլեքսորեն լայնանալ և նեղանալ՝ դրանով իսկ կարգավորել թափանցող լույսի ճառագայթների քանակը:
4.Որտե՞ղ են տեղավորված տեսողական ընկալիչները:
Դրանք գտնվում են ցանցաթաղանթի ակնագնդի ներքին թաղանթում:
5. Ո՞րն է սրվակիկների և ցուպիկների դերը:
Ցուպիկներն ավելի շատ են (մոտ 130 մլն) և օժտված են բարձր լուսազգայությամբ: Դրանք գրգռվում են նույնիսկ թույլ, մթնշաղային լույսից, սակայն գույները չեն տարբերում: Իսկ սրվակիկները քիչ են (մոտ 7մլն), ընկալում և տարբերակում են գույները վառ լուսավորության դեպքում:
6. Ի՞նչ է կարճատեսությունը, և ինչպե՞ս կարելի է կանխելայն:
Կաարճատեսություն ունեցող անձինք վատ են տեսնում հեռվում գտնվող առարկաները։ Կարճատեսության դեպքում զուգահեռ ճառագայթներն աչքում բեկվելուց հետո կիզակետվում են ոչ թե ցանցաթաղանթի վրա (ինչպես լինում է բնականոն տեսողության դեպքում), այլ դրա առջևում, որի հետևանքով դիտվող առարկայի հստակ պատկերը ցանցաթաղանթի վրա չի ստացվում։ Կարճատեսությունը բուժելու արդյունավետ միջոցներից է համարվում ճառագայթի կանոնավոր բեկման կենտրոնացումն այնտեղ, որտեղ դրանք պետք է հատվեն առողջ տեսողության դեպքում։
Աչքը տեսողության վերլուծիչի ծայրամասային բաժինն է, գտնվում է գանգի ակնակապիճում:
Աչքը կազմված է ակնագնդից և օժանդակ հարմարանքներից:
Օժանդակ հարմարանքներից են հոնքերը, կոպերը, թարթիչները, շաղկապենին, արցունքագեղձերը և ակնագունդը շարժող մկանները:
Հոնքերը, կոպերը և թարթիչները (արտևանունքները) աչքերը պաշտպանում են փոշուց, քրտինքից:
Շաղկապենին ծածկում է կոպը ներսից և ակնագնդի մի մասը` արտաքինից:
Արցունքագեղձերը գտնվում են աչքի արտաքին անկյունում, անընդհատ արտազատում են արցունք, որը խոնավացնում, տաքացնում, մանրէազերծում, փոշեզերծում է ակնագնդի մակերևույթը և արտասվաքթային ծորանով լցվում քթի խոռոչ:
Ակնագնդի մկանները նպաստում են հայացքի ուղղության փոփոխությանը:
Ակնագնդի պատը բաղկացած է 3 թաղանթներից` սպիտակուցաթաղանթ, անոթաթաղանթ (ակնաթաղանթ) և ցանցաթաղանթ:
Ակնագունդը դիմացից ծածկում են լուսաթափանցիկ եղջերաթաղանթը և նրա տակ գտնվող աչքի գույնը պայմանավորող ծիածանաթաղանթը: Ծիածանաթաղանթի կենտրոնում կա ոչ մեծ անցք՝ բիբը, որը կարող է ռեֆլեքսորեն լայնանալ և նեղանալ՝ դրանով իսկ կարգավորել թափանցող լույսի ճառագայթների քանակը: Բբի հետևում գտնվում է ակնաբյուրեղը, որը երկուռուցիկ ոսպնյակ է: Ծիածանաթաղանթի հարևանությամբ գտնվում է թարթիչավոր մարմինը, որի մկանները փոխում են ակնաբյուրեղի կորությունը: Ակնաբյուրեղը, փոխելով կորությունը, տարբեր հեռավորությունից եկող ճառագայթներն ուղղում է ցանցաթաղանթի վրա՝ ապահովելով առարկաների հստակ պատկերի ձևավորումը:
Ակնագնդի կառուցվածքը
Ցանցաթաղանթը ակնագնդի ներքին թաղանթն է, որն ունի երկու տեսակի լուսընկալիչներ՝ ցուպիկներ և սրվակիկներ, ընդ որում ցուպիկներն ավելի շատ են (մոտ 130 մլն) և օժտված են բարձր լուսազգայությամբ. գրգռվում են նույնիսկ թույլ, մթնշաղային լույսից, սակայն գույները չեն տարբերում: Սրվակիկները քիչ են (մոտ 7մլն), ընկալում և տարբերակում են գույները վառ լուսավորության դեպքում:
Ցանցաթաղանթի վրա՝ բբի դիմաց,սրվակիկների կուտակման տեղը կոչվում է դեղին բիծ, որն ընկալում է բբի դիմաց գտնվող առարկաների հստակ պատկերը: Ցանցաթաղանթի այն մասը, որտեղից հեռանում է տեսողական նյարդը, չունի ընկալիչներ և կոչվում է կույր բիծ: Ակնաբյուրեղի և ցանցաթաղանթի միջև ընկած տարածությունը լցված է թափանցիկ դոնդողանման նյութով, որը կոչվում է ապակենման մարմին:
Տեսողական վերլուծիչի աշխատանքը
Առարկաներից արտացոլված ճառագայթներն անցնում են եղջերաթաղանթի, բբի և ոսպնյակի, ապա նաև ապակենման մարմնի միջով, բեկվում են, և ցանցաթաղանթի վրա ստացվում է առարկայի հստակ, բայց փոքրացած ու շրջված պատկերը: Նյարդային գրգիռները տեսողական նյարդով հասնում են մեծ կիսագնդերի տեսողական գոտի, որտեղ ձևավորվում է տեսողական զգայությունը, և մենք առարկան տեսնում ենք իր բնական դիրքով ու չափով:
1. Ի՞նչ նշանակություն ունի լսողությունը մարդու կյանքում:
Լսողությունը մեծ նշանակություն ունի մեր կյանքում: Լսելու շնորհիվ կարող ենք հաղորդակցվել, ընկալել խոսքը, սովորել, տեղեկատվություն ստանալ, պաշտանվել, շատ բաներ հասկանալ և զանազանել միջավայրի բազմաթիվ ձայներն ու կողմնորոշվել նրանցում:
2.Ի նչպե՞ս են ձայնային տատանուﬓերը հասնում լսողական ընկալիչներին:
Ականջախեցուց ձայնային ալիքներն անցնում են արտաքին լսողական անցուղով՝ առաջացնելով թմբկաթաղանթի տատանումներ, որոնց ուժը միջին ականջի ոսկրիկների օգնությամբ մեծանում է և փոխանցվում ներքին ականջի ձվաձև պատուհանի թաղանթին: Այդ թաղանթի տատանումներն առաջացնում են խխունջի ներսում գտնվող հեղուկի շարժումներ, որոնք փոխանցվում են հիմային թաղանթի թելիկներին: Վերջինների տատանումները գրգռում են նյարդային վերջույթները, և առաջացած նյարդային գրգիռը լսողական նյարդով հասնում է մեծ կիսագնդերի կեղևի քունքային բաժին (լսողական կենտրոն), որտեղ կատարվում է ձայնի բնույթի, ուժի, բարձրության վերջնական զանազանումը:
3. Ի՞նչ մասերից է կազմված ականջը:
Ականջը կազմված է երեք մասերից՝ արտաքին, միջին և ներքին:
4.Որտե՞ղ է գտնվում լսողական վերլուծիչի կենտրոնական բաժինը:
Այն գտնվում է մեծ կիսագնդերի կեղևի քունքային բաժնում, որտեղ կատարվում է ձայնի բնույթի, ուժի, բարձրության վերջնական զանազանումը:
Լսողության նշանակությունը: Լսողության շնորհիվ մարդը զանազանում է միջավայրի բազմաթիվ ձայները և կողմնորոշվում նրանցում: Լսողության օգնությամբ մարդիկ ընկալում են խոսքը, հաղորդակցվում միմյանց հետ, տեղեկատվություն ստանում, սովորում: Լսողության դերը մեծ է նաև մարդու խոսքի և մտավոր զարգացման համար:
Լսողական օրգանի կառուցվածքը
Լսողական վերլուծիչի ծայրամասային բաժինը ականջներն են: Ականջը կազմված է երեք բաժնից՝ արտաքին, միջին և ներքին:
Արտաքին ականջը կազմված է ականջախեցուց և լսողության արտաքին անցուղուց: Ականջախեցին հավաքում (որսում) է ձայնային տատանումները և ուղղում դեպի 3 սմ երկարությամբ լսողական արտաքին անցուղի: Լսողական անցուղին ավարտվում է թմբկաթաղանթով, որը սահմանազատում է արտաքին ականջը միջին ականջից:
Միջին ականջը օդով լցված փոքրիկ խոռոչ է, լսողական երեք հոդավորված ոսկրիկներով՝ մուրճիկ, սալ և ասպանդակ:
Միջին ականջի խոռոչը լսողական փողով (Եվստախյան) հաղորդակցվում է քթըմպանի հետ: Նրանով անցնող օդը հավասարակշռում է ճնշումը թմբկաթաղանթի երկու կողմերում: Հակառակ դեպքում թմբկաթաղանթը կկորանա դեպի օդի փոքր ճնշման կողմը, և ձայնը կաղավաղվի:
Լսողական ոսկրիկները թմբկաթաղանթի տատանումները փոխանցում են ներքին ականջի ձվաձև պատուհանի թաղանթին:
Ներքին ականջըգտնվում է քունքոսկրի խորքում, այն խոռոչների և գալարուն խողովակների համակարգ է, որում խխունջն իրականացնում է լսողական գործառույթ:
Խխունջը 2,5 պտույտով հեղուկով լցված ոսկրային խողովակ է, որը երկայնակի միջնորմով բաժանված է երկու հարկերի: Միջնորմի մի մասը կազմված է հիմային թաղանթից, որը բաղկացած է տարբեր երկարության լայնակի ձգված թելերից: Հիմային թաղանթի վրա գտնվում են մազանման զգացող բջիջներ՝ լսողական ընկալիչները:
Քիմիական ռեակցիաների ընթացքում նյութերը փոխարկվում են մեկը մյուսին և ռեակցիային մասնակցող նյութերից նոր նյութեր են առաջանում:
Քիմիական ռեակցիաները պայմանականորեն կարելի է պատկերել այսպես կոչված քիմիական հավասարումների օգնությամբ:
Քիմիական հավասարումը ռեակցիայի պայմանական գրառումն է քիմիական բանաձևերի և հատուկ նշանների օգնությամբ:
Քիմիական հավասարում կազմելու քայլաշարը
1. Պարզել, թե ի՞նչ նյութեր են մասնակցում ռեակցիային և կանխատեսել, թե ի՞նչ նյութեր (վերջանյութեր կամ արգասիքներ) կարելի է ստանալ սկզբնական նյութերից (ելանյութերից):
2. Որոշել ելանյութերի և վերջանյութերի քիմիական բանաձևերը:
3. Կազմել քիմիական ռեակցիայի ուրվագիրը:
Քիմիական հավասարումը կազմված է երկու մասից՝ ձախ և աջ:
Ելանյութերի բանաձևերը գրվում են հավասարման ձախ, իսկ վերջանյութերի բանաձևերը՝ աջ կողմում: Եթե վերցրած կամ ստացված նյութերի թիվը մեկից ավելի է, ապա այդ նյութերի բանաձևերի միջև գումարման + նշան է դրվում: Ելանյութերի և վերջանյութերի բանաձևերի միջև տեղադրվում է դեպի աջուղղված սլաք (→):
Рекламаabout:blankПОЖАЛОВАТЬСЯ НА ЭТО ОБЪЯВЛЕНИЕ
4. Հավասարեցնել ռեակցիայի հավասարման աջ և ձախ մասերը.
Հաշվի առնելով, որ ռեակցիայի արգասիքների մոլեկուլները առաջանում են հենց նույն տարրերի ատոմներից, որոնցից կազմված են ելանյութերը, ինչպես նաև զանգվածի պահպանման օրենքը, որի համաձայն՝ ելանյութերի զանգվածների գումարը հավասար է վերջանյութերի զանգվածների գումարին, հավասարման աջ և ձախ մասերում գործակիցների օգնությամբ հավասարեցնում ենք յուրաքանչյուր քիմիական տարրի ատոմների թիվը և սլաքը փոխարինում ենք հավասարման (=) նշանով:
Գործակիցը թիվ է,՝որը ռեակցիայի հավասարման մեջ դրվում է քիմիական բանաձևից առաջ և ցույց է տալիս տվյալ բանաձևին համապատասխանող նյութի քանակը (1 թիվը որպես գործակից չի գրվում):
Մարդուն իր ամբողջ կյանքում ուղեկցում է ձայնը: Մարդը բացարձակ լռության պայմաններում վատ է զգում. նրան պատում է երկյուղի ու անհարմարության զգացում: Բացարձակ լռությունը խավարում է մարդու նյարդային համակարգն այնպես, ինչպես և անվերջ աղմուկը: Որոտը, հրաբուխների ձայնը, ծովային մրրիկները և այլ աղմուկներ անհանգստացնում են մարդուն: Կան բնական աղմուկներ էլ, ինչպես թռչունների դայլայլը, աղբյուրների կարկաչյունը, ծովի ալիքների համընթաց ճողփյունը, հաճելի են մարդկանց համար, բարերար են ներգործում նրանց նյարդային համակարգի վրա: Տհաճ աղմուկը քայքայում է մարդու առողջությունը: Աղմուկի հետ են կապվում լսողության կորուստը, նյարդահոգեկան հիվանդությունների աճը, ֆիզիկական և մտավոր ընդունակությունների նվազումը:
2․ Երկու տեքստ ստացի՛ր` կետերի փոխարեն գրելով տրված հոմանիշներից նախ առաջինը, ապա` երկրորդը: Ստացված տեքստերը համեմատի՛ր:
Ամպրոպի ժամանակ եղե՞լ է այնպիսի առիթ (առիթ, դեպք), որ կայծակի կարճատև (կարճատև, վայրկենական) բռնկման (բռնկման, բոցի) լույսով դիտեք (դիտեք, տեսնեք) աշխույժ փողոցի տեսարանը (տեսարանը, տեսքը): Այդ ժամանակ անշուշտ (անշուշտ, անպայման) նկատած (նկատած, տեսած) կլինեք կայծակի մի տարօրինակ (տարօրինակ, անսովոր) առանձնահատկությունը (առանձնահատկությունը, կողմը), փողոցը անշարժացած (անշարժացած, քարացած) է թվում, ձիերը կանգ են առել պրկված (պրկված, լարված) դիրքերով` ոտքերը օդում պահած, կառքերը կանգնել են, պարզ երևում է անիվի յուրաքանչյուր (յուրաքանչյուր, ամեն մի) ճաղը… Այդ թվացյալ (թվացյալ, թվացող) անշարժության պատճառը կայծակի աննշան (աննշան, փոքր) տևողությունն է: Կայծակը, ինչպես ամեն մի էլեկտրական կայծ, չափազանց (չափազանց, շատ) կարճ է տևում, նրա տևողությունը նույնիսկ չի կարելի չափել սովորական եղանակներով (եղանակներով, ձևերով):
Ամպրոպի ժամանակ եղե՞լ է այնպիսի դեպք (առիթ, դեպք), որ կայծակի վայրկենական (կարճատև, վայրկենական) բոցի (բռնկման, բոցի) լույսով տեսնեք (դիտեք, տեսնեք) աշխույժ փողոցի տեսքը (տեսարանը, տեսքը): Այդ ժամանակ անպայման (անշուշտ, անպայման) տեսած (նկատած, տեսած) կլինեք կայծակի մի անսովոր (տարօրինակ, անսովոր) կողմը (առանձնահատկությունը, կողմը), փողոցը քարացած (անշարժացած, քարացած) է թվում, ձիերը կանգ են առել լարված (պրկված, լարված) դիրքերով` ոտքերը օդում պահած, կառքերը կանգնել են, պարզ երևում է անիվի ամեն մի (յուրաքանչյուր, ամեն մի) ճաղը… Այդ… թվացող (թվացյալ, թվացող) անշարժության պատճառը կայծակի փոքր (աննշան, փոքր) տևողությունն է: Կայծակը, ինչպես ամեն մի էլեկտրական կայծ, շատ (չափազանց, շատ) կարճ է տևում, նրա տևողությունը նույնիսկ չի կարելի չափել սովորական ձևերով (եղանակներով, ձևերով):
3.Տրված արտահայտություններից յուրաքանչյուրով երկու նախադասություն կազմի՛ր` դրանք գործածելով․
ա) ուղիղիմաստով, բ) որպեսդարձվածք:
Իր մետրով չափել
Ա) Իմ մետրը կոտրվել է, դրա համար փայտի կտորները չափեցի նրա մետրով:
Բ) Դու ինձ քո մետրով մի՛ չափիր:
մազից կախված
Ա) Իմ մազից մոծակ էր կախվել:
Բ) Նրա կյանքը մազից էր կախվեց:
այծերը գալ
Ա) Այծերն եկան հովվի մոտ:
Բ) Նա կատակում էր, բայց կտրուկ տրամադրությունը փոխվեց՝ կարծես նրա այծերն եկան:
հացը ցամաք ուտել
Ա) Երբեմն ես ցամաք հաց եմ ուտում:
Բ) Նրանց ընտանիքն աղքատացավ և հասան ցամաք հացին:
4. Ա շարքի նախածանցներից յուրաքանչյուրը բոլոր հնարավոր ձևերով բաղադրի՛ր Բ շարքի բառերի հետ:
Ա. Հակ, անդր, արտ, համ, նախ, վեր, գեր, տար:
Բ. Կարծիք, դարձնել, գրել, գտնել, հարված, զգեստ, օրոք, դասել:
Հակակարծիք, հակադարձել և հակահարված
Անդրադարձել և անդրադասել
5.Ընդգծված մասերը նախադասություններից հանի՛ր: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու: Ստացված և տրված նախադասությունների արտահայտած մտքերը համեմատի՛ր:
Արտակը, նա արդեն մի շնորհալի երիտասարդ էր դարձել,հարգալից բարևեց բոլորին ու մոտեցավ հորը: Հասմիկը, ճի՞շտ եմ հիշում դստերդ անունը, հիմա հավանաբար հասուն օրիորդ է: Զարմացած երեխան, ինչպե՛ս էին փայլում նրա մեծ-մեծ աչուկները, մոտեցավ արջուկին: Մագաղաթյա մատյանը (նա բոլորովին չէր սպասում այդպիսի վախճանի) դրված էր սեղանին:
Արտակըհարգալից բարևեց բոլորին ու մոտեցավ հորը: Հասմիկը, հիմա հավանաբար հասուն օրիորդ է: Զարմացած երեխան, մոտեցավ արջուկին: Մագաղաթյա մատյանը դրված էր սեղանին:
Ստացված նախադասությունները հավանաբար երկխոսություններ են: Ստացվածը կարծես բանաստեղծություն լինի:
Ներկայացրեք 1826-1828թթ ռուս-պարսկական պատերազմի սկիզբը:
1826թ. հուլիսին Աբաս-Մրիզայի 60-հազարանոց բանակը, խախտելով Գյուլիստանի պայմանագիրը, ներխուժեց Արցախ։ Սկսվեց ռուս-պարսկական նոր պատերազմ։
1826թ ինչ խոշոր ճակատամարտեր տեղի ունեցան
Հուլիսի 26-ին պարսկական զորքերը պաշարեցին Շուշիի բերդը։ Շուշիի պաշտպանությունը տևեց 47 օր։ Երևանի խանի զորքերն էլ ներխուժեցին Շիրակ։ 1826թ. սեպտեմբերի 3-ին Շամքորի մոս հայ նշանավոր գեներալ Վ. Մադաթովի 2-հազարանոց ջոկատը ջախջախեց պարսկական 10-հազարանոց զորամասը։ Սեպտեմբեդի 13-ին Ելիզավետապոլի(Գանձակ) մոտ տեղի ունեցած ավելի մեթ ու վճռական ճակատարմարտում ռուսական զորքեդը նոր հարված ռուսական զորքերը նոր հարված հասցրին Աբաս-Միրզայի բանակին և դուրս շպրտեցին գրավված շրջաններից։
Ինչ մասնակցություն ունեցան հայերը պատերազմում
1827թ. գարնանը Թիֆլիսում ձևավորվեց հայ կամավորական առաջին ջոկատը, որը կազմված էր ավելի քան 100 մարդուց։ Արցախում և այլ վայրերում ևս կազմակերպվեցին կամավորական գումարտակներ՝ ազգային դրոշներով, հայ հրամանատարներով։ Լոռի-Փամբակում ճանաչում ձըռք բերեցին Մարտիրոս Վեքիլյանի, Շամշադինում՝ Գրիգոր Մանուչարյանի ջոկատները։
Նկարագրեք 1827թ. ռազմական գործողությունները:Ինչ նշանակություն ունեցավ Երևանի բերդի գրավումը:
1827թ. գարնանը Թիֆլիսում ձևավորվեց հայ կամավորական առաջին ջոկատը, որը կազմված էր ավելի քան 100 մարդուց։ Արցախում և այլ վայրերում ևս կազմակերպվեցին կամավորական գումարտակներ՝ ազգային դրոշներով, հայ հրամանատարներով։ Լոռի-Փամբակում ճանաչում ձըռք բերեցին Մարտիրոս Վեքիլյանի, Շամշադինում՝ Գրիգոր Մանուչարյանի ջոկատները։ 1827 թ. գարնանից ռուսական զորքերը գեներալ Իվան Պասկևիչի հրամանատարությամբ ռազմական գործողություններ ծավալեցին Երևանի և Նախիջևանի խանությունների սահմաններում։ Պարսկական մեծաքանակ բանակը հերթական պարտությունը կրեց 1827 թ. օգոստոսի 17–ին Օշականի մոտ տեղի ունեցած արյունահեղ ճակատամարտում։ 1827 թ. սեպտեմբերին ռուսական զորքերը գրավեցին Սարդարապատը, այնոհետև պաշարեցին Երևանի բերդը։ Պասկևիչը Երևանի խանին առաջարկեց առանց կռվի հանձնել բերդը, բայց մերժում ստացավ։ Սեպտեմբերի 30–ի գիշերը՝ մինչև լույս, անընդհատ ռմբակոծվում էր բերդը։ Քանդվեցին հարավային պարիսպները: 1827 թ. հոկտեմբըրի 1–ի առավոտյան ռուսական զորքերն ու հայ կամավորները մտան բերդ։ Երևանի գրավումը մեծ ցնծությամբ ընդունվեց հայության կողմից։ Այն, փաստորեն, վճռեց պատերազմի ելքը։
Երբ է կնքվել Թուրքմենչայի պայմանգիրը, և ինչ էր այ նախատեսում:
1828թ. փետրվարի 10-ին Թուրքմենչայ գյուղում կնքվեց հաշտության պայմանագիր։ Այդ պայմանագրով Արևելյան Հայաստանի ևս միընդարձվկ տարածք՝ Երևանի և Նախիջևանի խանոպթյունները, անցավ Ռուսաստանի գերիշխանության տակ։ Պարսկաստանի տիրապետության տակ մնացած հայերին իրավունք տրվեց մեկ տարվա ընթացքում իրենց շարժական գույքոա բնակություն հաստատելու Ռուսաստանին անցած շրջաններում։
Երբ սկսվեց Պարսկաստանից հայերի վերաբնակեցումը:Որքան հայ վերաբնակեցվեց:
1828 թ. գարնանն սկսվեց պարսկահպատակ հայերի զանգվածային վերաբնակեցումը։ Շուրջ 40–42 հազար հայեր Թավրիզի, Մակուի, Խոյի, Սալմաստի, Ուրմիայի և այլ շրջաններից բնակություն հաստատեցին Արևելյան Հայաստանի տարբեր վայրերում։ Վերաբնակիչները 6 տարով ազատվեցին հարկերից ու տուրքերից։ Աղքատներին դրամական որոշ օգնություն տրվեց բնակարաններ կառուցելու համար։
Ինչ նշանակություն ունեցավ Արևելյան Հայաստանում հայերի վերաբնակեցումը:
Հայերի վերաբնակեցումը կարևոր նշանակություն ունեցավ։ Փաստորեն շահ Աբասի կողմից Պարսկաստան բռնագաղթած հայության մի մասը կրկին վերադարձավիր հայրենի շեները։ Այդ զանգվածային վերաբնակեցման շնորհիվ վերականգնվեց Արևելյան Հայաստանի հայկական ժողովրդագրական պատկերը
Հայաստանում Նադիդի վարած քաղաքականությունն ընդգրկում էր ռազմական, վարչաքաղաքական և առևտրատնտեսական ոլորտները։
Որոնք էին Խամսայի հինգ մելիքությունները,ինչ կարգավիճակ ստացան դրանք Նադիրի օրոք
Արցախի մելիքությունները՝ Ջրաբերդ, Գյուլիստան, Խաչեն, Վարանդա և Դիզակ, սկսեցին անվանել Խամսայի (հինգ) մելիքություններ: Դրանց սահմանները ձգվում էին Գանձակի հարավային շրջաններից մինչև Արաքս գետը: Մելիքությունների կառավարիչ նշանակվեց Դիզակի մելիք Եգանը: Նա ստացավ նաև պարսկական խանի տիտղոս: Մելիք Եգանը միավորում էր նաև մյուս մելիքների ռազմական ուժերը: Նադիր շահի գահակալման ժամանակ Արցախի մելիքները պահպանեցին իրենց նախկին իրավունքները և ներքին կառավարման հարցերում ունեին գործելու լիակատար ինքնուրույնություն: Յուրաքանչյուր մելիք ուներ իր զինուժը՝ 1000–1500 զինվոր:
Ինչու 18-րդ դարի կեսերից արդիականացավ գաղութահայության՝ սեփական պետականություն ունենալու ձգտումը
Հայ ազատագրական շարժման գործում անվիճելի է գաղութահայ կենտրոնների դերը, որոնք սկսեցին աշխուժանալ XVIII դ. կեսերից: Առանձնահատուկ տեղ ուներ հնդկահայ գաղութը:
Ով էր Հովսեփ Էմինը:Ներկայացրեք նրա գործունեությունը:
Հնդկահայ բուրժուազիայի ներկայացուցիչներն, անհանգստանալով իրենց կապիտալի համար, սկսեցին գիտակցել սեփական պետության անհրաժեշտությունն ու նշանակությունը։ Նման գործիչներից էր Հովսեփ Էմինը։ Էմինը ծնվել է 1726թ. Պարսկաստանի համադան քաղաքում։ Երիտասարդ Էմինը գիտեր Հայաստանի ծանր վիճակի մասին, տեսնում էր իր հայրենակիցների թշվառությունը, դա հատկապես ակնառու էր, երբ համեմատում էր եվրոպացիների բարվոք պայմանների հետ։ Նա ոգևորված էր Արցախի ու Սյունիքի ազատագրական պայքարով։ Էմինը երազում էր տիրապետել ռազմական արվեստին և զենքի ուժով ազատագրեք հայրենիքը։ 1759թ. Էմինը գալիս է Հայատտան։ Արևմտյան Հայաստանով ճանապարհորդելու ընթացքում զրույցի բռնվելով հայրենակիցների հետ՝ նա խոսում է հայրենիքի պատմության փառավոր դրվագների մասին։ Բերելով արևմտյան քրիստոնյաների օրինակը՝ նա կոչ է անում պայքարելու հանուն ազատության։
Որ երկրների հետ էր կապում Հայաստանի ազատագրության հարցը Հովսեփ Էմինը,ինչու:Նրա ծրագիրը ինչու չիրականացավ:
Նա հնարավոր դաշնակից էր համարում Ռուսաստանին կամ Վրաստանին: Սանկտ Պետերբուրգում Էմինը սկսում է ծրագիրը Հերակլ || թագավորի հետ։ Վրաստան ճանապարհվելիս Էմինին համաձայնություն է տրվում օժանդակել ծրագիրը վրաց թագավորի կողմից։ Էմինը նաև կապեր է հաստատում Մշո Ս. Կարապետ վանքի վանահայր Հովնանի հետ։ Էմինը և Հերակլը 1764թ-ին խրախուսական նամակներնեն ուղարկում Հովնանին, սակայն նամակատարը ձերբակալվում է։ Սիմեոն Երևանցին կշտամբում է Հերակլին «անզգույշ քայլերի» համար և ստիպված Հերակլ ||՚ը հեռացնում է Էմինին Վրաստանից։
Ով էր ստեղծել Մադրասի խմբակը:Լուսաբանեք դրա գործունեության արդյուքները:
Հնդկաստանի Մադրաս քաղաքում Շահամիր Շահամիրյանի գլխավորությամբ մի խումբ հայրենասերներ XVIII դ. երկրորդ կեսին ստեղծեցին խմբակ: Նրանք հիմնավոր գործունեություն ծավալեցին Հայաստանի ազատագրումը նախապատրաստելու և հայկական պետականության վերականգնման գաղափարը քարոզելու ուղղությամբ: Հայության շրջանում խանդավառող դերմունեցավ Հովսեփ Էմինի ազատագրական հայրենասիրական քարոզչությունը: Հնդկահայերը որոշում կայացրին Էմինին տրամադրել 12000 ռուփի՝ բանակ ստեղծելու համար: Մեծահարուստ Գրիգոր Խոջաջանյանը նույնիսկ պատրաստակամություն հայտնեց այդ ծրագրի իրականացման համար կտակել իր ունեցվածքի մեկ երրորդը, եթե ծրագրին հավանություն տա Սիմեոն Երևանցի կաթողիկոսը:
Ներկայացրեք Հովսեփ Արղությանի և Շահամիր Շահամիրյանի նախագծերը:Ինչ անուններով են դրանք հայտնի:
Արղությանն ու Լազարյանը 1780–ական թվականների սկզբին բանակցություններ էին վարում կայսրության պետական գործիչների հետ Հայաստանն ազատագրելու վերաբերյալ: Նրանք կազմում են Հայաստանի ազատագրության և հայ–ռուսաստանյան դաշնագրի՝ 18 հոդվածից բաղկացած մի նախագիծ, որը հայտնի է «Հյուսիսային ծրագիր» անունով: Ըստ նախագծի՝ Ռուսաստանի օգնությամբ ազատագրված Հայաստանի թագավորն ընտրվելու էր Ռուսաստանի կայսեր կողմից: Ռուսաստանի հովանու տակ հայկական պետականությունը վերականգնելու՝ 20 հոդվածից բաղկացած մեկ այլ նախագիծ է կազմում Շահամիր Շահամիրյանը: Այս նախագծով, որը հայտնի է «Հարավային ծրագիր» անունով, Ռուսաստանի օգնությամբ ազատագրված Հայաստանը պետք է հռչակվեր հանրապետություն՝ խորհրդարանական կառուցվածքով:
Համեմատել ՀՀ-ի և ձեր ընտրությամբ որևէ այլ երկրի բնակչությանը վերաբերող ցուցանիշները՝ ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել դրանց պատճառները:
Համեմատել ՀՀ-ի և ամբողջ աշխարհի բնակչությանը վերաբերող ցուցանիշները՝ ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել դրանց պատճառները:
Համեմատել աշխարհի ու ՀՀ բնաչկության բնական աճի տեմպերը վեջին 200 տարում
Համեմատել աշխարհի և ՀՀ բնակչությունն տարիքային կազմերի փոփխությունները վերջին 200 տարում:
Համեմատել ՀՀ-ի և ձեր ընտրությամբ որևէ այլ երկրի բնակչությանը վերաբերող ցուցանիշները՝ ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել դրանց պատճառները:
Համեմատել ՀՀ-ի և ամբողջ աշխարհի բնակչությանը վերաբերող ցուցանիշները՝ ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել դրանց պատճառները:
Համեմատել աշխարհի ու ՀՀ բնաչկության բնական աճի տեմպերը վեջին 200 տարում
Համեմատել աշխարհի և ՀՀ բնակչությունն տարիքային կազմերի փոփխությունները վերջին 200 տարում:
Ֆրանսիան գտնվում է Եվրոպայի ծայր արևմուտքում և ունի շատ հարմար տնտեսաաշխարհագրական դիրք։ Աշխարհագրական դիրքի բնորոշ գծերն են. ա) հարմար հարևանային դորքը։ Նրա բոլոր հարևանները Եվրամիության անդամ զարգացած երկրներ են։ Բ) Երկու անգամ ավելի երկար ծովային սահմանները, քան ցամաքայինը: Ատլանտյան օվկիանոսի և նրա մասը կազմող Միջերկրական ծովի հետ սահ մանակցումը հնարավորություն է տալիս ակտիվ մասնակցություն ունենալ համաշխարհային ծովային առևտրին: գ) Տարանցիկ դիրքը, քանի այստեղով են անցնում Միջերկրական ծովից դեպի Հյուսիսային ծով և Իսպանիայից դեպի Իտալիա ու Եվրոպայի այլ երկրներ անցնող կարևոր ճանապարհները։
Որո՞նք են ֆրանսիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները
Հարմար տնտեսաաշխար հագրական դիրքը, մակերևույթի համեմատաբար հարթ բնույթը, բարենպաստ կլիմայական պայմանները և տարբեր բնական ռեսուրսների (հողային, ջրային, մետաղային) առկայությունը լավ նախադրյալներ են տնտեսության տարբեր ճյուղերի զարգացման համար: Ֆրանսիայի վառելիքային ռեսուրսները (նավթ, գազ, քարածուխ) աննշան են: Օգտակար հանածոներից հայտնի են Լորարինգիայի երկաթի, Էլզասի կալիումական աղերի, Ռոն գետի ստորին ավազանի բոքսիտների հանքա վայրերը, Կենտրոնական Զանգվածի ուրանի պաշարները: Կան հանքային աղբյուրներ Օվերնի շրջանում, որտեղ ստեղծված են հանգստյան տներ ու առողջարաններ:
Ի՞նչ դեր ունի Ֆրանսիան ժամանակակից աշխարհում և տարածաշրջանում:
Միջերկրականի ափերի և ձյունառատ Ալպերի մաքուր օդն ու լեռնային գեղատեսիլ բնությունը, հազարավոր կիլոմետրերով ձցվող ավազային լողափերը, բարձրորակ ճանապարհներն ու սպասարկման ոլորտը, պատմաճարտարապետական ու մշակութային հուշարձաններն այն հզոր նախադրյալներն ու գործոններն են, որոնք Ֆրանսիան դարձրին միջազգային զբոսաշրջության խոշորագույն երկիրն աշխարհում։ Ֆրանսիան ժողովրդավարական և մարդասիրական (հումանիստական) մեծ ավանդույթներ ունեցող երկիր է և Հայաստանին Հանրապետության բարեկամը: Այն Եվրոպայի միասնացման (ինտեգրման) հիմնադիրն ու ջատագովն է: Ֆրանսիայի Ստրասբուրգ քաղաքում են գտնվում Եվրամիության ղեկավար մարմիններից երկուսը` Եվրախորհրդարանը և Եվրախորհուրդը: Առանձնահատուկ է Փարիզի քաղաքական, տնտեսական և մշակութային դերը Ֆրանսիայում և ընդհարապես ողջ աշխարհում։
Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել, Ֆրանսիայի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:
Որոնք են Ֆրանսիայիում զբոսաշրջության և հանգստի կազմակերպման ռեսուրսները։
Փարիզը Ֆրանսիայի արդյունաբերական, ֆինանսական, գիտակրթական, մշակութային խոշորագույն կենտրոնն է։ Այն աշխարհի գեղեցիկ, պատմաճարտարապետական հուշարձաններով հարուստ քաղաքներից է։
Նշել Գերմանիայի աշխարհագրական դիրքի առավելություններն ու թերությունները:
Առավելություն: Գերմանիան գտնվում է Եվրոպայի մեջտեղում, ինչպես ասում են շատերը՝ Եվրոպայի «սրտում»: Դրա հետևանքով էլ այստեղ են հատվում, մի կողմից, Եվրոպայի արևմտյան ու արևելյան, մյուս կողմից` Միջերկրածովյան և Սկանդինավյան շրջանները միմյանց կապող ցամաքային, ջրային, օդային և խողովակաշարային կարևոր ուղիները: Թերություն: Բնակչության խտությունը, տարածքի բազմադրյա յուրացմումը, մետաղաձուլության և քիմիական արդյունաբերության զարգացումը, ավտոմոբիլացման բարձր մակարդակը բացասական են ազդոպմ երկրի վրա:
Նշել Գերմանիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները:
Գերմանիայի հիմնական հանքային հարստությունը քարածուխն է (Ռուր, Սաար): Զգալի են նաև կալիումական և կերակրի աղի պաշարները: Մետաղային հանածոներից համեմատաբար շատ են երկաթի, ուրանի և բազմամետաղների պաշարները: Սակայն դրանց արդյունահանումը հաճախ տնտեսապես ձեռնտու չի լինում, և երկրի պահանջները բավարարվում են հիմնականում ներկրման հաշվին: Կլիմայական պայմանները բարենպաստ են բարեխառն գոտուն բնորոշ մշակաբույսերի աճեցման համար: Հռենոսի միջին հոսանքի հովտում նույնիսկ խաղող է աճում: Գետերը շատ են և ջրառատ։ Համեմատաբար խոշոր գետերը` Հռենոսը, Էլբան, Սայնը, նավարկելի են, ջրանցքներով միացած ինչպես միմյանց, այնպես էլ Հյուսիսային և Բալթիկ ծովերին։
Ի՞նչ դեր ունի Գերմանիան ժամանակակից աշխարհում:
Գերմանիայի մայրաքաղաքը՝ Բեռլինը ոչ միայն գերմանական, այլև համաշխարհային նշանակությամբ տնտեսական, մշակութային, կրթական ու գիտական խոշոր կենտրոն է: Նաև մեծ է գերմանացիների ներդրումը համամարդկային արժեքների ստեղծման գործում։ Գրականության, արվեստի, գիտության գրեթե բոլոր բնագավառներում նշանավոր ներկայացուցիչների առաջին շարքերում անպայման ներկայացված են գերմանացիներ։
Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Գերմանիայի հարևան պետությունները, ափերը ողողող ջրային ավազանները:
Մեծ Բրիտանիան ունի շատ հարմար տնտեսաաշխարհագրական դիրք։ Մայրցամաքից բաժանվում է Հյուսիսային ծովով, Լա Մանշ և Պա դե Կալե նեղուցներով։ Այս հանգամանքը նախկինում Մեծ Բրիտանիայի համար ունեցել է դրական նշանակություն՝ երկիրը պաշտպանելով օտարերկրյա նվաճումներից: Ամենակարճ հեռավորությունը մայրցամաքից 33 կմ է, այստեղ նեղուցի տակով փորված է ստորերկրյա երկաթուղային և ավտոմոբիլային թունել, որը կղզին կապում է մայրցամաքին:
Առաջին ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Մեծ Բրիտանիայի ափերը ողողող ջրային ավազաններն ու հարևան պետությունները:
Որո՞նք են Մեծ Բրիտանիայի զարգացման նախադրյալները
Մեծ Բրիտանիայի ռելիեֆը հիմնականում հարթ է, իսկ հյուսիսի՝ Շոտլանդիայի ոչ բարձր լեռները չեն խոչընդոտում տնտեսական զարգացմանը: Մեծ Բրիտանիան ողջ Եվրոպայի այն եզակի երկրներից է, որը նավթով, գազով և քարածխով, կարող է բավարարել սեփական պահանջները: Նավթի և գազի մեծ պաշարներ կան Հյուսիսային ծովի ծանծբղուտի բրիտանական հատվածում։ Քարածխի մեծ կուտակումներ կան Միջին Անգլիայում, Հարավային Ուելսում և Շոտլանդիայում: Մեծ Բրիտանիա կղզու կենտրոնական մասի երկաթի և գունավոր մի շարք մետաղների հանքավայրերը երկարատև շահագործման հետևանքվ գրեթե սպառվելլ են:
Որո՞նք են Մեծ Բրիտանիայի տնտեսության ամենազարգացած ճյուղերը:
Մեքենաշինությունը, անասնապահությունը, գյուղատնտեսությունը, քիմիական արդյունաբերությունը և տեքստիլ արդյունզբերությունն ամենազարգացած ճյուղերն են:
Ի՞նչ դեր ունի Մեծ Բրիտանիան ժամանակակից աշխարհում:
Մեծ Բրիտանիան ունի շատ մեծ դեր տնտեսություն, ինչպես նաև քիմիական և տեքստիլ արդյունաբերության մեջ: Տնտեսությամբ Մեծ Բրիտանիան ամբողջ Եվրոպայում զիջում է միայն Գերմանիային:
Երկրորդ ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Մեծ Բրիտանիայի խոշոր քաղաքները:
Ընդհանուր կողմերով տալ Եվրոպայի տեղը քաղաքակրթության և մարդկության առաջընթացի գործում:
Եվրոպան քաղաքական, տնտեսական, ժողովրդագրական, սոցիալական, ռազմական, ֆինանսական շատ բարդ մարմին է, բազմաբովանդակ համակարգ, համաշխարհային տնտեսության «եվրակենտրոն» մոդելի բնօրրանը: Եվրոպան գիտությունների, աշխարհագրական Մեծ հայտնագործությունների, վերածննդի, մեքենայական արտադրության, արդյունաբերական հեղաշրջումների հայրենիքն է, միաժամանակ «երեսնամյա», «հարյուրամյա», Առաջին եւ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների թատերաբեմը: Եվրոպայի քաղաքական քարտեզը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվել Առաջին եւ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո` թե՛ քանակական եւ թե՛ որակական առումով: Եվրամիության երկրները մեծ հաջողությունների են հասել ժողովրդավարության խորացման, մարդու ազատության ու իրավունքների ընդլայնման, սոցիալտնտեսական զարգացման, բնակչության բարեկեցության եւ ժողովուրդների անվտանգության ապահովման բնագավառներում:
Սահմանել Եվրոպական խորհրդարան, Եվրոպական միության խորհուրդ,Եվրոպական հանձնաժողով, Եվրոպական դատարան, ԵԱՀԿ հասկացությունները:
Եվրոպական խորհրդարանը Եվրոպական միության միակ մարմինն է, որը ձեւավորվում է ուղղակի ընտրությունների միջոցով: Համաձայն Լիսաբոնյան համաձայնագրի` Եվրախորհրդարանն ստեղծվել է որպես համաօրենսդիր մարմին, ունի բյուջետային իշխանություն եւ իրականացնում է ժողովրդական հսկողություն եվրոպական բոլոր ենթակառուցվածքների նկատմամբ:
Եվրոպական միության խորհուրդը (չշփոթել Եվրոպական խորհրդի` Եվրախորհրդի հետ) հիմնական որոշումներ ընդունող մարմին է: Այն կազմված է անդամ երկրների մեկական նախարարներից: Յուրաքանչյուր նախարար, ներկայացնելով իր կառավարությանը, քվեարկության ժամանակ ունենում է ոչ թե միայն մեկ ձայն, այլ երկրի բնակչության թվին համապատասխան նախօրոք որոշված ձայների քանակ:
Եվրոպական հանձնաժողովը Եվրախորհրդի անդամ երկրներից անկախ մարմին է, որը պաշտպանում է Եվրամիության, որպես միջազգային անկախ կազմակերպության շահերը, արտաքին աշխարհում հանդես է գալիս նրա անունից, պատասխանատու է Խորհրդարանի եւ Միության խորհրդի որոշումների իրականացման համար: Հանձնաժողովը նիստեր է հրավիրում շաբաթը մեկ անգամ Բելգիայի մայրաքաղաք Բրյուսելում:
Որո՞նք են Եվրոպայի քաղաքական քարտեզի քանակական և որակական փոփոխություննրը:
Եվրոպայի քաղաքական քարտեզը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվել Առաջին եւ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո` թե՛ քանակական և թե՛ որակական առումով: XX հարյուրամյակի կեսերին այստեղ ծնվեցին եւ դարավերջին փլուզվեցին սոցիալիստական կարգերը Եվրոպան առանց Ռուսաստանի Դաշնության միավորում է 44 պետություն` 7.6 մլն. քկմ տարածքով եւ 590 մլն. բնակչությամբ, այդ թվում 32 հանրապետություններ, 12 միապետություններ եւ բրիտանական տիրույթ Ջիբրալթարը:
Ինչպիսին էր իրավիճակը Սյունիքում մինչև Դավիթ բեկի ժամանումը
Ի տարբերություն Աարցախի՝ Սյունիքում հայկական ուժերը սկզբնական շրջանում համախմբված չէին: Անհանգստացնող հանգամանք էր նաև այնտեղ պարսկամետ ուժերի ազդեցությունը: Ինչպես Արցախում, այնպես էլ Սյունիքում զինված շարժումը նախապես ուղղված էր հյուսիսից անընդհատ արշավող լեզգի հրոսակախմբերի դեմ:
Որոնք էին Դավիթ բեկի առաջին քայլերը Սյունիքում:
Դավիթ բեկի ղեկավարությամբ ստեղծվեց ռազմական խորհուրդ և զորքի սպարապետնշանակվեց Մխիթարը: Առաջին լուրջ հարվածը 1722 թ. աշնանը հասցվեց ջևանշիր կոչվող քոչվոր ցեղին: Այդ հաղթանակը մեծ հեղինակություն բերեց Դավիթ բեկին: Հայկական ուժերը միավորելու գործում կարևոր նշանակություն ունեցավ հավատուրաց մելիք Բաղրին ենթակա՝ Տաթևի մոտ գտնվող ամրոցի գրավումը: Ձերբակալված Բաղրին Դավիթ բեկի պահանջով գլխատեցին: Այս իրադարձություններից հետո Տաթևը դարձավ Դավիթ բեկի նստավայրը:
Թվարկեք Սյունիքի ազատագրության համար մղված խոշոր ճակատամարտերը
Շրջակա մահմեդական տիրակալների դեմ վճռական՝ հաղթական ճակատամարտը տեղի ունեցավ Չավնդուրի մոտ: Նաև հայկական ուժերի կարևոր հաղթանակներից էր Զևայի (Զեյվա) և Որոտանի բերդերի ազատագրումը:
Ինչ համաձայնություն ձեռք բերեց Դավիթ բեկը պարսից շահի հետ:
Շահը Դավիթ բեկին իրավունք վերապահեց դրամ հատելու, ապա նրանք դաշինք կնքեցին իրար հետ: Շահը կոչ արեց շրջակա պարսկական կառավարիչներին ճանաչելու Սյունիքի հայկական իշխանությունը, ինչպես Նաև ռազմական օժանդակություն ցուցաբերելու և գործելու համաձայնեցված:
Նկարագրեք Հալիձորի ճակատամարտը
1727թ. մարտին թշնամին պաշարեց Հալիձբորի բերդը։ Որոշվեց ճեղքել պաշարումը և անցնել հակահարձակման։ Պաշտպանության ղեկավարներնր Մխիթարը և տեր Ավետիսը դիմեցին զինվորներին, ապա շուրջ երեք հարյուր զինյալներ, աննկատ դուրս գալով բերդից, հանկարծակի հարվածեցին թշնամուն և, խուճապի մատնելով, մեղ կորուստներ պատճառեցին։ Թշնամին կորցրեց 148 մարտական դրոշ: Նրանից խլվեց հայերից կողոպտված ունեցվածքը: Հալիձորի հաջողությունը թուրքերի դեմ տարած ամենախոշոր հաղթանակն էր: Այն հայերի մեջ վերածնեց վստահությունը սեփական ուժերի նկատմամբ, նոր թափ հաղորդեց զինված պայքարին: Հայկական զինուժը, հետապնդելով թշնամուն, ազատագրեց Մեղրին: Հալիձորի և Մեղրու հաղթանակներն ամրապնդեցին հայոց պետականությունը Սյունիքում:
Ինչու թուլացավ Սյունիքի ինքնապաշտպանությունը
Դավիթ բեկը 1728 թ. անակնկալ մահացավ: Ազատագրական պայքարը Սյունիքում մեծ կորուստ կրեց: Զինվորական հրամանատարությունը ստանձնեց Մխիթար սպարապետը: Օսմանյան զորքերը շուտով անցան հարձակման: Հալիձորի երկրորդ պաշարման ժամանակ հայոց զինվորական հրամանատարության մեջ անհամաձայնություն ծագեց: Մխիթարը պահանջեց շարունակել պաշտպանությունը և ուժասպառ անել թշնամուն: Տեր Ավետիսը նախընտրեց թուրքերի հետ բանակցելու ուղին: Մխիթար սպարապետը ստիպված էր գիշերով հեռանալ բերդից: Թուրքերը, մտնելով բերդ, կողոպտեցին և կոտորեցին հայ բնակչությանը: Հալիձորի անկումից հետո Մխիթարին հաջողվեց միավորել հայկական ուժերը և ձեռքբերումներ ունենալ: Սակայն 1730 թ. Խնձորեսկ գյուղի մոտ Մխիթար սպարապետի դավադիր սպանությունից հետո հայոց զինուժի կազմալուծումն այլևս հնարավոր չեղավ կասեցնել:
Ներկայացրեք իրավիճակը այսրկոկվկասյան տարածաշրջանում 18-րդ դարասկզբին
XVIII դարասկզբին Իրանը հայտնվել էր չափազանց ծանր իրավիճակում: Դա նպաստավոր պայմաններ էր ստեղծել հպատակ ժողովուրդների ազատագրական պայքարի ծավալման համադր։ Ապստամբած աֆղաններին հաջողվեց 1722 թ. գրավել Իրանի մայրաքաղաք Սպահանը:
Ինչ արդյունք ունեցավ Պետրոս Առաջինի կասպիական արշավանքը
Մոտալուտ արշավանքի լուրը մեծ ոգևորություն առաջացրեց հայ գործիչների շրջանում: Նրանք սկսեցին ակտիվորեն զբաղվըլ ազատագրության խնդրով: Վերջի վերջո Դերբենդը գրավվում է, իսկ Պետրոս I-ը անակնկալ վերադարնում է Աստրախան։
Ինչ է սղնախը:Թվարկեք հայտնի սղնախները:
Սղնախները պաշտպանական ամրոցներ են։ Դրանք կարճ ժամանակում վերածվեցին հայկական յուրահատուկ կիսանկախ իշխանապետությունների։ Հայտնի սղնախներ կային Գյուլիստանում, Շոշում (Շուշի), Ավետարանոցում, Ջրաբերդում և Քարագլխում։
Ինչ քայլեր ձեռնարկեց Օսմանյան կայսրությունը՝ օգտվելով Պարսկաստանի թուլացումից:
Օսմանյան կայսրությունը ձեռնամուխ եղավ Պարսկաստանի արևմտյան նահանգների նվաճմանը: Ռուսաստանի ազդեցության ուժեղացումը կանխելու համար Թուրքիան նպատակադրվեց գրավել նաև այսրկովկասյան տարածաշրջանը։ 1723 թ. հունիսին թուրքական զորքերը զավթեցին Թիֆլիսը և շարժվեցին Գանձակ:
Այսրկովկասյան տարածաշրջանի և Ատրպատականի պարս կական տիրույթները բաժանվեցին Ռուսաստանյան և Օսմանյան կայսրությունների միջև: Վրաստանը և Արևելյան Հայաստանն ամբողջությամբ թողնվեցին Օսմանյան կայսրության տնօրինությանը։ Ռուսաստանն այլևս չէր կարող օգնության հասնել հայկական ուժերին, որոնք, հակառակ թուրքերի պահանջմունքներին, շարունակում էին զինված պայքարը։
Ինչով ավարտվեց Երևանի պաշտպանությունը և ինչ նշանակություն ունեցավ:
Հունիսի 7–ին թուրքական զորքը պաշարում է Երևանը: Պաշտպանության համար ոտքի է կանգնում նաև մերձակա հայկական գյուղերի բնակչությունը։ Հակառակորդի գրոհները մատնվում են անհաջողության: Պարենի ու զինամթերքի սպառման պատճառով, 1724 թ. սեպտեմբերի 26–ին Երևանն անձնատուր է լինում: Երևանի պաշտպանությունը ցույց տվեց հայ ժողովրդի ազատասիրությունն ու ռազմական բարձր ոգին: Դրա շնորհիվ կասեցվեց թուրքական զորքերի առաջխաղացումը Սյունիք և Արցախ` հնարավորություն տալով տեղի ուժերին ժամանակ շահելու և նախապատրաստվելու ահեղ մարտերին։
Նկարագրեք ռազմական գործողությունների ընթացքը Արցախում 1724-1726թթ:
1724 թվական
Արցախի ազատագրական ուժերը 1724 թ. թուրքական զորքերի դեմ համատեղ գործելու մասին համաձայնագիր կնքեցին Գանձակի մահմեդականների հետ: Համագործակցելու առաջարկներ արվեցին նաև պարսկական իշխանություններին: Հուսադրող էր ազգային գործիչ Իվան Կարապերի ժամանումը Ռուսաստանից՝ ազատագրական պայքարին օժանդակելու խոստումներով:
1725 թվական
1725 թ. մարտին թուրքական երեք զորամասեր ներխուժեցին Վարանդա գավառ: Կորուստներից խուսափելու համար մելիքները դիմեցին հնարամտության: Շուրջ 6000 թուրք զինվորների տեղավորելով հայկական գյուղերում` հայ ինքնապաշտպանական ուժերը գիշերային հանկարծակի գրոհով ոչնչացրին նրանց: Հայկական ուժերի հաղթական գործողությունը մեծ արձագանք ստացավ և բարձրացրեց հայերի ինքնավստահությունն ու մարտունակությունը:
1726 թվական
1726թ. օսմանյան զինուժի՝ Շուշին գրավելու փորձերը հաջողություն չունեցան: Ութօրյա մարտերում տալով մոտ 800 զոհ՝ թուրքերը նահանջեցին Գանձակ և որդեգրեցին անակնկալ հարձակումների մարտավարությունը:
Ինչու արցախահայությունն ի վերջո պարտություն կրեց:
Չստանալով Ռուսաստանից խոստացված օգնությունը և ցանկանալով կանխել հետագա արյունահեղությունը՝ հայկական ուժերի մի մասը դադարեցրեց պայքարը: 1728 թ. մահացավ Գանձասարի կաթողիկոս Եսայի Հասան Ջալալյանը: Իսկ հաջորդ տարի Ավան և Թարխան հարյուրապետերի գլխավորությամբ հայ զինվորականության մի մասը տեղափոխվեց ռուսաստանյան բանակ՝ նորաստեղծ «Հայկական էսկադրոնի» կազմ: Այս դեպքերը պատճառ մեծ հարված հասցրին արցախահայության ազատագրական շարժմանը:
Ինչու 17-րդ երկրորդ կեսին հայ ժողովրդի մոտ ազատագրական նոր հույսեր արթնացան:
Քանի որ Սեֆյան Իրանի և Օսմանյան կայսրության թուլացումն ազատագրման իրական հույս էր տալիս:
Հայաստանի ազատագրման գործին հայության որ խավերն էին մասնակցում
Հայ ունևորների խավը:
Նշեք Հայաստանի ազատագրական պայքարի՝ ժամանակի հայտնի գործիչների:
Սսի (Կիլիկիա), կաթողիկոս Խաչատուր Գաղատացին, բաղիշեցի վաճառռական մահտեսի Շահմուրատը, Աղթամարի նախկին կաթողիկոս Հովհաննես Թութունջին, Նոր Ջուղայի հայկական առևտրական ընկերության ներկայացուցիչ Գրիգբտ Լուսիկենցը և այլն։
Ինչ նպատակով,երբ և որտեղ Հակոբ Դ Ջուղայեցին գումարեց գաղտնի ժողով:Ինչ որոշում կայացրեց ժողովը
Նա գումարեց հայտնի ժողովը Էջմիածնում՝ 1677 թվականին: Նա արեց դա, որպեսզի քննարկվի Հայաստանի ազատագրման հարցը:
Ով էր Իսրայել Օրին: Ինչու էր նա Հայաստանի ազատագրման համար բանակցում Հովհան Վիլհելմի հետ:
1680 թ. Հակոբ Ջուղայեցին մահանում է, և պատվիրակությունը Կոստանդնուպոլսից ձեռնունայն վերադառնում է Հայաստան: Սակայն պատվիրակներից Իսրայել Օրին հայ վաճառականների հետ ուղևորվում է Վենետիկ, ապա՝՝ Ֆրանսիա: Այնտեղ մտնելով զինվորական ծառայության՝ ստանում է սպայի աստիճան: Այնուհետև տեղափոխվում է Գերմանական ազգի սրբազան հռոմեական կայսրություն, հաստատվում Դյուսելդորֆ քաղաքում: Նա ծառայության է անցնում կայսրընտիր իշխան Հովհան Վիլհելմի (Գերմանիայի կայսրին ընտրող իշխաններից մեկը) մոտ:
Անգեղակոթի ժողովը երբ կայացավ և ինչ որոշում ընդունեց:
Մելիք Սաֆրազը աջակցությամբ Սիսիանի Անգեղակոթ գյուղում 1699թ. հրաէիրէում է գաղտնի խորհրդակցության։ Որոշվում է լիազորել Օրուն շարունակելու բանակցությունները արևմտաեվրոպական երկրների, ինչպես նաև Ռուսաստանի հետ։
1. Շարժում: Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը: (Անցյալ տարվա դասընթացի կրկնություն):
Ժամանակի ընթացքում մարմնի դիրքի փոփոխությունն այլ մարմինների նկատմամբ կոչվում է մեխանիկական շարժում:
2.Ինչ է ուսումնասիրում կինեմատիկան:
Կինեմատիկան ուսումնասիրում է մարմինների շարժումների երկրաչափական հատկությունները, առանց մարմինների զանգվածներն ու դրանց վրա ազդող ուժերը հաշվի առնելու։
4.Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում հաշվարկման համակարգը: Հաշվարկման մարմին:
Հաշվարկման համակարգ, որևէ մարմնի հետ կապված կոորդինատների համակարգի և ժամանակի ընթացքը նշող գործիքի՝ ժամացույցի համախումբ։ Իսկ այն մարմինը, որի նկատմամբ դիտարկվում են այլ մարմինների դիրքերը, կոչվում է հաշվարկման մարմին:
5.Ի՞նչն են անվանում շարժման հետագիծ (թվարկել տեսակները ):
Հետագիծ է կոչվում այն գիծը, որով տվյալ հաշվարկման համակարգում շարժվում է մարմինը։
6.Ի՞նչն են անվանում մարմնի անցած ճանապարհ: Ճանապարհի միավորը:
Հետագծի այն տեղամասի երկարությունը, որով շարժվել է մարմինը որոշակի ժամանակամիջոցում, կոչվում է այդ ժամանակամիջոցում մարմնի անցած ճանապարհ։ Ճանապարհի միավորներն են՝ սանդիմետր, դեցիմետր, մետր և կիլոմետր: Ամենաշատն օգտագործվում է մետրը:
7.Ինչո՞վ է տարբերվում հետագիծը մարմնի անցած ճանապարհից:
Մարմնի հետագիծը այն գիծն է, որի միջոցով շարժվել է մարմինը, իսկ մարմնի անցած ճանապարհը դա ոորոշակիժամանակամիջոցումանցածհետագծիերկարություննէ:
8.Ո՞ր շարժումն են անվանում հավասարաչափ և որը՝ անհավասարաչափ: (Բերել ձեր շուրջը առօրյայում, կենցաղում հավասարաչափ և անհավասարաչափ շարժման օրինակներ):
Այն շարժումը, որի ընթացքում մարմինը կամայական հավասար ժամանակամիջոցներում անցնում է հավասար ճանապարհներ, կոչվում է հավասարաչափ շարժոււմ: Այն շարժումը, որի ժամանակ գոնե երկու հավասար ժամանակամիջոցներում մարմինն անցնում է անհավասար ճանապարհներ, կոչվում է անհավասարաչափ շարժում: Օրինակ՝ պատուհանից ընկնող գնդակը:
9.Ո՞ր մարմինն են անվանում հաշվարկման մարմին:
Այն մարմինը, որի նկատմամբ դիտարկվում են այլ մարմինների դիրքերը, կոչվում է հաշվարկման մարմին:
10. Արագություն, արագության միավորը: Բացի թվային արժեքից էլ ինչով է բնութագրվում մարմնի արագությունը: Վեկտորական և սկալյար մեծություններ;
Արագության միավոր՝ 1 մ/վ: Մարմնի արագությունը բնութագրվում է նաև ուղղությամբ: Վեկտորական և սկալյար մեծությունները ֆիզիկական մեծություններ են: Վեկտորները ոչ միայն ցույց են տալիս, թե ինչ արագությամբ է փոխվում մարմնի դիրքը հաշվարկման մարմնի նկատմամբ, այլև՝ շարժման ուղղությունը։ Սկալյար մեծությունները արժեքն են բնութագրում՝ ծավալ, ճանապարհ և ջերմաստիճան:
11.Ո՞ր շարժումն է կոչվում անհավասարաչափ: Բերել օրինակներ:
Այն շարժումը, որի ժամանակ գոնե երկու հավասար ժամանակամիջոցներում մարմինն անցնում է անհավասար ճանապարհներ, կոչվում է անհավասարաչափ շարժում:
12.Սահմանել անհավասարաչափ շարժման միջին արագություն:
Մարմնի անցած ճանապարհի և այդ ճանապարհն անցնելու ժամանակի հարաբերությունն անվանում են մարմնի միջին արագություն։
13.Գրել միջին արագության բանաձևը:
Vմիջ=St (1)
15.Ի՞նչ է ակնթարթային արագությունը:
Ժամանակի տվյալ պահին (կամ հետագծի տվյալ կետում) մարմնի արագությունը կոչվում է ակնթարթային արագություն:
Քիմիական կապը ատոմների միջև փոխազդեցություն է, ինչի արդյունքում առաջանում են մոլեկուլներ (բյուրեղներ):
Ատոմներից մոլեկուլների առաջացման «շարժիչ ուժը» ատոմի արտաքին էլեկտրոնային շերտի ութ (երբեմն երկու) էլեկտրոն պարունակող կայուն (ավարտուն) վիճակն է, որին ձգտում են ատոմները: Հենց դա է իներտ գազերի՝ բնության մեջ առանձին ատոմների ձևով գտնվելու պատճառը:
Քիմիական կապն ունի էլեկտրական բնույթ: Այն իրականանում է քիմիական կապին մասնակցող ատոմների միջուկների և էլեկտրոնների էլեկտրաստատիկական փոխազդեցության (և՛ ձգողության, և՛ վանողության) շնորհիվ:
Քիմիական կապի առաջացմանը մասնակցում են ատոմի վալենտային էլեկտրոնները:
Ատոմներից մոլեկուլների առաջացումն ուղեկցվում է ջերմության անջատմամբ, հետևաբար՝ մոլեկուլներն ավելի կայուն համակարգեր են, քան նույն մոլեկուլներն առաջացնող ատոմները:
Քիմիական կապի էներգիան տատանվում է լայն տիրույթում (40-ից մինչև 1000 կՋ/մոլ), ինչը պայմանավորված է ատոմների միջև տարբեր տեսակի փոխազդեցություններով:
Ներկայումս տարբերում են քիմիական կապի մի քանի տեսակներ՝ իոնային, կովալենտային, մետաղական ևջրածնային:
1)Հետևյալ տարրերից որի՞ ատոմի արտաքին էներգիական մակարդակն է պարունակում այնքան էլեկտրոն, ինչքան ազոտի ատոմինը.
1) ածխածին
2) թթվածին
3) ֆոսֆոր
4) ֆտոր
Քանի որ արտաքին էներգիական մակարդակում միևնույն թվով Էլեկտրոններ պարունակում են նույն ենթախմբի տարրերի ատոմները, ապա հարցին ճիշտ պատասխանելու համար պետք է գտնել այն տարրը, որն ազոտի հետ միասին գտնվում է միևնույն ենթախմբում:
2)Ո՞ր շարքում են տարրերը դասավորված ըստ ոչ մետաղական հարկությունների ուժեղացման,
1) Si, P, S
2) O, C, F
3) Cl, S, P 4) F, Cl, Br
Այս առաջադրանքը պահանջում է հատկությունների համեմատում: Քանի որ պարբերություններում միջուկի լիցքի մեծացման հետ ձախից աջ ոչ մետաղական հատկություններն ուժեղանում են, հետևաբար՝ ճիշտ պատասխանը Si, P, S դասավորությունն է:
3)Ո՞ր տարրի բարձրագույն օքսիդին համապատասխան թթուն առավել ուժեղ,
Վրաստան (վրաց.՝ საქართველო՝ արտասանվում է «Սաքարթվելո»), պաշտոնական անվանումը մինչև 1995 թվականը՝ Վրաստանի Հանրապետություն(վրաց.՝ საქართველოს რესპუბლიკა), ինքնիշխան պետություն Հարավկովկասյան տարածաշրջանում, որը միջանկյալ դիրք է զբաղեցնում Արևելյան Եվրոպայի և Հարավարևմտյան Ասիայի միջև։ Գտնվում է Մեծ Կովկասի լեռնային համակարգիարևմտյան և կենտրոնական հատվածներում։ Արևմուտքում Վրաստանի ափերը ողողում են Սև ծովի ջրերը, հյուսիսում սահմանակցում է Ռուսաստանի Դաշնությանը, հարավ-արևմուտքում՝ Թուրքիային, հարավում՝ Հայաստանին, հարավ-արևելքում՝ Ադրբեջանին։ Մայրաքաղաքը Թբիլիսին է, որը նաև երկրի քաղաքական, տնտեսական և մշակութային կենտրոնն է։ Զբաղեցնում է 69 700 կմ² տարածք, իսկ բնակչությունը՝ ըստ 2019 թվականի մարդահամարի տվյալների, կազմում է 3 723 500 մարդ։ Բնակչության ճնշող մեծամասնությունը կազմում են վրացիները, գլխավոր ազգային փոքրամասնություններն են ադրբեջանցիներն ու հայերը։ Վրաստանը խորհրդարանական կառավարման համակարգով սահմանադրական, բազմակուսակցական հանրապետություն է։
Վրաստանի դրոշՎրաստանի զինանշանԳտնվելու վայրը
Իրան
Իրան (պարսկերեն՝ ایران Irān), նաև հայտնի որպես Պարսկաստան, պաշտոնապես Իրանի Իսլամական Հանրապետություն (պարսկերեն՝ جمهوری اسلامی ایران), ինքնիշխան պետություն Արևմտյան Ասիայում: Ավելի քան 81 միլիոն բնակչությամբ Իրանը աշխարհում բնակչության թվով 18-րդն է[6]։ 1.648.195 կմ քառակուսի տարածքով այն երկրորդ ամենախոշոր երկիրն է Մերձավոր Արևելքում և 17-րդը՝ աշխարհում։ Իրանը հյուսիս արևմուտքում սահմանակից է Հայաստանին, Ադրբեջանին և Ադրբեջանի մաս կազմող Նախիջևանին, հյուսիսում Կասպից ծովին, հյուսիս արևելքում Թուրքմենստանին, արևելքում Աֆղանստանին և Պակիստանին, հարավում Պարսից ծոցին և Օմանի ծոցին, արևմուտքում Թուրքիային և Իրաքին։ Երկիրը գտնվում է Եվրասիայի և Արևմտյան Ասիայի կենտրոնում, իսկ Հորմուզի նեղուցը երկրին տալիս է աշխարհաքաղաքական մեծ կարևորություն: Երկրի մայրաքաղաքը և խոշորագույն քաղաքը Թեհրանն է, որը համարվում է նաև երկրի մշակութային և տնտեսական կենտրոնը։
Ինչո՞ւ է մարդը անհիշելի ժամանակներից ձգտում ճանաչել ինչպես շրջակա միջավայրը, այնպես էլ իրեն: Մարդու ինչի՞ն է պետք իրեն իմանալը:
Մենք միշտ ձգտել ենք զարգանալ, բարելավել և հայտնագործել ինքներս մեզ: Այդ բանի միջոցով, հասարակությունը զարգացել է և ամեն մեկը գիտեր, թե ինչն է նա նախընտրում և ինչից է օգտվում: Եթե ինքներս մեզ չհետազոտենք, չենք կողմնորոշվի, կկորենք մեր շրջապատում և չենք առաջադիմի: Զարգանալու մտքից մենք տարբեր բաներ ենք փորձում և բացահայտում մեր սիրած գործերը: Եթե ամեն մեկն այդպես անի, իրար հետ շփվելուց կկարողանանք տարբեր բաների մասին խոսալ: Այդպես խոսակցությունները կկարողանան սկսվել փոքր բաներից, օրինակ ծաղիկների նուրբ տերևներից և վերջանան անսպասելի մեծ բաներով՝ շինարարությամբ, գորգագործությամբ և այլն:
Ինչպե՞ս է արտահայտվում նոր միջավայր, նոր աշխարհ ստեղծելու մարդու ձգտումը: Մի՞շտ է այդ ձգտումը դրական հետևանքների հանգեցնում:
Զարգանալու ցանկության պատճառով ստեղծել են շատ-շատ գործիքներ, շինանյութեր և ծավալվել են աննախադեպ շինարարություններ: Դրանց մեջ եղել են շատ լավ և շատ վատ բաներ: Իսկ կան այնպիսի գյուտեր, և՛ լավն են, և՛ վատը: Օրինակ՝ մեքենաները: Նրանք շատ օգտակար են տեղափոխվելու համար, բայց նրանք նաև կեղտոտում են օդը: Կամ համացանցը: Այն շատ օգտակար գյուտ է, որից մենք ամեն օր օգտվում ենք, բայց շատ հեռախոսին, հեռուստացույցին կամ այլ մի թվային գործիքին նայելով, վատանում է մեր տեսողությունը կամ շատ բացասական տեղեկություններ ենք ձեռք բերում: Մի այլ օրինակ է փողը: Փողի պատճառով աշխարհում կան շատ խնդիրներ՝ գողություն, անարդարություն, դավաճանություն և դժվարություն:
Մարդիկ յուրօրինակ արարածներ են: Նրանք հատուկ են և՛ վատ, և՛ լավ իմաստներով: Մարդկանց շրջապատում են կենդանիները, բույսերը և մարդկանց կողմից ստեղծված շինարարություններն ու հայտնագործությունները:
Նմանություններ
Մարդիկ և կենդանիները ունեն որոշ նմանություններ: Օրինակ՝ կապիկները ունեն մարդկանց նման գանգեր, թռչուններն ունեն նույն ազատության ցանկությունը, իսկ կաթնասունները սնվում են նման ձևերով, ինչ մարդիկ: Որոշ թռչուններ սիրում են գեղեցկացնել իրենց բները ծաղիկներով և տերևներով, նույնպես մարդիկ սիրում են, որ իրենց տունը գեղեցիկ լինի:
Առավելություններ
Ե՛վ մարդիկ, և՛ կենդանիներն ու բույսերն ունեն առավելություններ: Օրինակ՝ պտերների և մարդկանց քրոմոսոմների մեջ կա մեծ տարբերություն: Մարդիկ ունեն ընդհամենը 46 քրոմոսոմ, իսկ պտերները՝ 1200 քրոմոսոմ: Եվս մի օրինակ՝ բույսերը կարող են օգտագործել իրենց ֆոտոընկալիչները և հասկանալ, թե ինչպես է փոխվում ջերմաստիճանը և ինչպես լավագույնս արձագանքել դրան՝ փոխելով իրենց ձևը՝ ավելի լավ սառեցնելու համար:
Մտածելու ունակություններ
Իսկ մարդիկ ավելի խելացի են, համեմատած կենդանիներին և բույսերին: Մեր ունակությունները շա՜տ են, չնայած նրան, որ մենք օգտվում են մեր ուղեղի միայն 1%: Շները հավասար խելացի են, ինչպես 2 տարեկան երեխաները:
Մարդիկ իրենց մտածելու ունակությունը օգտագործում են ամենինչ բարելավելու, ստեղծելու և հայտնագործելու համար: Իսկ կենդանիները՝ որսալու, սնունդ հայթայթելու և բազմանալու համար:
Մարդու հատկություններ
Մարդը շատ խելացի, սիրող, ուժեղ, համբերատար, բայց միևնույն ժամանակ գոռոզ, երբեմն չար և կոպիտ է: Ամեն մի կենդանի ունի այս հատկություններից մեկը, բայց մարդն ունի բոլորը: Ահա և մարդը և աշխարհը:
1․ Ընթացող գնացքի լուսամուտից երևացին մոտակա բնակավայրերի լույսերը, որոնք մի պահ անհետացան թանձրացող խավարում, ապա առկայծեցին։ (երևալ, անհետանալ, առկայծել)
2․ Հանգստյան տան բակում մարդիկ զբոսնում էին, երեխաները, ճոճանակների վրա նստած, օրորվում էին, իսկ մեղմ քամին բերում էր մոտակա սարերի զովությունը։ (օրորել, զբոսնել, բերել)
3․ Վարպետը անջատեց հաստոցը, վերցրեց նոր պատրաստած դետալը և համեմատեց գծագրի հետ՝ երբեմն ինչ-որ չափումներ անելով։ (վերցնել, անջատել, համեմատել)
4․ Դաշնակահարի մատները սահեցին ստեղների վրայով, և դահլիճը ողողվեց հոգեպարար մի երաժշտությամբ, որն ալեկոծեց ունկնդիրների հոգիները։ (ալեկոծել, ողողել, սահել)
5․ Ճամփեզրի խոտերի միջից հանկարծ մի աղվես հայտնվեց, որն անցավ ճանապարհի մյուս կողմն ու անհետացավ թփուտներում։ (անցնել, անհետանալ, հայտնվել)
Australia almost the champions/to read and translate the text/page 20
Ավստրալիայի անվասայլակներով բասկետբոլի թիմը ընդհամենը երկու միավոր այն կողմ էր հաղթելուց ոսկե մեդալը երեկ գիշեր: Պարօլիմպիկ Անվասայլակներով Բասկետբոլի եզրափակչում, Կանադան հաղթեց Ավստրալիային 49-47 հաշվով:
Երրորդ շրջանի վերջում, Ավստրալիան հաղթում էր ութ միավորով: Բայց Կանադան վերադարձավ՝ նրանք հրաղալի խաղացին և դարձան առաջադար վերջին եռեսուն վայրկյանում: Ամենավերջում, Ավտրալիայի կապիտանը հնարավորություն ուներ հավասարեցներ հաշիվը, սակայն գնդակը չմտավ ցանցը: Մրցավարը հնչեցրեց վերջնական սուլոցը և հայտարարեց Կանադային հաղթողներ:
Ավստրալիայի խաղացողներից մեկն ասաց.՝
— Մենք շատ հպարտ ենք: Մենք վատ չխաղացինք, իրականում, մենք շատ լավ խաղացինք: Բայց շնորհավորում եմ Կանադային, նրանք լավ և արագ խաղացին և վերջում նրանք մեզնից լավ խաղացին:
Ավստրալիայի թիմը այժմ ընդհամենն ունի մի քանի շաբաթ նախքան իրենց մյուս խաղը, բայց նրանք չեն հանգստանում՝ նրանք արդեն իսկ պատրաստվում են մյուս Պարօլիմպիկ խաղերին:
— Մենք հույս ունենք, որ կկարողանանք ավելի առաջ գնանք, քան անցյալ անգամ և հաղթել ոսկե մեդալը: – Ասաց մարզիչը. – Մենք ավելի հաճախ ենք պատրաստվում և ավելի ծանր ենք նախապատրաստվում: Կարծում եմ, որ մենք շատ լավ կխաղանք մյուս Պարօլիմպիկում:
Hometask:write an essay »My favourite sport»
I love 3 different types of sports. My first favorite is football, the second is figure skating and the last one is curling. I don’t seem to be interested in football most of the time, but when big games begin I start to get invested. It’s entertaining to me. Figure skating is very hard to complete, but very pretty to look at. That sport is very elegant, yet sporty at the same time. I feel like everything matters in that sport. Starting with hair, accessories, and clothes, ending with moves, training, and keeping balance. And, well, curling is the dumbest, yet the funniest sport I’ve ever seen. I saw that sport once in a cartoon and when the Olympics came, I watched them play nonstop. Right now I’m not watching any of the sports I’ve listed, because sports aren’t my favorite thing.
What did they invent?/to read the text and be ready to discuss/page 12
Write about a famous invention that you think is useful!
I did some research on the topic of inventions and realized, that the best invention (for me personally) is the internet. There are so many things you can do by just clicking a button. You connect to the world by that button, you’re able to know what’s going on in another country and learn something new every day by that button. It wasn’t so easy inventing the internet though. Many weeks, months and years of work resulted of what we use now. We use internet daily, not even realizing it sometimes. Want to translate something? Internet is needed. Want to do homework? Internet is required. Want to talk to relatives and friends? You guessed it. Internet is required! All thanks to Bob Kahn and Vint Cerf for this amazing invention.
Ամենամեծ գաղտնիքը հայտնագործելու մեջ այն է, որ ամեն մեկը կարող է անել այդ գոէծը: Հավանաբար սա տարօրինակ է հնչում, բայց դա իրականություն է: Հնարավոր է դու ունես սխալ պատկերացում հայտնագործելու մասին, դրա համար կարդա սա, որ իմանաս իրականությունը:
Սխալ միտք համար 1. Գյուտը միշտ պետք է լինի ինչ-որ նոր բան
Դե, հայնագործել նշանակում է ստեղծել մի «նոր» բան, բայց նրա միտքը կարող է առաջանալ մի բանից, ինչն արդեն կա: Ռայթ եղբայրները, որպես օրինակ, ստացել են թռչող մեքենա հնարելու միտքը նայելով թռչուններին:
Սխալ միտք 2. Գյուտարարները ծնվում են, ոչ թե ստեղծվում
Կան շատ գործոններ, որոնք իրագործումը իրական են դարձնում: Վերցնենք Մոցարտին, որպես օրինակ: Նա ծնվել էր յուրահատուկ տաղանդով դեպի երաժշտական կոմպոզիցիաները: Բայց ուրիշ գործոնները նույնպես կարևոր էին իր հնարագիտության համար: Նրա հայրը երաժշտության ուսուցիչ էր և Մոցարտը ամեն օր ժամերով պարապում էր նրա հետ, մանկապարտեզ հաճախելու սկզբից: Թոմաս Էդիսոնն ասաց, որ հայտնագործող լինելը 99% դժվար աշխատանք էր և 1% ոգեշնչում: Շատ հաջողակ ստեղծողները չեն հանձնվում, երբ մի բան սխալ են անում: Ինչպես ասաց մի հայտնագործող, «Սխալը ճիշտ պատասխանն է սխալ հարցին»:
Սխալ միտք համար 3. Գյուտարարները միշտ ծեր մարդիկ են
Չե՞ս հավատում, որ կարող ես երիտասարդ տարիքում մի բան հայտնագործես: Ահա երկու օրինակ երիտասարդ գյուտարարերի մասին: Լուի Բրայլը կուրացավ, երբ երեխա էր: Երբ նա 15 տարեկան էր, նա հայտնագործեց կույրերի համար կարդալու և գրելու համակարգ, որն այժմ օգտագործվում է շատ երկրներում: Ինչպես մի երիտասարդ մարդ, Ջորջ Նիսսենը դիտում էր տրապիզոնի արտիստներին կրկեսում: Նա նայում էր, ոնց էին նրանք ընկնում ապահով ցանցի մեջ, ապա հետ ցատկում: Դա իրեն միտք տվեց և նա հայտնագործեց բատուտները:
Hometask:6/c,e,page
C. Look at the sentences from the story. Complete them with the correct form of the verbs.
1. While he was working (work)on his plan, his brain machine was checking (check) people’s brains to find out what they were thinking (think).
2. Every now and then, Q5 was looking (look) at the huge screen. Everything was goingb (go) well. All the human brains were thinking (think) of other things, and none of them knew (know) about his terrible plans.
3. When Olivia looked (look)at the neighbor, she saw (see), that he wad holding (hold) something in his hand. It looked like a mobile phone.
E. Complete the sentences. Put one of the verbs into the past simple, and one into the past continuous.
1. I was writing (write) and email. The phone rang (ring).
2. Harry was running (run) to school. He fell (fall) and hurt his leg.
3. Alex and Sue were playing (play) tennis. Lucy arrived (arrive).
4. Antonio was having (have) breakfast. He had a great idea.
Lesson 2
Be an inventor! /to retell the text
Hometask:ex.7/b,page 15,8/b,page 15
B. Complete the sentences with the words in the box. Use the past simple or past continuous forms.
1. The maths question was very hard, but in the end I got the answer.
2. I woke up at 8:30 this morning, so I got to school really late.
3. Alex stopped playing football because it was raining and he got wet.
4. My teacher got angry because I didn’t do my homework.
Ամենամեծ գաղտնիքը հայտնագործելու մեջ այն է, որ ամեն մեկը կարող է անել այդ գոէծը: Հավանաբար սա տարօրինակ է հնչում, բայց դա իրականություն է: Հնարավոր է դու ունես սխալ պատկերացում հայտնագործելու մասին, դրա համար կարդա սա, որ իմանաս իրականությունը:
Սխալ միտք համար 1. Գյուտը միշտ պետք է լինի ինչ-որ նոր բան
Դե, հայնագործել նշանակում է ստեղծել մի «նոր» բան, բայց նրա միտքը կարող է առաջանալ մի բանից, ինչն արդեն կա: Ռայթ եղբայրները, որպես օրինակ, ստացել են թռչող մեքենա հնարելու միտքը նայելով թռչուններին:
Սխալ միտք 2. Գյուտարարները ծնվում են, ոչ թե ստեղծվում
Կան շատ գործոններ, որոնք իրագործումը իրական են դարձնում: Վերցնենք Մոցարտին, որպես օրինակ: Նա ծնվել էր յուրահատուկ տաղանդով դեպի երաժշտական կոմպոզիցիաները: Բայց ուրիշ գործոնները նույնպես կարևոր էին իր հնարագիտության համար: Նրա հայրը երաժշտության ուսուցիչ էր և Մոցարտը ամեն օր ժամերով պարապում էր նրա հետ, մանկապարտեզ հաճախելու սկզբից: Թոմաս Էդիսոնն ասաց, որ հայտնագործող լինելը 99% դժվար աշխատանք էր և 1% ոգեշնչում: Շատ հաջողակ ստեղծողները չեն հանձնվում, երբ մի բան սխալ են անում: Ինչպես ասաց մի հայտնագործող, «Սխալը ճիշտ պատասխանն է սխալ հարցին»:
Սխալ միտք համար 3. Գյուտարարները միշտ ծեր մարդիկ են
Չե՞ս հավատում, որ կարող ես երիտասարդ տարիքում մի բան հայտնագործես: Ահա երկու օրինակ երիտասարդ գյուտարարերի մասին: Լուի Բրայլը կուրացավ, երբ երեխա էր: Երբ նա 15 տարեկան էր, նա հայտնագործեց կույրերի համար կարդալու և գրելու համակարգ, որն այժմ օգտագործվում է շատ երկրներում: Ինչպես մի երիտասարդ մարդ, Ջորջ Նիսսենը դիտում էր տրապիզոնի արտիստներին կրկեսում: Նա նայում էր, ոնց էին նրանք ընկնում ապահով ցանցի մեջ, ապա հետ ցատկում: Դա իրեն միտք տվեց և նա հայտնագործեց բատուտները:
Hometask:6/c,e,page
C. Look at the sentences from the story. Complete them with the correct form of the verbs.
1. While he was working (work)on his plan, his brain machine was checking (check) people’s brains to find out what they were thinking (think).
2. Every now and then, Q5 was looking (look) at the huge screen. Everything was goingb (go) well. All the human brains were thinking (think) of other things, and none of them knew (know) about his terrible plans.
3. When Olivia looked (look)at the neighbor, she saw (see), that he wad holding (hold) something in his hand. It looked like a mobile phone.
E. Complete the sentences. Put one of the verbs into the past simple, and one into the past continuous.
1. I was writing (write) and email. The phone rang (ring).
2. Harry was running (run) to school. He fell (fall) and hurt his leg.
3. Alex and Sue were playing (play) tennis. Lucy arrived (arrive).
4. Antonio was having (have) breakfast. He had a great idea.
Lesson 2
Be an inventor! /to retell the text
Hometask:ex.7/b,page 15,8/b,page 15
B. Complete the sentences with the words in the box. Use the past simple or past continuous forms.
1. The maths question was very hard, but in the end I got the answer.
2. I woke up at 8:30 this morning, so I got to school really late.
3. Alex stopped playing football because it was raining and he got wet.
4. My teacher got angry because I didn’t do my homework.
Մարդու օրգաններ, բջիջ, հյուսվածք,օրգան- համակարգեր, հյուսվածքներ, դրանցտեսակները
Բջիջներ ☆
Բջիջները մանրադիտակային գոյացություններ են, ունեն մի քանի միկրոնից (բակտերիաներ) մինչև 10-50 մկմ և ավելի մեծություն։ Ըստ ձևի՝ լինում են գնդաձև, իլիկաձև, ձվաձև, մտրակավոր և այլն։ Բջիջների նուրբ կառուցվածքը, շարժումները, բաժանումը և այլն ուսումնասիրում են ժամանակակից մանրադիտակների (էլեկտրոնային, լյումինեսցենտային և այլն) օգնությամբ։
Բազմաբջիջ օրգանիզմում կան բազմաթիվ բջիջներ, որոնք միմյանցից տարբերվում են կառուցվածքով և կենսագործունեությամբ։ Միևնույն ծագման մասնագիտացված բջիջներն առաջացնում են հյուսվածքներ։ Ժամանակակից դասակարգմամբ բջիջները բաժանում են ըստ հյուսվածքի տեսակի՝ էպիթելային, շարակցական, մկանային և նյարդային։ Բջիջները, պահպանելով յուրաքանչյուր հյուսվածքի բնորոշ գծերը, կարող են տարբերվել թե՛ արտաքին տեսքով, թե’ ֆունկցիայով, և տարբերությունների բնույթը փոփոխվում է օրգանիզմի անհատական զարգացման ընթացքում։ Ֆունկցիոնալ առանձնահատկությունների ձեռքբերման կարևոր գործոն է նաև բջջի փոխներգործությունը (նյարդային կամ հումորալ կապով) այլ հյուսվածքների բջիջների կամ հեռավոր բջջային համակարգերի հետ։
«Բջիջ» հասկացությունն առաջարկել է անգլիացի գիտնական Ռոբերտ Հուկը1665 թվականին։ Մանրադիտակի տակ դիտելով բույսերի խցանային հյուսվածքի նուրբ կտրվածքները՝ նա նկատեց, որ հյուսվածքը կազմված է մանր խորշիկներից, որոնք միմյանցից անջատված են միջնապատերով։ Դրանք նա իր «Միկրոգրաֆիա» գրքում անվանեց բջիջներ: Հետագայում անգլիացի գիտնական Գրյուն և իտալացի Մարչելո Մալպիգին (1672) մանրադիտակային «պարկիկներ» (բջիջներ) հայտնաբերեցին բույսերի տարբեր օրգաններում։ 1680 թվականին հոլանդացի գիտնական Անտոն Վան Լևենհուկն իր պատրաստած տեսապակիների օգնությամբ, հայտնաբերեց բազմաթիվ միաբջիջ օրգանիզմներ, ինչպես նաև էրիթրոցիտներ, մազանոթներ, սպերմատոզոիդներ։ 1825 թվականին չեխ գիտնական Պուրկինեն, ցույց տվեց, որ բջիջն ունի հեղուկ պարունակություն՝ պրոտոպլազմա և հայտնաբերեց բջջակորիզը։ 1826 թվականին Կարլ Բերը հայտնաբերեց կաթնասունների ձվաբջիջը։ Անգլիացի բուսաբան Ռ. Բրոունը խոլորձի բջիջներում նկարագրեց (1831) գնդաձև կառուցվածքներ, որոնց անվանեց կորիզ։ 1839 թվականին գերմանացի բուսաբան Մատիաս Շլեյդեն և կենդանաբան Թեոդոր Շվանը սահմանեցին բջջային տեության դրույթները, նրանք նաև ապացուցեցին, որ նույն կառուցվածքը և ֆունկցիան ունեցող բջիջները միանալով, առաջացնում են հյուսվածքներ:
Հյուսվածքներ ★
Մկանային հյուսվածքներ
Մկանային հյուսվածքը կազմված է մկանաթելերից (մկանային բջիջ) և միջբջջային նյութից։ Մկանային բջիջների ցիտոպլազմայում կան մանրադիտակային թելիկներ, որոնք կծկվում են և ապահովում մկանի կծկողական գործառույթը։ Մկանային հյուսվածքը լինում է միջաձիգ զոլավոր և հարթ։ Հարթ մկանային հյուսվածքը գտնվում է ներքին օրգաններում, արյան և ավշային անոթների պատերում և մաշկում։ Այն կազմված է մանր՝ 0,1 մմ երկարությամբ իլիկաձև միակորիզ բջիջներից, որոնց բջջապլազմայում կան կծկվող թելեր և կծկվում են ոչ կամային։ Նրանց կծկողական ուժը և արագությունը փոքր է, քան կմախքային մկաններինը։ Միջաձիգ զոլավոր մկանային հյուսվածքը կազմված է կամային կծկվող 10-12 սմ երկարությամբ բազմակորիզ մկանաբջիջներից, որոնց լայնական դասավորված մուգ ու բաց շերտերը հաջորդում են միմյանց։ Միջաձիգ զոլավոր են կմախքի, դեմքի, լեզվի, կոկորդի, կերակրափողի վերին մասի և ստոծանու մկանները։ Նրանց կծկումները կամային են։ Սրտամկանն ունի հատուկ կառուցվածք.նրա միջաձիգ զոլավոր մկանաթելերը տեղ-տեղ իրան են միանում կամրջակներով և կծկվում են հարթ մկանաթելերի նման՝ ոչ կամային։
Նյարդային հյուսվածքներ
Նյարդային հյուսվածքը կազմված է նյարդային բջիջներից՝ նեյրոններից, ուղեկից բջիջներից և միջբջջային նյութից։ Նեյրոններն ունեն մարմին և ելուստներ։ Մարմինը կազմված է ցիտոպլազմայից և կորիզից։ Ելուստները լինում են կարճ և ճյուղավորված։ Դրանք կոչվում են դենդրիտներ, որոնք ընկալում են նյարդային գրգիռը և փոխանցում նեյրոնի մարմնին։ Նեյրոններն ունեն նաև երկար (մինչև 1 մ երկարությամբ) ելուստներ, որոնք պատված են միելինային թաղանթով։ Երկար ելուստները կոչվում են աքսոններ, որոնց միջոցով գրգիռը հաղորդում է մեկ նյարդային բջջից մյուսին կամ աշխատող օրգանին։ Նյարդային հյուսվածքում, բացի նեյրոնից, կան նաև ուղեկից բջիջներ, որոնք նեյրոնից փոքր են 3-4 անգամ, կազում են կենտրոնական նյարդային համակարգի 40 %-ը։ Տարիքի մեծացման զուգընթաց ուղեկից բջիջների թիվը ավելանում է, իսկ նեյրոնները ընդհակառակը պակասում են։ Դա պայմանավորված է այն բանով, որ կյանքի ընթացքում նեյրոնների մի մասը մահանում է, իսկ նոր նեյրոններ չեն առաջանում (նյարդային բջիջները չեն բաժանվում)։ Ուղեկից բջիջները կատարում են հենարանային, պաշտպանական և սնուցողական գործառույթներ։
Նյարդային համակարգում ազդակը մի բջջից մյուսին փոխանցվում է հատուկ միջբջջային հպումներով՝ սինապսներով։ Նյարդային հյուսվածքը մտնում է գլխուղեղի,ողնուղեղի, նյարդային հանգույցների կազմության մեջ։
Վիլյամ Սարոյանը ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Բիթլիս (Բաղեշ) քաղաքից Ֆրեզնո գաղթած հայի ընտանիքում: 4 տարեկանում զրկվել է հորից, որոշ ժամանակ ապրել է որբանոցում: Այնուհետև մայրը որդուն հանել է որբանոցից, կրթության տվել: Ընտանիքի հոգսն ստիպել է պատանուն թողնել դպրոցը և փողոցներում լրագիր վաճառել, ապա դարձել է հեռագրատան ցրիչ: Աշխատանքը, սակայն, նրան չի խանգարել զբաղվել ընթերցանությամբ, ստեղծագործել է, գրել փոքրիկ պատմվածքներ:
Բոստոնի «Հայրենիք» շաբաթաթերթում 1933թ. տպագրվել է նրա առաջին պատմվածքը՝ Սիրակ Գորյան ստորագրությամբ: Սարոյանի պատմվածքների անդրանիկ ժողովածուն՝ «Խիզախ պատանին թռչող ճոճաձողի վրա…»-ն, լույս է տեսել 1934թ. և միանգամից ճանաչում բերել երիտասարդ գրողին: 1939թ. «Կյանքիդ ժամանակը» պիեսի համար Սարոյանն արժանացել է Նյու Յորքի քննադատների և Պուլիցերյան մրցանակի, բայց վերջինից (10 հզ. դոլար) հրաժարվել է՝ պատճառաբանելով, որ պետությունը չպետք է խառնվի գրականության գործերին:
Իր գրական կյանքի առաջին տասնամյակում Սարոյանը գրել է հարյուրավոր պատմվածքներ, որոնց մի մասը զետեղվել է ավելի քան 10 ժողովածուում («Փոքրիկ երեխաներ», 1937թ., «Ողջույն քեզ, սեր», 1938թ., «Անունս Արամ է», 1940թ., «Սիրելիս», 1944թ., և այլն): Դրանք բնական և ճշմարիտ պատկերների ու կերպարների մի ամբողջ շարք են: Սարոյանն ընթերցողի հետ խոսում է պարզ ու մատչելի լեզվով, իր իսկ բնորոշմամբ՝ «մարդկային սրտի համընդհանուր լեզվով, որը հավերժական է և նույնն է բոլորի համար ողջ աշխարհում»:
Սարոյանի հերոսներից շատերը հայեր են, որոնք ներկայացնում են հայկական միջավայրը՝ ազգային սովորույթներով ու բարքերով, հայրենիքի պատմական հիշողությամբ: Հայրենիքի թեման, նրա դարավոր ավանդույթները պահպանող մարդկանց ինքնատիպ կերպարները հակադրվում են ամերիկյան ապրելակերպի համահարթեցնող չափանիշներին: Սարոյանի հերոսները, հատկապես` մանուկների ու պատանիների տպավորիչ կերպարները համաշխարհային գրականություն են մտել որպես հոգու մաքրության և անկեղծության խորհրդանիշներ:
Սարոյանի վիպակներում և պատմվածքներում մարմնավորված իրականության ու երազանքի հակադրության, անհատի ներքին ազատության ու հոգևոր գեղեցկության, սիրո և բարու հաստատման մոտիվները հետաքրքիր լուծում են ստացել նաև դրամաներում՝ «Իմ սիրտը լեռներում է» (բեմադրվել է 1939թ., հայ բեմում՝ 1961թ., Մոսկվայում՝ 1962թ.), «Կյանքիդ ժամանակը» (բեմադրվել է 1939թ., հայ բեմում՝ 1981թ.), «Հե՛յ, ո՞վ կա այդտեղ» (բեմադրվել է 1942թ., հայկական հեռուստատեսային կինոնկար՝ 1981թ.) ևն:
1942թ. Սարոյանը զորակոչվել է բանակ: Երկրորդ աշխարհամարտը (1939-1945թթ.) և պատերազմն առհասարակ նա ընկալել է որպես մարդկության մեծագույն աղետ: Այդ թեման արտացոլվել է «Մարդկային կատակերգություն» (1942թ., համանուն ֆիլմի սցենարի համար 1944թ. արժանացել է «Օսկար» մրցանակի) վիպակում և «Վեսլի Ջեկսոնի արկածները» (1946թ.) վեպում: 1950-1960-ական թթ. գրողն ապրել է Եվրոպայում, ստեղծել է ինքնակենսագրական բնույթի հոգեբանական վիպակների շարք:
1960թ. նա վերադարձել է ԱՄՆ, գրել է գլխավորապես հուշագրական ժանրի գործեր՝ նվիրված Բեռնարդ Շոուին, Թոմաս Էլիոթին, Ջոն Ստայնբեկին, Եղիշե Չարենցին և ուրիշներին: Ուշագրավ են նաև նրա մտորումները գրականության, արվեստի դերի ու կոչման, սկզբունքների ու խնդիրների վերաբերյալ: Վիլյամ Սարոյանը երազանքներով ու խոհերով, ողջ էությամբ կապված էր Հայաստանին, հայ ժողովրդին: Առաջին անգամ հայրենիքում եղել է 1935թ., այնուհետև՝ 1960, 1976 և 1978 թթ.:
Սարոյանը ՀԽՍՀ «Խաղաղության պահպանման և հայրենիքի հետ կապերի ամրապնդման ուղղությամբ ակտիվ գործունեության համար» մրցանակի առաջին դափնեկիրն է: Մահից առաջ կտակել է` իր աճյունի մի մասը պետք է թաղվի հայրենի հողում: Սարոյանի գործերը թարգմանվել են բազմաթիվ լեզուներով, հայերեն՝ բոլոր ստեղծագործությունները: Սարոյանի անունով Երևանում կոչել են փողոց, դպրոց և համալսարան, կանգնեցվել է հուշարձանը: 2008թ. գրողի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ ՀՀ-ում հայտարարվել էր «Սարոյանական տարի»:
Это казалось чудом, – самый настоящий Родник с прохладной водой посреди жаркой пустыни. Жаркое солнце выжгло всё. И лишь в одном месте из-под земли бил Родник. Самые страшные засухи ничего не могли с ним поделать. Раз в несколько лет Дождь обязательно навещал Родник и пополнял его. Так и текла жизнь Родника: от дождя до дождя в непрерывной борьбе c пустыней.
Но однажды в его привычную жизнь вторглись люди, которые шли через пустыню большим караваном. Запасы воды у них давно кончились, и если бы не Родник, им пришлось бы умереть в этой пустыне. Родник видел, как плакали от радости женщины, когда поили своих измученных детей, как улыбались суровые мужчины, доверху наполняя походные фляги родниковой водой. Шли годы… Родник всё так же поил людей свежей водой, только вот люди стали другими. Нет, они все так же ценили прохладную воду Родника и говорили, что одного глотка этой волшебной воды хватит, чтобы восстановить силы. За это Родник был готов простить им то, что кое-кто из них швырял в него камни или плевал, перегнувшись через край колодца. Но таких было немного. Нашлись и те, кто не захотел уходить от него, они стали строить дома рядом с Родником. А потом люди придумали собирать дождевую воду в огромные железные баки. Теперь дождь только наполовину пополнял его подземные запасы. Всё остальное попадало в баки. Но люди продолжали ставить новые баки, и каждый следующий дождь дарил Роднику всё меньше и меньше воды. Родник начал засыхать и наконец совсем высох. Люди с тех пор пили противную, отдающую ржавчиной воду из баков и с недоверием слушали рассказы стариков о волшебном источнике, бившем когда-то в самом центре пустыни.
Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их. 1. Почему Родник казался чудом?
Так как он был посреди пустыни.
2. Как текла жизнь Родника?
Раз в несколько лет в пустыне был дождь, который пополнял Родник питьевой водой.
3. Как Родник познакомился с людьми?
Один раз в пустыне проходили странствующие люди, у которых закончилась вода, они выпили воду из Родника и радовались.
4. Что придумали люди?
Люди начали строить дома вокруг Родника и когда шел дождь, они собирали эту воду в огромные баки, тем же самым не давая способа воде собраться в Роднике.
5. Что случилось с Родником?
Он засох, из-за неосторожности и выдумок людей.
6. Почему люди с недоверием слушали рассказы стариков о волшебном источнике?
Они учитывали, что у них очень грязная вода и не представляли, что когда-то она была вкусной и дарила энергию.
Ответьте на вопросы.
1. Почему самые страшные засухи ничего не могли поделать с Родником?
Потому что дождь помогал Роднику.
2. Как Родник служил людям?
Он давал воду и прощал тех, кто плохо относились к нему.
3. Как относились люди к Роднику?
Многие относились к нему с уважением и благодарностью. Но некоторые плевали в него и даже кидали камни.
4. Для чего люди поставили баки?
Чтобы иметь запасы воды не только в Роднике, но и в домах.
5. К чему это привело?
Родник высох и от него остались лишь легенды.
Подберите из текста антонимы к данным словам. С некоторыми из них составьте и запишите предложения. Тёплый – прохладный: Сегодня вечером был прохладный ветер.
маленький – большой
смеяться – плакать
грусть – радоваться, улыбаться
молчать – говорить
старый – новый: Мои краски кончились, надо купить новые.
Составьте и запишите предложения с данными словами и словосочетаниями. Прохладная вода – В бассейне очень прохладная вода!
жаркая пустыня – Пустыня Сахара очень жаркая пустыня.
родник – Родник переполнен чудесной водой.
непрерывная борьба – В моем организме идет непрерывная борьба с вирусом. караван – Караван проходил под палящим солнцем.
родниковая вода – Родниковая вода чистая, холодная и вкусная.
колодец – Однажды мой друг свалился в колодец.
дождевая вода – В дождевой воде плавали утята.
волшебный источник – Из волшебного источника льется кристально чистая вода.
Составьте и запишите предложения из данных слов.
1. всё, солнце, выжгло
Солнце выжгло все.
2. Родника, привычную, вторглись, в, люди, жизнь
В привычную жизнь Родника вторглись люди.
3. один, восстанавливал, воды, глоток, этой, волшебной, силы
Один глоток этой волшебной воды восстановил все силы.
4. люди, с, стали строить, дома, Родником, рядом
Люди стали строить дома рядом с Родником.
5. а потом, железные, люди, собирать, дождевую, в, придумали, воду, огромные, баки
А потом люди придумали собирать дождевую воду в огромные, железные баки.
6. люди, из, воду, пили, противную, отдающую ржавчиной, с тех пор, баков.
С тех пор, люди пили противную, отдающую ржавчиной воду из баков.
Согласны ли вы с тем, что… 1. Встреча с людьми сделала жизнь Родника интересной.
Нет, так как из-за них сам Родник высох.
2. Родник был настоящим чудом, а его вода была волшебной.
Да, она помогала всем выжить в пустыне.
3. Все люди бережно и с любовью относились к Роднику.
Не согласна. Только большинство людей хорошо относились к Роднику, но некоторые швыряли камни и плевали в него.
4. Люди поставили в пустыне баки, чтобы помочь Роднику бороться с засухой.
Нет. Они сделали это для своего же блага.
5. Люди всегда заботятся о природе и делают её ещё лучше.
У меня мнение разделилось. Некоторые делают все для природы, а некоторые делают все хуже: мусорят среду, режут деревья, строят фабрики и так далее.
№1. Вставь пропущенные буквы где есть необходимость
2020: Մարդիկ սկսեցին հազալ, փռշտալ, հիվանդանալ և վարակվել: Ամենինչ փակվեց, ինչպես նաև կրթության բազմազան ձևերը: Եվ այդ ժամանակահատվածում ես հասկացա, թե ինչն եմ համարում կրթություն: Կրթությունը ոչ միայն մի բան սովորելն է: Դա սովորելը և կիրառելն է սովորածդ: Այդպես էլ վարվում են կիրթ մարդիկ: Ես նույնպես փորձում եմ դառնալ կիրթ մարդ, որովհետև այդ տեղեկություններն ինձ կյանքում շա՜տ պետք կգան: Օրինակ՝ կիրթ մարդը գիտի, թե ինչպես վերաբերվի ամեն մի անձնավորությանը: Մեկը սիրում է կոպիտ կատակներ, մյուսը սիրում է նուրբ կատակներ, իսկ մյուսը՝ ընդհարապես չի կատակում: Կիրթ մարդը չպետք է նուրբ մարդու հետ կոպիտ կատակներ անի, կամ հակառակը: Նա գիտի ում հետ և ինչպես վերաբերվի: Բայց իհարկե, մեկ-մեկ ես էլ եմ անում այն, ինչ կիրթ մարդը չպետք է անի: Մենք անկատար ենք և միշտ կլինի մի բան, որում սխալվենք: Բայց, որակյալ կրթությունը կստեղծի կրթված հասարակություն: Մենք կիրառում ենք այն, ինչ սովորում ենք, դրա համար կրթությունն ունի մեծ դեր հասարակության մեջ: Որակյալ կրթությունը ներառում է կյանքին պատրաստող, իրար հանդեպ վերաբերմունքի և գիտության հետ կապված տեղեկոպթյուններ: Ես ուզում եմ ստանալ որակյալ կրթություն, ինչպես նաև ինքնակրթություն և հույսով եմ կստանամ այն: Ինքնակրթություն ասելով հասկանում եմ Թագավարակի ընթացքում իմ ուսումը: Այն լի էր այն ամենով, ինչը չեմ սովորել դպրոցում: Այն մինչև հիմա շարունակվում է, քանի որ կարևոր է: Ինքնակրթությամբ սնում եմ ինքս ինձ չհերիքող գիտելիքներով, այդ պատճառով էլ այն շատ կարևոր է: Կարևոր է նաև շարունակել ուսումը, որովհետև գիտելիքները գնում և գալիս են մեր ուղեղում: Պետք է շարունակ սովորենք, որ գան և այլևս չգնան մեր ուղեղից: Այն չի սահմանափակվում դասերով դպրոցում, քանզի դպրոցի սովորացրածը ամենինչ չէ: Շատ թեմաների մասին դպրոցներում չի խոսվում, այդ պատճառով սովորում եմ սովորել ուսումնասիրել տարբեր բաներ՝ դպրոցից դուրս: Մեդիան էլ, ինչ խոսք ինձ օգնում է այդ գործում: Այնտեղ կա ամենինչ՝ նկարներ, պատմություններ, գրքեր և շատ ավելին: Ես սովորում եմ, որ կրթությունը մեծ նշանակություն ունի իմ մեջ: Վստահ եղեք, ես և շատ-շատերը ինչ-որ բան կփոխենք:
Տղայի արարքը և՛ գողություն էր, և՛ գողություն չեր: Նրան կարող եմ մեղադրել, բայց կարող եմ նաև և արդարացնել: Ընդհանուր առմամբ նա մեղավոր չէր: Նա վեց տարեկան էր և չէր անում այդ ամենը վատ նպատակներով: Նրան կարելի է հասկանալ՝ համեղ տանձեր, մեկի հողատարածքից «դուրս» և հասանելի: Բայց միևնույն է, գողությունը մեծ է թե փոքր, մնում է գողություն: Իսկ ինչ վերաբերվում է իր տնօրենին՝ պարոն Փոլարդին, նա սխալ վարվեց տղայի հետ: Ինչպես նշեցի, տղան վեց տարեկան էր և տնօրենի մեթոդները համապատասխան չէին տղայի արարքին և տարիքին: Մտրակելու փոխարեն տնօրենը կարող էր մի փոքր խստորեն բացատրել տղային, կամ ավելի լավ կլիներ դիմեր տղայի ծնողներին: Տնօրենը պարզապես իրավունք չունի մտրակի ուրիշ ընտանիքի երեխուն:
Չնայած տղայի մտածելակերպին, ծառը չի բաժանվում երկու մասի: Եթե ծառի մի կեսը գտնվում է հողատարածքի ներսում և պատկանում է հողատարածքի տիրոջը, ապա մյուս կեսն էլ՝ ցանկապատից դուրս, թե ներս նու՛յնպես այդ տիրոջն է:
• արդարացրո՛ւ
Տղան վեց տարեկան էր և հաշվի առնելով նրա տարիքը և նրա ցանկությունները՝ նրա տրամաբանությունը շատ զարգացած էր: Նրա մտածելակերպը շատ իրավացի էր իր տարիքի համար:
• բնութագրի՛ր
Տղան խորամանկ էր, բայց հյուրասեր: Նրա հյուրասիրության մեջ նաև կար մի փոքր հպարտություն, կարծես նա ուզում էր ցույց տալ, թե ինչ մեծ գործ է արել:
Մեղադրանքն ու արդարացումը գրելուց հասկացա, որ և՛ գողություն էր, և՛ գողություն չեր: Նրան ունեի մեղադրելու և արդարացնելու լավ պատճառներ, բայց ընդհանուր առմամբ նա մեղավոր չէր: Նա վեց տարեկան էր և չէր անում այդ ամենը վատ նպատակներով: Նրան կարելի է հասկանալ՝ համեղ տանձեր, մեկի հողատարածքից «դուրս» և հասանելի: Բայց միևնույն է, գողությունը մեծ է թե փոքր, մնում է գողություն:
Աղբյուր, որբ, ճանապարհ, աշխարհ, միրգ, երգ, աղբ, թագավոր, երգահան, սուրբ
5․Գտի՛րսխալգրությամբբառերըևուղղի՛ր:
Ա. Երփներանգ, արփի, փրփրել, փափուկ, սրփազան, ճամփորդ, համփերություն, դափնի, շամփուր: Բ. Կարթ,խորթ, զվարթ, պարթև, նյարթ, թարթել, երթվել, փարթամ:
Ա. Սրփազան – սրբազան
Համփերություն – համբերություն
Բ. Նյարթ – նյարդ
Երթվել – երդվել
6․Բացթողնվածտառերըլրացրո՛ւ:
«Օդային ամրոց» արտահայտությունը նշանակում է անպտուղ երևակայություն, իզուր երազանք, անիրագործելի պլաններ: Այդ արտահայտությունը վերագրում են քրիստոնեական քարոզիչ Ավգուստիանոսին, որն իր աշխատություններից մեկում խոսում է օդային շինարարության մասին: Հետագայում մարդիկ այդ արտահայտությունը գործածում են ձևափոխված` «Օդային ամրոց» ձևով:
Ամուր — առաձգական, հիշել — մոռանալ, խոշոր — փոքր, արտասովոր — սովորական, լուրջ — թեթևամիտ, ոչ միայն – այլ նաև, տարիքով — երեխա, բռնել — նետել:
Մարդի հիշում են խոշոր հայտնագործությունների, աշխարհի մասին պատկերացումները փոխող ճանապարհորդությունների մասին, դրանք փոխանցում են սերունդից սերունդ և երբեմն մոռանում են փոքր թվացող սովորական բաների մասին: Գիտե՞ք, օրինակ, որ Կոլումբոսը ոչմիայն Ամերիկան է հայտնագործել, այլնաև ռետինե գնդակը: Երբ իսպանացիները ցամաք ելան Հաիթիում, տեսան, որ կղզու բնակիչներն արտասովոր մի գործով են զբաղված: Նրանք լուրջ ու կենտրոնացած իրար էին նետում ու բռնում ինչ-որ շագանակագույն գնդեր: Իսկ այդ գնդերը, կենդանի սովորական արարածների նման ցատկոտում էին քարե սալիկի վրա: Հաիթցիների գնդակախաղը հիմա հազիվ թե զարմացնի մեզ: Թերևս միայն հարցնենք, թե տարիքով մարդիկ ինչո՞ւ էին թեթևամիտերեխայի զբաղմունքով տարվել: Իսկ Կոլումբոսի խիզախ նավաստիները շշմած էին մնացել: Չէ՞ որ նրանք երբեք չէին տեսել առաձգական կլոր առարկա, որն մուր սալարկին դիպչելով ետ է թռչու մ:
It goes without saying that humans have pretty remarkable bodies, given all that they’ve accomplished. To be sure, humans have overcome predators, disease, and all sorts of other obstacles over thousands of years. To fully understand and appreciate these accomplishments, let’s take at some of the most well-known parts of the human body! The head, or the spherical body part that contains the brain and rests at the top of the human body, has quite a few individual organs and body parts on it. (It should quickly be mentioned that hair occupies the space on top of the head, and the ears, the organs responsible for hearing, are located on either side of the head.) From top to bottom, the eyebrows, or horizontal strips of hair that can be found above the eye, are the first components of the head. The eyes are below them, and are round, orb-like organs that allow humans to see. The eyes make way for the nose, or an external (sticking-out) organ that plays an important part in the breathing and bacteria-elimination processes. Below that is the mouth, or a wide organ that chews food, removes bacteria, helps with breathing, and more. The mouth contains teeth, or small, white-colored, pointed body parts used to chew food, and the tongue, or a red-colored, boneless organ used to chew food and speak. The neck is the long body part that connects the head to the chest, and the stomach, or the part of the body that contains food and liquid-processing organs. The legs are the long, muscular body parts that allow humans to move from one spot to another and perform a variety of actions. Each leg contains a thigh and a calf. Feet can be found at the bottom of legs, and each foot is comprised of five toes, or small appendages that help balance. Arms are long, powerful body parts that are located on either side of chest, below the shoulders;arms are comprised of biceps (the thicker, more powerful upper portion), and forearms (the thinner, more flexible lower portion). Hands, or small, gripping body parts used for a tremendous number of actions, are at the end of arms. Each hand contains five fingers, or small appendages used to grip objects. The aforementioned shoulders are rounded body parts that aid arms’ flexibility. One’s back is found on the opposite side of the stomach, and is a flat section of the body that contains important muscles that’re intended to protect the lungs and other internal organs, in addition to helping humans perform certain motions and actions.
Մարդու մարմնի հատվածներ և օրգաններ
Անկասկած, մարդիկ ունեն տարբեր մարմիններ, հաշվի առնելով այն ամենը, ինչ նրանք արել են իրենց գոյության ընթացքում: Անշուշտ, մարդիկ հաղթահարել են գիշատիչներ, հիվանդություններ և բոլոր տեսակի այլ խոչընդոտներ հազարավոր տարիների ընթացքում: Որպեսզի ամբողջապես հասկանանք և գնահատենք այս ձեռքբերումները, եկեք ուշադրություն դարձնենք մարդու մարմնի ամենալավ ճանաչված մասերին:
Գլուխը կամ գնդաձև մարմնի հատվածը պարունակում է ուղեղը և գտնվում է մարդու մարմնի վերին մասում, ունի բավականին առանձին օրգաններ և մարմնի մասեր: (Պետք է նշել, որ ծամերը զբաղեցնում են գլխի վերին հատվածը, իսկ ականջները այն օրգաններն են, ոորնք պատասխանատու են լսողության համար, գտնվում են գլխի աջ և ձախ հատվածներում:) Դեմքի առաջին բաղադրիչները հոնքերն են, որոնք գտնվում են դեմքի ամենավերին հատվածում, նրանք ունեն հորիզոնական գծեր և նրանց կարելի է գտնել ակների վերին հատվածում: Ակները գտնվում են հոնքերի տակը, նրանք կլոր՝ գնդաձև օրգաններ են, որոնք թույլ են տալիս մարդկանց տեսնել: Աչքերի մեջտեղում գտնվում է քիթը, դուրս ցցվող օրգան, որը կարևոր դեր է խաղում շնչառության և բակտերիաների վերացման գործընթացում: Քթին ստորև գտնվում է բերանը կամ մի լայն օրգան, որը կերակուր է ծամում, վերացնում է բակտերիաները, օգնում է շնչառությանը և շատ ավելին: Բերանը պարունակում է ատամներ՝ փոքր, սպիտակ մարմնի հատվածներ, որոնք կերակուր են ծամում: Բերանում նաև կա լեզու՝ մի կարմիր, ոսկոր չունեցող օրգան, որը նույնպես օգտագործվում է ծամելու և խոսելու համար: Վիզը մարմնի մի երկար հատված է, որը միացնում է գլուխը կրծքավանդակին և փորին՝ ստամոքսին: Ստամոքսը այն հատվածն է, որը պարունակում է կերակուր և ըմպելիք մարսող նյութեր: Ոտքերը՝ դա երկար, մկաններով պատված ոսկորներ են, որոնք թույլ են մարդկանց տեղափոխվել մի վայրից մյուսը և կատարել տարբեր գործողություններ: Ամեն մի ոտքը ունի իր ազդրը, մեծ և փոքր ոլոքները: Ոտնաթաթերը գտնվում են ոտքերի ամենացածր հատվածում և ամեն մի ոտնաթաթը կազմված է հինգ մատներից կամ փոքր մասնիկներից, որոնք օգնում են մարդուն հավասարակշռված քայլել: Թևերը՝ դա երկար և հզոր մարմնի հատվածներ են, որոնք գտնվում են կռծքավանդակից աջ և ձախ՝ ուսերից ցած;թևերը կազմված են բիցեպսներից (երկգլուխ մկաններից՝ ձեռքի ավելի ուժեղ վերին հատվածներից) և նախաբազուկներից (բարակ, ավելի ճկուն ստորին հատվածներից): Ձեռքերը դա մարմնի փոքր, բռնող հատվածներն են, որոնք օգտագործվում են հսկայական քանակությամբ գործողությունների համար, գտնվում են նախաբազուկների վերջում: Ամեն մի ձեռքը կազմված է հինգ մատներից կամ փոքր մասնիկներից, որոնք օգտագործվում են իրեր բռնելու համար: Ուսերը մարմնի կլորացված մասեր են, որոնք օգնում են ձեռքերի ճկունությանը: Մեջքը գտնվում է ստամոքսի հակառակ կողմում և մարմնի հարթ հատվածն է: Այն պարունակում է կարևոր մկաններ, որոնք նախատեսված են պաշտպանելու թոքերը և այլ ներքին օրգանները, օգնելու մարդկանց կատարել որոշակի շարժումներ և գործողություններ:
Այս ամառ ես Իրանում եմ անցկացրել և այնտեղ եմ ընթերցել «Ավազակի աղջիկ Ռոնյան» գիրքը: Այդ գրքի հեղինակը Աստրիդ Լինդգրենն է: Գրքի ժանրը մանկապատանեկան դասական մատենաշար է, առաջին անգամն եմ կարդում այս ժանրի գիրք: Ընթերցելուց տպավորություններս անընդհատ փոխվում էին: Կարդալու սկզբին ծանոթացա հերոսների հետ, որոնց կներկայացնեմ մի փոքր ուշ: Ապա սկսեցի կարդալ և փորձել ընկալել որոշ մտքեր: Ես սկսեցի սիրել այս գիրքը որոշ ժամանակ անց, հաճույքով կարդում էի այն: Չեմ կարող ասել, որ այս գիրքը իմ սիրած գրքերի ցանկում է գտնվում, բայց այն նույնպես հետաքրքիր էր:
Այժմ կներկայացնեմ գլխավոր հերոսներին: Ինչպես նշվեց վերնագրում, Ռոնյան ավազակի աղջիկն է, ավելի ստույք Մաթիսի աղջիկն է: Մաթիսը ավազկների գլխավորն է: Նա ունի տասներկու ավազակ, որոնցից մեկին՝ Քաչալ Պերին ամենաշատն էին հիշատակում: Իսկ Ռոնյայի մոր անունը Լովիս է, նա շատ բարի և համբերատար է: Նա Ռոնյայի համար փոքրուց երգում էր «Գայլերի երգը»:
Այժմ խոսեմ գլխավոր հերոսուհու՝ Ռոնյայի մասին: Ռոնյան ապրում էր իր հոր՝ Մաթիսի ամրոցում, որը շա՜տ պաշտպանված էր: Իր հոր հակարակորդ Բորկան ուներ մի երեխա, որի անունը Բիրկ էր: Ռոնյան սկզբում չէր սիրում Բիրկին, բայց ապագայում նրանք ընկերանում են և դառնում լավ ընկերներ: Երբ նրանք դառնում են մոտիկ ընկերներ, Ռոնյան դուրս է գալիս իր հոր դեմ (ով ցանկանում էր, որ իր աղջիկը դառնա ավազակապետ), որպեսզի պաշտպանի իր ընկերոջն ու իր գաղափարները:
Գրքի ետևում կա այս պատմության կարճ նկարագիրը, ահա այն՝ Քարե սրահում հավաքվել էին Մաթիսի ավազակները. ուտում-խմում էին ու աղաղակում հարպիաներից ոչ պակաս: Դե, պիտի ինչ-որ բանով զբաղվեին, հո պարապ չէի՞ն նստելու: Բոլոր տասներկու ավազակներն էլ սպասում էին, թե ինչ է լինելու աշտարակի վերևի սենյակում: Սպասում էին Ռոնյային: Նրա հետ մեծ հույսեր էր կապում հայրը՝ մտածելով, որ աղջիկը դառնալու է ավազակապետ և փառավորելու է նախնիների անունը: Բայց հայտնվում է մեկը, որը շուռ է տալիս Ռոնյայի պատկերացումները…
Այս գիրքը կարդալուց հետո հասկացա, թե ինչքա՜ն կարևոր է ընկերությունը: Իմացա, թե ինչ մեծ ազդեցություն կարող է ունենալ մի մարդ: Ես սիրեցի այն, որ Ռոնյան մեծանում էր բնության մեջ և սովորել էր ինչպես օգտվել բնության բարիքներից:
Այս տարին կարծես առաջին լավ տարին էր Թագավարակից հետո: Անցկացրեցի ամառվա երեք ամիսները Իրանի մայրաքաղաք Թեհրանում, ինչպես նաև մի քանի օրով Կասպից ծովում: Ես շա՜տ եմ սիրում Իրանի խոհարարությունն ու լեզուն: Իրանի ուտեստները շա՜տ տարբերվում են հայկական ուտեստներից և դա ինձ դուր է գալիս: Օտար երկրների մարդիկ գուցե չսիրեն այստեղի ուտելիքները, քանի որ համեմունքները բազմազան և հագեցնող են: Բայց քանի որ ես մեծացել եմ այդ ուտելիքներով՝ ես սովոր եմ դրանց և վայելում եմ դրանք: Պարսկերեն լեզուն սովորելը նույնպես վայելում եմ: Արդեն կարող եմ կարդալ որոշ բառեր և բառակապակցություններ: Սկզբում այն ինձ շատ դժվար էր թվում, բայց բոլորն ասում էին, որ պարսկերենը հեշտ լեզու է: Ես համոզվեցի դրանում մոտ մի ամիս հետո: Այստեղի մշակույթն ու տեսարժան վայրերը նույնպես հետաքրքիր են: Շա՜տ եմ սիրել այն տեսարժան վայրերը, որոնք այցելել եմ: Առանձին նյութ-թարգմանություն եմ արել նրանցից մեկի մասին, որի հղումը կտեղադրեմ մի փոքր ներքևում:
Երբ նոր էի եկել, զարմացել էի, որ ամեն տեղ կան կատուներ: Ամեն մի փողոցում կգտնվի հինգից ավել կատու: Իրանի կատուների դեմքը նույնպես տարբերվում է Հայաստանի կատուների դեմքերից: Մի օրվա մեջ արել էի ավելի քան քառասուն նկար կատուներից: Ես նաև սիրեցի լուսանկարել դեպի ծովափ ճանապարհի ժայռերը: Այդ բոլոր նկարներից ստացվեց մի գեղեցիկ ֆոտոշարք, որն այժմ կներկայացնեմ:
Ամառվա ընթացքում ես կատարեցի մեկ, բայց ծավալուն թարգմանություն: Այն մարդու մարմնի մասին: Դրա հետ մեկտեղ կատարեցի առաջադրանքներ, որոնք գտնվում էին նույն կայքով, որում տեկստը: Ահա և թարգմանության հղումը՝
Այս տարի ես անցկացրեցի ամառս Իրանի մայրաքաղաք Թեհրանում: Ես սովոր եմ Հայաստանի լեռնային օդի ճնշմանը, այդ պատճառով էլ չնկատեցի շատ փոփոխություններ հասնելով Թեհրան: Բայց երբ ճամփորդեցինք դեպի Կասպից ծով, նկատեցի, որ օդը ծանր և խոնավ է, ինչպես նաև շատերի, այդ թվում իմ զարկերակային ճնշումը գնալով իջավ: Դրա պատճառն է հանդիսանում այն, որ Թեհրանը լեռնային քաղաք է, իսկ այն քաղաքը, որում գտնվում էր ծովափը համեմատ ցածր էր՝ ծովի մակարդակին մոտ: Որքան բարձր ենք գտնվում ծովի մակարդակից, այնքան քչանում է թթվածինը, որն էլ կախված է մթնոլորթային ճնշումից: Այս երևույթը անձամբ ինքս եմ զգացել ճամփորդելիս:
Այսօր ընկեր Քրիստինեի հետ խաղացինք առողջագիտական խաղ: Ընկեր Քրիստինեն հարցեր և ժամանակ էր տալիս, որ պատասխանենք: Երբ բոլոր հարցերը տրված էին, սկսեցինք քննարկումը և միավորների բաշխումը: Երբ դասն ավարտվեց, մենք ճանապարհվեցինք դեպի Ագարակ, որպեսզի լողանամք: Մեզ միացավ ընկեր Արևիկը: Ճանապարհին մտանք խանութ, որպեսզի թարմանանք պաղպաղակով: Իսկ երբ հասանք Արևմտյան դպրոց, իմացանք, որ այնտեղ կա մի մե՜ծ կատուների ընտանիք: Մեզ հաջողվեց տեսնել չորս կատու՝ երկու ձագ և երկու մեծ կատու: Ես պարբերաբար գնում էի կատուների մոտ և ժամանակ անցկացնում իրենց հետ: Ապա մենք տեղավորվեցինք Ագարակում և ամեն մեկը սկսեց զբաղվել իր գործով: Ես այցելեցի այնտեղի կենդանիներին, որոնց չէի տեսել երկու տարի: Ձիերից տեսա Մաշային, Խզբզին, Գեներալին և Ջենիին: Նաև տեսա այնտեղի իշուկներին և պոնիներին: Այն մարդիկ, ովքեր լողալու էին լողավազանում գնացին հանդերձարան, իսկ մնացածները զբաղացրեցին նստարաններն ու խոտածացկը: Ապագայում մեզ միացավ ընկեր Երանուհին և իր ջոկատը: Երբ արևի տակ նստեցինք և լողացողները չորացան, մենք ճանապարհվեցինք հետ՝ դեպի դպրոց: Կանգ առանք, որպեսզի մտնենք խանութ և հասանք դպրոց, որտեղ էլ ավարտվեց մեր օրը:
Այսօր՝ հունիսի վեցն է, երկուշաբթի, ինչն էլ նշանակում է, որ սկսել է ամառային ճամբարի երկրորդ շաբաթը: Այս օրվա առաջին դասաժամին ընկեր Արևիկը մեզ պատմեզ օրվա անելիքի մասին, ապա մենք գնացինք ընկեր Մերիի մոտ՝ պարի: Սովորեցինք մի նոր պար, ապա պարեցինք մեծամասնությանս կողմից սիրված «Իշխանաց» պարը: Ընկեր Մերիի հետ խաղացինք «Կարմիր թաշկինակ» խաղը, որից հետո վերադարձանք դասարան: Այնտեղ բաժանվեցինք խմբերի և խաղացինք լեզվական խաղեր-հանելուկներ: Մեր թիմը պարտվեց մեկ միավորով: Հետո խաղացինք ինտելեկտուալ խաղեր, ինչպիսիք են Ունոն, Մոնոպոլիան, Լոտոները և այլն: Մենք ընդմիջեցինք և ունեցանք մարզական ժամ: Պետք էր ընտրել մարզաձևերից մեկը և մասնակցել դրան: Ընտրությունը սուսերամարտի և նետաձգության մեջ էր: Ջոկատի մի մասն ընտրեց սուսերամարտը, իսկ մնացածը՝ նետաձգություն: Ես և ընկերներս ընտրեցինք սուսերամարտ, բայց քանի որ բավական ժամանակ չունեինք, պարզապես խաղացինք գործնագործ և վոլեյբոլ: Դրանից հետո գնացինք տներով:
Այսօր հունիսի մեկն է և մենք ջոկատով ճամփորդեցինք դեպի Ազատի ջրամբար: Ընկեր Հասմիկի ջոկատը միացավ մերին և միասին ճամփորդեցինք: Մեզ նաև միացան ընկեր Քրիստինեն, ընկեր Մերին և ընկեր Շուշանը: Մենք գնացինք և տեսանք Չարենցի կամարը, որտեղ նկարվեցինք, երգեցինք և պարեցինք: Այնտեղ ես գնեցի մի հուշանվեր: Մենք նաև այցելեցինք Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի, որտեղ ջոկատի երեխաները երգեցին, իսկ մեծամասնությունը, այդ թվում ես մնացինք և տարածքում քայլեցինք, ուսումնասիրեցինք այն: Երբ բոլորը դուրս եկան, մենք պարեցինք տարբեր պարեր: Ապա գնացինք Լանջազատ գյուղ, որտեղ էլ գտնվում է Ազատի ջրամբարը: Այնտեղից շատ գեղեցիկ տեսարան էր բացվոգմ՝ դեպի ջրամբարը: Ճանապարհին տեսանք տարատեսակ կենդանիներ՝ գորտեր, բզեզներ, օձեր, թիթեռներ և այլն: Այնտեղ արտասանեցինք Չարենցի «Հայրենիքում» բանաստեղծությունը, որից հետո շարքով վերադարձանք դեպի մեքենան, որով էլ հասանք Քարերի սիմֆոնիա: Ես սիրեցի Քարերի սիմֆոնիան նույքան, որքան ջրամբարը: Այնտեղի քարերից մեկը ընդգրկեցի իմ տան հավաքացուի մեջ: Վերադարձանք մեր փոխադրամիջոցը, որպեսզի հասնենք Երևան: Ճանապարհին ամեն մեկը պատմեց սիրած ֆիլմերի մասին, երգեր դրեցին և այլն:
Այսօր՝ ամսի եռեսունմեկին մենք միացանք ընկեր Հասմիկի ջոկատին, ինչպես նաև միացավ ընկեր Շուշանը: Մենք ճանապարհվեցինք դեպի Սուրբ Երրորդության եկեղեցու բակ, որպեզի մարզական խաղեր խաղանք: Ապա գնացինք Կինո Հայաստան, որտեղ այն մարդիկ, ովքեր ֆիլմ էին դիտում գնացին ընկեր Արևիկի և ընկեր Հասմիկի հետ: Իսկ մնացածները, ինչպես և ես, մնացինք ընկեր Շուշանի մոտ: Մենք ժամանակ անցկացրեցինք եկեղեցու բակի մոտակա սղարանների մոտ: Խաղացինք գործնագործ, վոլեյբոլ, և այլ խաղեր: Որոշները հեծանիվ էին վարում, իսկ մնացածը սղարանների մոտ էին: Ստիպված էինք վերադառնալ դպրոց, քանի որ եղանակը գնալով վատթարացավ: Այսպիսով ավարտվեց այս օրը:
Մի օր ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանն անցնելիս է լինում Գառնի տանող ճանապարհով։ Նա ավտոմեքենայից նկատում է, որ Ողջաբերդ գյուղի բլրակի մոտից հրաշալի տեսարան է բացվում դեպի Արարատ լեռը։ Ճարտարապետն իջնում է ավտոմեքենայից, բարձրանում բլուրը և որոշում այդ տեղում կամար կառուցել: Արարատի կամար անունը կրող հուշակոթողը կանգնեցվել է 1957 թվականին: Այստեղից Արարատը տեսանելի է օրվա բոլոր ժամերին։ Կամարի երկայնքով փորագրված են հայ մեծանուն բանաստեղծ Եղիշե Չարենցի տողերը
«Ես իմ անուշ Հայաստանի» բանաստեղծությունից.Աշխարհ անցիր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա,
«Ես իմ անուշ Հայաստանի» բանաստեղծությունից.Աշխարհ անցիր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա,
Ինչպես անհաս փառքի ճամփա, ես իմ Մասիս սարն եմ սիրում։
Այս պատճառով հուշակոթողը ժողովրդին ավելի հայտնի է «Չարենցի կամար» անվանումով:
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի
Գառնիում համեմատաբար լավ պահպանված միջնադարյան հուշարձաններից է: Ըստ պահպանված արձանագրությունների` կոչվում է Ս. Աստվածածին: Ավանդաբարանվանում են «ՄաշտոցՀայրապետ» եկեղեցի` 897 թ. Գառնիում վախճանված Հայոց կաթողիկոս Մաշտոց Եղիվարդեցու անունով (Մաշտոցի տապանաքարը Գառնիիհ եթանոսական տաճարի մոտ գտնվող «Մաշտոց Հայրապետ» մատուռի ներսում է ): XIV դ. կոչվել է նաև «Սումպենց (Սունպենց) վանք»: XII-XIII դդ. կառույց է: Արտաքուստ ուղղանկյուն, ներքուստ խաչաձև կենտրոնագմբեթ եկեղեցի է` կառուցված սրբատաշ բազալտ քարով: Պատերին պահպանվել են 1315 թ., 1341 թ. արձանագրություններ: Բակում կան քանդակազարդ խաչքարեր: Եկեղեցու մոտ, հարավային կողմում արձանագիր որմնափակ խաչքար է` կանգնեցված Հովհաննես և Աղվորիկ ամուսինների կողմից:
Լանջազատ գյուղ
«Ջանաթլու»-ն թաթարերեն բառ է, որը նշանակում է «դրախտավայր»։ Գյուղը 1831 թվականին գտնվում էր Երևանի նահանգի Երևանի գավառի մեջ՝ Ազատ գետի հովտում, նրա ստորին հոսանքի աջ ափին։ ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի 1940 թվականի մարտի 2-ի հրամանագրով գյուղը վերանվանվել է Զովաշեն, հետագայում՝ 1967 թվականի հոկտեմբերի 21-ի հրամանագրով՝ Լանջազատ։ Ըստ ժողովրդական ավանդության՝ մեր թվարկությունից առաջ թագավորի աղջիկը ծանր հիվանդ է լինում, հաճախակի տանում են Գառնի՝ բուժվելու։ Մի անգամ ճանապարհին իջանում է Զովաշենի տարածքում հանգստանալու, որտեղ օդը մաքուր էր և զով, իրեն լավ է զգում, ախորժակը բացվում է։ Անմիջապես սուրհանդակ է ուղարկվում թագավորին՝ հայտնելու, որ իր աղջիկ Անահիտը խնդրում է այդ տարածքում ստեղծել բնակատեղի, որն անվանում են Անահտական։
Քարերի սիմֆոնիա
Սրանք հնգանկյուն և վեցանկյուն մեծ սյուներ են, որոնք նման են հսկայական երաժշտական գործիքի՝ երգեհոնի: Այստեղից էլ ծագել է «Քարերի սիմֆոնիա» անվանումը: Առաջին հայացքից ձեռագործ թվացող այս սյուներն իրականում ստեղծվել են բնության կողմից և առաջացել են հրաբխային հոսքի հետևանքով: Երևույթի գիտական անվանումն է` սյունային անջատում: Այս բոլոր վայրերը գտնվում են միմյանց շատ մոտ և հանդիսանում են Հայաստանի պատմության և մշակույթի կարևոր մաս:
Ազատի ջրամբար
Այն կառուցվել է Լանջազատ գյուղի մոտ, Ազատ գետի միջին հոսանքում: Ջրամբարը օգտագործվում է Արարատյան դաշտի ոռոգման համար: Այնտեղ զարգացած է ոռոգելի հողագործությունը: Ազատի ջրամբարը շահագործման է հանձնվել 1976 թվականից: Ընդհանուր ծավալը կազմում է 70 միլիոն խորանարդ մետր: Ջրամբարի տարածքը շատ գեղեցիկ է: Երկինքն ու ամպերն արտացոլվում են ջրի մեջ և, կախված օրվա ժամից, յուրահատուկ տեսք են հաղորդում ջրամբարին: Ջրամբարի շուրջ վեր են խոյանում Երանոսի լեռները:
Այսօր մայիսի եռեսունն է՝ ամառային ճամբարի երկրորդ օրը: Առաջին դասաժամին ընկեր Արևիկը ներկայացրեց վաղվա անելիքը, ապա ընկեր Ժաննայի հետ քննարկեցինք առակներ ռուսաց լեզվով: Մենք ընթերցեցինք և քննարկեցինք երեք առակ: Դրանից հետո ընկեր Արևիկը կազմակերպեց վիկտորինա, որի ընթացքում խոսվեց տարբեր լեգենդների, հանելուկների և հետազոտությունների մասին: Իպձ դուր եկավ աֆրիկական լեգենդի հարցը, դրա պատասխանն անսպասելի էր ինձ համար: Ապա մենք, ինչպես երեկ, խաղացինք ինտելեկտուալ խաղեր: Այսօր խաղացինք հայկական պատմության մասին լոտո: Ես և ջոկատն ընդմիջեցինք, ապա սկսվեց քվեստը, որի ընթացքում պատասխանում էինք տարբեր հարցերի տարբեր վայրերում: Այսքանով վերջացավ ճամբարի երկրորդ օրը…
Այս օրը՝ մայիսի քսանինը, ամառային ճամբարի առաջին օրն է: Որպես ջոկատավար ընտրել եմ ընկեր Արևիկին, ում շատ սիրում եմ: Սկզբում ընկեր Արևիկը մեզ ծանոթացրեց օրվա և ճամբարի անելիքին, ապա ընկեր Գայանեի հետ փորձեր կատարեցինք: Իմացանք Արքիմեդի օրենքի և մագնիսական դաշտի մասին: Երբ ավարտեցինք, ջոկատով իջանք գրադարան, որտեղ քննարկեցինք առակներ ընկեր Տաթևի հետ: Ես սիրեցի «Վիշապը ո´ղջ է, հաղթեց վիշապը» առակը, քննարկումը շատ հետաքրքիր էր: Քննարկումից հետո խաղացինք ինտելեկտուալ խաղեր՝ պատմական, աշխարհագրական լոտոներ, Մոնոպոլիա և այլն: Մենք ընդմիջեցինք, ապա ունեցանք մարզական ժամ: Ավարտելուս հետո գնացինք տուն:
Ես՝ Անի Եիսսաղոլին, իմ դասընկերները՝ Կատրին Ղարիբյանը և Նարե Խաչատրյանը մասնակցեցինք հետևյալ նախագծին: Մենք կինո-ֆոտոյի խմբից ենք և այնտեղի սովորողներից հարցազրույց ենք վերցրել իրենց հոբբիների մասին: Այս երեքով կազմել ենք հարցերը, նկարահանել և մոնտաժել տեսանյութերը: Ահա և բոլոր թողարկումները՝
Այս տարին եղավ այն տարին, որի ժամանակ ես նորից սկեցի սովորել առկա: Կարող եմ հստակ ասել, որ շա՜տ բաներ եմ հմտացրել, սովորել և կիրառել: Սեպտեմբեր ամսվա ընթացքում հարմարվում էի նոր առարկաներին, մարդկանց և միջավայրին: Սկսենք սեպտմեմբեր ամսից: Ես կատարեցի շատ աշխատանքներ, բայց ավելի սիրեցի գործնական քերականությունները: Ինձ նաև դուր եկան գրականության ժամանակ անցկացրած քննարկությունները: Ահա և իմ սեպտեմբեր ամսվա ամփոփումը: Հոկտեմբեր ամսվա ընթացքում արդեն առանց օգնության տիրապետում էի տարբեր աշխատանքների՝ գործնական քերականություններ, քննարկումներ, ընթերցումներ և այլն: Ես սիրեցի հոկտեմբեր ամիսը և ամփոփեցի այն այստեղ: Իսկ նոյեմբերին մենք կատարեցինք խմբային աշխատանք, որը ընթերցեցինք դասարանցիներով: Ամեն ամիս մենք գործնական քերականություններ ենք կատարել և ես սիրեցի նոյեմբեր ամսվա գործնական քերականությունները: Նոյեմբերը եղավ իմ ամենասիրած ամիսներից մեկը: Այն ամփոփել եմ հաճույքով: Ժամանակը շատ արագ անցավ և արդեն հասանք դեկտեմբերին, հետո էլ՝ տարվա վերջին: Ես ամփոփեցի և՛ տարին, և առաջին ուսումնական շրջանը: Հունվար ամսին եղավ մեր ճամբարը, որի ժամանակ ծանոթացա մի քանի մարդկանց հետ, ովքեր այժմ, իմ ընկերներն են: Ինձ շա՜տ դուր եկավ հունվարը, լավ ժամանակ անցկացրինք միասին: Իսկ փետրվար ամսին, մենք կատարեցինք հետաքրքիր նախագծեր, ինչպիսիք են բառքամոցին, ձայնագրություններ և այլն: Ես սիրեցի այդ ամսվա պատմությունները, որոնք քննարկեցինք դասարանում: Ինձ նաև դուր եկավ մարտը: Ունեցա մի քանի դժվարություն, բայց այժմ բոլորը լուծված են: Մարտ ամսվա ամփոփումը՝ այստեղ: Ապրիլն ամբո՜ղջ տարվա ամենասիրած ամիսս է: Պատմությունները, որոնք քննարկեցինք շատ խորիմաստ և հետաքրքիր էին: Ես տեսա, թե ինչքան են տարբերվում մարդկանց կարծիքները: Ես ամփոփեցի այդ հրաշալի ամիսն այստեղ: Եվ ահա, հիմա մայիս է: Այս ամսվա ընթացքում ես կատարեցի ամբողջ տարվա ամենածավալուն աշխատանքը: Այդնյութի վրա ես աշխատեցի երկուսից երեք օր: Ահա և իմ վերջին ամսվա ամփոփումը:
Осень… Когда из твоих уст выходит звук за звуком название этого явления, наверняка к тебе в мысли приходит осень со своими красотами и странностями: осенние ливни, красно-желтые листопады, голые деревья, уходящие в зимнюю спячку животные, перелетные птицы… И эта осень не осталась без этих явлений, однако содержание было иным. Никогда не видела такую осень. Она была первой и, надеюсь, последней. Все началось внезапно, как и начинается осень. Красный цвет листопада был особенным, листья были кровавые, как кровь, а желтые – цвета умершей надежды. Горы и скалы покрылись красным покрывалом… Как-бы ни лил ливень, он не смог смыть проклятый красный цвет. Каждую ночь мы загадывали желание, чтобы опавших листьев не стало больше, чтобы они остались на деревьях и позеленели, продолжали свою жизнь. Не исполнилось. Было невозможно. Ведь была же осень. У листьев не было выбора, они не могли больше сопротивляться, насколько бы они не были храбрыми, уже все было предрешено. Осень решила, что надо оголить деревья. Перелетные птицы улетали, и даже те, которые должны остаться, тоже улетали. Должны были остаться, но они улетели. И улетели безвозвратно. Улетели в теплые края, оставив свою последнюю осень не оконченной. А дрожащие деревья стояли голые и одинокие. Не хотели жить без листьев, всячески пытались удержать листья на себе и умоляли их остаться. Однако и деревья были бессильны. Все было решено. Осень разделила природу на две части. Половину унесла, а половину оставила. Измучила унесших и в двойне измучила оставшуюся часть. Видели поражения, потери, улетающие листья и птицы. Но на этот раз удалились безвозвратно… Все замолкло, будто все умерло. И даже то, что осталось. Разделилось все и везде. Пусть никогда не повторится эта осень. Пусть останется вечно в прошлом и никогда не повторится.
Այս ամիսը շատ կարևոր էր ինձ համար: Այս ամսվա ընթացքում սովորեցք և կրկնեցի անցած նյութերը: Գործնական քերականության ժամանակ շատ առաջադրանքներ եմ կատարել: Մայիսի չորսին կատարեցինք մի գործնական քերականություն, որի ժամանակ աշխատել ենք տեքստերի շուրջ: Վերհիշեցի, թե ինչպես են օգտագործվում կետադրական նշանները և կիրառեցի դրանք աշխատանքիս մեջ: Մենք նաև կատարել ենք գործնական քերականություն ամսի տասնըհինգին: Ահա և իմ արդյունքները: Շատ հետաքրքիր էր, մի փոքր դժվարացա առաջադրանքներից մեկում, բայց մի ժամանակ անց լուծեցի խնդիրը: Այս ամիս նաև աշխատել եմ ստեղծագործական և թարգմանչական աշխատանքների շուրջ: Կսկսեմ թարգմանություններից: Այս ամսվա ընթացքում կատարել եմ չորս թարգմանություն՝ որոնցից մեկը նախապատրաստեց հետազոտական աշխատանքներին, որոնք կատարելու ենք Ավագ դպրոցում: Մնացած աշխատանքները կազմում են իմ անհատական աշխատանքի մի մասը: Ես թարգմանել եմ վագրերի, պանգոլինների և փղերի մասին:
Ստեղծագործական աշխատանքին անցնելու համար պետք է սկզբում անցնել գրականություն առարկային: Այս ամսվա քննարկումները ինձ շա՜տ են դուր եկել: Այս ամիս խորությամբ ուսումնասիրել ենք Վահան Թոթովենցի աշխատանքները: Մենք քննարկեցինք իր «Ներման աղոթքը», «Մայրս» և «Մարանը» ստեղծագործությունները: Ես վերցրել եմ լրացուցիչ աշխատանք և գրել հետաքրքիր փաստեր Վահան Թոթովենցի մասին, ահա և իմ աշխատանքը՝ Հետաքրքիր փաստեր Վահան Թոթովենցի մասին: Այս բոլոր աշխատանքներից ամենաշատը սիրեցի Մարանի մասին պատմվածքը, իսկ չսիրածս աշխատանքն է՝ «Ներման աղոթքը»: Մենք նաև կարդացինք Վլադիմիր Հուլպաչի «Կրակի առասպելը», որն ուներ շատ խոր իմաստ: Գրականություն առարկայի այս ամսվա իմ ամենասիրած պատմությունն է: Ինձ դուր եկան այնտեղի հերոսները: Մենք նաև ընթերցել ենք Գարսիա Մարկեսի «Ինչ-որ կարևոր բան տեղի կունենա այս գյուղում»: Լսեցի տարոեր կարծիքներ, որոնք քննարկելուց հետո հասկացանք, որ բոլորի եզրակացությունները շատ լավն էին: Ես մասնակցել եմ նաև այս ամսվա ֆլեշմոբին և զարգացրել եմ անհատական նախագիծը:
Կարծում եմ, որ պատմությունն ուզում էր ցույց տալ հասարակության դերը մարդկության մեջ: Հնարավոր է, որ այն կինը, որը կանխագուշակել էր իրադարձությունը ճիշտ էր, բայց այս պատմվածքում գլխավոր դերում հասարակությունն էր: Մեկի սնահավատության պատճառով տուժեց ամբողջ գյուղը:
Հասարակությունը, իհարկե, կարևոր բան է, բայց իր դերը մարդկանց կյանքում կարող է փոխել ամենինչ: Հասարակությունը կարող է խրատներ, խորհուրդներ տալ, բայց այն նաև կարող է առաջացնել կասկածներ ինքդ քո հանդեպ: Հասարակությունը ամենատարածված շղթայական ռեակցիայի օրինակն է: Այն տարածում է կարծիքներ, ոչ հավաստի լուրեր և դու, ինքնաբերաբար, սկսում ես հավատալ սխալ լուրերին:
Հասարակությունը ունի իր դերն իմ կյանքում, բայց այն չեմ համարում առաջնական: Այն կարող է քայքայել իմ ինքնագնահատականը, հարգանքը իմ և ուրիշների հանդեպ: Այդ պատճառով ուրիշների կարծիքը չպետք է շատ կարևորել: Մարդիկ ունեն տարբեր տեսանկյուններ, այդ պատճառով հնարավոր է, որ մեկին դուր կգա քո հագուստը, բնավորությունը, իրերը, իսկ մյուսին՝ ոչ:
Ճնշումը բնութագրում է երկու հպվող մարմինների փոխազդեցությունը և հավասար է հպման մակերևույթի ուղղահայաց ազդող ուժի (ճնշման ուժի) հարաբերությանը մարմինների հպման մակերևույթի մակերեսին։
Այն մեխանիկական սադքերը, որոնք ծառայում են ուժերի մոդուլները կամ ուղղությունները փոփոխելու համար, կոչվում են մեխանիզմներ։ Պարզ մեխանիզմներից են՝ լծակ, ճախարակ, թեք հարթություն, ոլորան, պտուտակ և այլն։
2.Ի՞նչ է լծակը:
ներկայացնում է անշարժ կետի (հենարանի) շուրջը պտտվող ձող, կամ մարմին:
3.Ի՞նչն են անվանում ուժի բազուկ
Հենման կետից մինչև ուժի ազդման գիծ հեռավորությունը կոչվում է ուժի բազուկ։
4.Ճախարակի ՞ինչ տեսակներ գիտենք:
Անշարժ ճախարակ, անշարժ ճախարակ, բազմաճախարակ:
5.Ո՞ր ճախարակն է կոչվում անշարժ:
Բեռը բարձրազնելիս ճախարակի առանցքը մնում է անշարժ, ուստի այն կոչվում է անշարժ ճախարակ։
6.Ո՞ր ճախարակն է կոչվում շարժական:
Բեռի շարժման ժամանակ շարժվում է նաև ճախարակը, ուստի այն կոչվում է շարժական ճախարակ։
7.Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում անշարժ ճախարակը:
Այսպիսով՝ անշարժ ճախարակով ուժի մեջ չենք շահում (P = F), բայց հնարավորություն ունենք փոխելու կիրառված ուժի ազդման ուղղությունը։
8.Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում շարժական ճախարակը:Այն օգտագործելիս ինչքա՞ն ենք շահում ուժի մեջ:
Այսպիսով՝ շարժական ճախարակ օգտագործելիս ուժի մեջ շահում ենք երկու անգամ։
9.Ի՞նչ է բազմաճախարակը:Այն օգտագործելիս որքա՞ն ենք շահում ուժի մեջ:
Ուժի մեջ ավելի մեծ շահում ստանալու համար օգտագործում են բազմաճախարակ, որն անշարժ և շարժական ճախարակների համակցություն է։ Երեք անշարժ և երեք շարժական ճախարակներով բազմաճախարակը տալիս է վեցապատիկ շահում ուժի մեջ։
10.Գծել անշարժ և շարժական ճախարակների սխեմաները:
Շարժական ճախարակԱնշարժ ճախարակ
11.Ո՞ր աշխատանքն է կոչվում օգտակար
Այն աշխատանքը, որը կատարվում է միայն ավտոմեքենան բարձրացնելու համար, անվանում են օգտակար աշխատանք, Aօգ:
12.Ո՞ր աշխատանքն է կոչվում լրիվ կամ ծախսված
Մեխանիզմի օգտագործմամբ նպատակին հասնելու համար կատարված ամբողջ աշխատանքը կոչվում է լրիվ աշխատանք, Aլր:
13.Ինչու՞ լրիվ աշխատանքը միշտ մեծ է օգտակար աշխատանքից
Լրիվ աշխատանքը հավասար է օգտակար և լրացուցիչ աշխատանքների գումարին, ուստի օգտակար աշխատանքը միշտ փոքր է ծախսվածից.
Aօգ<Aլր
14.՞Որ մեծոթւյունն է կոչվում մեքենայի կամ մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից:
Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե օգտակար աշխատանքը լրիվ աշխատանքի որ մասն է, կաչվում է մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից (կրճատ՝ ՕԳԳ)։
15.Ձևակերպել մեխանիկայի <<ոսկե կանոնը>>
Մեխանիզմի օգնությամբ քանի անգամ շահում ենք ուժի մեջ, այնքան անգամ կորցնում ենք ճանապարհի մեջ և հակառակը։ Այս պնդումը կոչվում է մեխանիկայի «ոսկի կանոն», որի հեղինակը՝ հույն գիտնական Հերոն Ալեքսանդրացին է։
Օդային տարածությունում թռչելու և ակտիվ կենսակերպ վարելու համար թռչունների օրգանիզմը զարգացել է, հարմարվել և բարդացել: Թռչունների նյարդային համակարգի զարգացումը հանգեցրել է նրանց բարդ վարքագծի, սեզոնային երևույթների և պայմանական ռեֆլեքսների վառ արտահայտմանը:
Ենթադրվում է, որ մոտավորապես 150մլն տարի առաջ թռչունները սկիզբ են առել հնագույն սողուններից: Ժամանակակից թռչունները, հավանաբար, ծագել են հնագույն ատամնավոր թռչունների պարզունակ խմբից: Դրանք անտառաբնակ էին, իսկ փետրածածկ թևերը սովոր էին ճյուղից ճյուղ թռչելուն:
Այս ձևերը ամենայն հավանականությամբ առաջացել են երկրի հնագույն նստվածքներում հայտնաբերված արքեոպտերիքսից: Պահպանվել են արքեոպտերիքսի կմախքի և փետուրների դրոշմները ապարներում: Դրանց վերականգնման արդյունքում պարզվել է, որ այն ունեցել է փետրածածկ մարմին, երկար պոչ, այնուհանդերձ պահպանված էին սողուններին բնորոշ հատկանիշները:
1․ Կարդացե՛ք պատմվածքը։ Դո՛ւրս գրեք անհասկանալի բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրե՛ք։
Խեժ – որոշ բույսերի կեղևից հոսող թանձր մածուցիկ հյութ, որ օգտագործվում Է իբրև սոսինձ, բուսախեժ:
Հուսալքվել – հուսահատվել
2․ Հիմնավորված գրե՛ք ձեր կարծիքը պատմվածքի մասին։
Իմ կարծիքով, այս պատմվածքը շատ խոր իմաստ ուներ: Այն կինը, որը կանխագուշակել էր, որ ինչ-որ կարևոր բան է լինելու՝ ճիշտ էր: Իսկապես կարևոր բան տեղի ունեցավ, բայց իրադարձությունը այնպիսին չէր, ինչպիսին բոլորը սպասում էին:
3․ Ո՞րն է պատմվածքի գաղափար՝ հեղինակի ասելիքը։
Կարծում եմ, որ պատմվածքի իմաստն այն է, որ ինչքան շատ անհանգստանաս և խուճապի մատնվես՝ իրավիճակն ավելի կվատթարանա:
Երկկենցաղները տարածված են բոլոր աշխարհամասերում՝ բացի Անտարկտիդայից: Նրանք ապրում են լճերի, գետերի ափերին, ստվերոտ ու խոնավ անտառներում, ճահճոտ վայրերում: Երկկենցաղները ակտիվ են ջրում օրվա բոլոր ժամերին, ցամաքում օրվա մեծ մասն անցկացնում են արևի ուղղակի ճառագայթումից պատսպարվելով: Ցամաքում գիշերը երկկենցաղները դուրս են գալիս որսի:
Վառ գունավորում ունեցող երկկենցաղներ
Երկկենցաղների մաշկը մերկ է, զուրկ է թեփուկներից: Սակայն դրա փոխարեն այն հարուստ է լորձ արտադրող գեղձերով: Որոշ երկկենցաղների լորձը խիստ թունավոր է, որի համար նրանք որս չեն դառնում այլ գիշատիչների համար: Հարավային Ամերիկայի փոքրիկ ծառագորտի մեկ առանձնյակի լորձը բավական է 1500մարդ սպանելու համար: Այն օգտագործում էին ացտեկներն ու մայաները՝ թունավոր նետեր պատրաստելու համար: Որպես օրինակ վերցնենք գորտին: Ինչքան գունավոր լինի գորտը՝ այնքան այն թունավոր է:
Անպոչ երկկենցաղների՝ գորտերի և դոդոշների մասին
Ապրում են ցամաքում, լճերում, գետերի ափին, ճահիճներում, ստվերոտ ու խոնավ անտառում։ Բնակվում են բոլոր մայրցամաքներում, բացի Անտարկտիդայից և Ավստրալիայից։ Գորտերը և դոդոշները պատկանում են անպոչ երկկենցաղների կարգին և կազմում են առանձին ընտանիքներ։ Հայտնի է գորտերի 42 սեռի 245 տեսակ, ՀՀ-ում տարածված են լճագորտը և փոքրասիական գորտը։ Գորտերը լինում են տարբեր չափերի. մանրից (40–60 մմ) մինչև մեծերը՝ 200 մմ (գորտ-ցուլ), և ավելի խոշորները՝ 300 մմ (գորտ-գոլիաֆ)։ Մարմինը ծածկված է հարթ կամ թեթևակի բշտավոր մաշկով։ Հետին ոտքերը երկար են, ցատկող։ Գունավորումն առավելապես քողարկող է կամ մասնատված (բծավոր, զոլավոր)։ Լեզուն երկար է, ծայրը՝ երկատված, բերանի հատակին կպած է առաջային ծայրով։ Հանգիստ վիճակում լեզվի ազատ մասն ուղղված է ներս, իսկ որսին բռնելիս կարող է այն արագ դուրս նետվել բերանից։ Գորտերը սնվում են մանր որդերով, միջատներով, փափկամարմիններով, հոդվածոտանիներով, երբեմն նաև մանր ողնաշարավորներով, շերեփուկները՝ դետրիտով, ջրիմուռներով և այլն։ Ջրամբարի հատակին դնում են ողկուզանման, խոշոր կլորավուն կույտերով ձուղպ՝ գորտնկիթ։ Ձմեռում են աշնան վերջից մինչև գարնան սկիզբը՝ ջրավազանի հատակի տիղմի մեջ թաղվելով կամ քարակույտերում և այլ թաքստոցներում։
The Tortoise, you know, carries his house on his back. No matter how hard he tries, he cannot leave home. They say that Jupiter punished him so, because he was such a lazy stay-at-home that he would not go to Jupiter’s wedding, even when especially invited.
After many years, Tortoise began to wish he had gone to that wedding. When he saw how gaily the birds flew about and how the Hare and the Chipmunk and all the other animals ran nimbly by, always eager to see everything there was to be seen, the Tortoise felt very sad and discontented. He wanted to see the world too, and there he was with a house on his back and little short legs that could hardly drag him along.
One day he met a pair of Ducks and told them all his trouble.
“We can help you to see the world,” said the Ducks. “Take hold of this stick with your teeth and we will carry you far up in the air where you can see the whole countryside. But keep quiet or you will be sorry.”
The Tortoise was very glad indeed. He seized the stick firmly with his teeth, the two Ducks took hold of it one at each end, and away they sailed up toward the clouds.
Just then a Crow flew by. He was very much astonished at the strange sight and cried:
“This must surely be the King of Tortoises!”
“Why certainly–” began the Tortoise.
But as he opened his mouth to say these foolish words he lost his hold on the stick, and down he fell to the ground, where he was dashed to pieces on a rock.
Foolish curiosity and vanity often lead to misfortune.
—————————————————————————————————-
Մի կրիա, ինչպես գիտեք, կրում է իր տունը իր մեջքի վրա: Կապ չունի, թե ինչքան է նա փորձում, միևնույն է չի կարողանում իր տնից դուրս գալ: Ոմանք ասում են, որ Յուպիտերն իրեն պատժել է, այդ պատճառով էլ նա այնքան ծույլիկ, տանը մնացող դարձավ, որ չգնաց Յուպիտերի հարսանիքին, նույնիսկ երբ հրավիրված էր:
Շատ տարիներ անց Կրիան սկսեց փոշմանել նրա համար, որ չէր մասնակցել հարսանիքին: Երբ նա տեսավ, թե ինչ ուրախությամբ էին թռչում թռչունները, և ինչպես էին Նապաստակը, Սկյուռիկը և բոլոր մյուս կենդանիները արագ վազում իր կողքով՝ միշտ ցանկանալով տեսնել այն ամենը, ինչ կարելի էր տեսնել, Կրիան շատ տխուր և դժգոհ զգաց: Նա նույնպես ուզեց տեսնել աշխարհը և ահա նա այնտեղ էր՝ տունն իր մեջքին և փոքր, կարճ ոտքերով, որոնք հազիվ էր քարշ տալիս։
Մի անգամ նա հանդիպեց մի զույգ Բադերի և պատմեց իրենց իր դժվարությունների մասին:
— Մենք կարող ենք օգնել քեզ տեսնել աշխարհը, – ասացին Բադերը։ — Ատամներով բռնի՛ր այս փայտը, և մենք քեզ կբարձրացնենք օդ, որտեղ կկարողանաս տեսնել ամբողջ գյուղը: Բայց պետք է լռես, թե չէ կփոշմանես:
Կրիան, իսկապես, շատ ուրախ էր: Նա ատամներով ամուր բռնեց փայտը, երկու Բադերը ամեն մեկը մի ծայրից բռնեցին և չվեցին դեպի ամպերը։
Հենց այդ պահին մի Ագռավ թռավ իրենց կողքով: Նա շատ ապշած էր, տեսնելով տարօրինակ իրավիճակը, ուստի նա բացականչեց.
— Սա, անշո՛ւշտ, կրիաների թագավորը պետք է լինի:
— Այո՛, իհարկե…, – ասաց կրիան:
Բայցերբնաբացեցիրբերանըայսհիմարխոսքերնասելուհամար, նաբաց թողեց փայտը իր բերանից և ընկավժայռի վրա, կտոր-կտոր լինելով
Անմիտ հետաքրքրասիրությունն ու ունայնությունը հաճախ հասցնում են դժբախտության:
Today I will be presenting to you legends about butterflies, who most people consider the prettiest and most unique insects… Many ancient civilizations believed that butterflies were symbols of the human soul. In some cultures it was believed that a new human soul was born each time an adult butterfly emerged from its cocoon. In other cultures, butterflies were also considered to be the souls of those who had passed away. Because of this belief that the human soul took the form of a butterfly, they were often viewed with great respect and sometimes with fear.
I think most of you will agree, that these legends are truly interesting. Every culture viewed butterflies differently, but almost everything had a similar thing: human souls.
Here are some other legends! The butterfly also symbolizes the springtime and summer seasons, feminity, and anything beautiful, graceful, and positive. You may think that butterflies are very unprotected from wild animals. But in reality, some of them open their wings and you can see “eyes”. Here is an example:
𓆤𓆤𓆤
By “opening their eyes” they chase away predators, such as other insects. Insects start thinking, that it is a wild beast and run away.
Have you ever wondered why butterflies are called so weird in English? Let’s find out the story behind it
In English, butterflies are called “butterflies” from the words “fly” and “butter”. In the Middle Ages, it was believed that butterflies liked to fly around butter churns to steal butter at night. Another more reliable version is that the name of butterflies in English was original “flutter-by” (meaning: fluttering, trembling, soaring) and Oxford University scientist Spooner, who was very scattered and had a habit of saying words the opposite way, he confused so much during his lectures and speeches and called butterflies “butterfly” that everyone has already got used to this version…
What about the ancient Greeks and their goddesses?
As I mentioned, all nations have associated butterflies with beauty, spring and eternity. The ancient Greeks pictured the goddess Psyche as a girl with majestic butterfly wings. And the names of ancient Greek gods are very often found among the names of butterflies, because Carl Linnaeus, the first scientist who was seriously engaged in zoology, had a special love for butterflies and was sure that they were as beautiful and wonderful as the ancient Greek gods and heroes.
Since we are talking about cultures, let’s move to the butterflies of India, Aztec and Scandinavian countries
In Asian countries, seeing a butterfly at home symbolizes good luck. And in India, the butterfly is a symbol of love. The Aztecs were sure that if you catch a butterfly and let it go, it will make your dream come true. Probably, the Scandinavian peoples gave the world the most fabulous creatures, elves, and little people with butterfly wings.
That’s all for today, hope you learned something new!
𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤𓆤
Այսօր ես ներկայացնելու եմ ձեզ լեգենդներ թիթեռների մասին, որոնց մարդկանց մեծամասնությունը համարում է ամենագեղեցիկ և ամենայուրահատուկ միջատը…Շատ հին քաղաքակրթություններ հավատում էին, որ թիթեռները մարդու հոգու խորհրդանիշներն են: Որոշ մշակույթներում կարծում էին, որ ամեն անգամ, երբ չափահաս թիթեռը դուրս է գալիս իր կոկոնից, նոր մարդկային հոգի է ծնվում: Այլ մշակույթներում թիթեռները նույնպես համարվում էին մահացածների հոգիները: Այս համոզմունքի պատճառով, որ մարդու հոգին թիթեռի կերպարանք է ստացել, նրանց հաճախ դիտում էին մեծ հարգանքով, երբեմն էլ՝ վախով։
Կարծում եմ՝ ձեզնից շատերը կհամաձայնվեն, որ այս լեգենդներն իսկապես հետաքրքիր են։ Յուրաքանչյուր մշակույթ թիթեռներին յուրովի էր նայում, բայց գրեթե բոլորը ունեին նման բան՝ մարդկային հոգիներ:
Here are some other legends! The butterfly also symbolizes the springtime and summer seasons, feminity, and anything beautiful, graceful, and positive. You may think that butterflies are very unprotected from wild animals. But in reality, some of them open their wings and you can see “eyes”. Here is an example:
Ահա մի քանի ուրիշ լեգենդներ: Թիթեռը նաև խորհրդանշում է գարնանային և ամառային ժամանակահատվածը, կանացիություն և այն, ինչ գեղեցիկ, նրբագեղ և դրական է: Հնարավոր է մտածեք, որ թիթեռները շատ անպաշտպան են վայրի գազաններից: Բայց իրականում, նրանցից մի քանիսը իրենց թևերը բացում են և երևում են «աչքեր»: Ահա մի օրինակ՝
𓆤𓆤𓆤
«Բացելով իրենց աչքերը» ՝ նրանք քշում են գիշատիչներին, ինչպիսիք են այլ միջատներին։ Միջատները սկսում են մտածել, որ դա վայրի գազան է և փախչում են։
Երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչու են թիթեռներին անգլերեն անվանում այդքան տարօրինակ: Եկե՛ք պարզենք անվանման պատմությունը
Անգլերենում թիթեռները կոչվում են «butterflies»՝ «fly» (թռչել) և «butter» (կարագ) բառերից։ Միջնադարում ենթադրվում էր, որ թիթեռները սիրում են թռչել խնոցիների շուրջը, որպեսզի գիշերը կարագ գողանան: Մեկ այլ առավել հավաստի վարկած այն է, որ թիթեռների անվանումը անգլերենում եղել է բնօրինակ «flutter-by» (նշանակում է՝ թռվռալ, դողալ, ճախրել), իսկ Օքսֆորդի համալսարանի գիտնական Սփուները, ով շատ ցրված էր և սովորություն ուներ բառերը հակառակն ասելու, դասախոսությունների ու ելույթների ժամանակ այնքան շփոթված էր, որ թիթեռներին «butterfly» էր անվանում, որ բոլորն արդեն վարժվել են այս տարբերակին…
Իսկ ի՞նչ կասեք հին հույների և նրանց աստվածուհիների մասին
Ինչպես նշեցի, բոլոր ազգերը թիթեռներին կապել են գեղեցկության, գարնան և հավերժության հետ: Հին հույները պատկերում էին Պսիխե աստվածուհուն թիթեռի շքեղ թևերով մի աղջկա տեսքով: Իսկ հին հունական աստվածների անունները շատ հաճախ են հանդիպում թիթեռների անունների մեջ, քանի որ Կառլ Լիննեուսը՝ առաջին գիտնականը, ով լրջորեն զբաղվում էր կենդանաբանությամբ, առանձնահատուկ սեր ուներ թիթեռների հանդեպ և վստահ էր, որ նրանք նույնքան գեղեցիկ ու հիասքանչ են, որքան Հունական աստվածներն ու հերոսները:
Քանի որ խոսքը մշակույթների մասին է, եկեք անցնենք Հնդկաստանի, ացտեկների և սկանդինավյան երկրների թիթեռներին:
In Asian countries, seeing a butterfly at home symbolizes good luck. And in India, the butterfly is a symbol of love. The Aztecs were sure that if you catch a butterfly and let it go, it will make your dream come true. Probably, the Scandinavian peoples gave the world the most fabulous creatures, elves, as well as little people with butterfly wings.
Ասիական երկրներում, տանը թիթեռ տեսնելը խորհրդանշում է հաջողությում: Եվ Հնդկաստանում, թիթեռը սիրո նշան է: Ացտեկները վստահ էին, որ եթդ թիթեռ բռնես և իրեն բաց թողնես, այն կիրականացնի քո երազանքը: Իսկ, Սկանդինավյան մարդիկ, հավանաբար, տվել են աշխարհին ամենառասպելական արարածներին՝ էլֆերին, ինչպես նաև փոքր մարդկանց թիթեռների թևերով:
Այսօրվա համար այսքանն էր, հուսամ, որ ինչ-որ նոր բան իմացաք:
1. Քիմիական կապը փոխազդեցություն է, որը կապում է առանձին ատոմներն ավելի բարդ համահարգում։ Ունի էլեկտրական բնույթ։
2. Այդ տարրերի կայունության պատճառն է:
3. Որակական առումով մոլեկն ատոմնեդի փոխազդեցության արդյունք է և ոչ թե ատոմների պարզ մեխանիկական հավաքածու։ Մոլեկուլ առաջանալիս տեղի է ունենում էլեկտրոնային ամպերի վրածածկ, խախտվում են էլեկտրոննեդք նախնական դասավորվածությունը և դրանց շարժման բնույթն ատոմում, ինչն էլ ուղեկցում է էներգիայի անջատմամբ ու կայուն համակարգի առաջացմամբ։
4. Բ) հելիում, դ) արգոն
5. 1 էլեկտրոն
6. Կովալենտային, մետաղային և իոնային կապ:
7. Կովալենտային կապ առաջանում է ոչ մետաղների ատոմների միջև։
1.Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:
արմավենի – Արևադարձային և մերձարևադարձային բույսերի ընտանիք
ողորկ – Խորդուբորդություններ չունեցող, հարթ
սանձ – Ձիու բերանը դրվող մետաղյա բարակ ձող, որի երկու ծայրերից ամրացված են սանձափոկերը, լկամ:
խրխինջ – Ձիու արձակած կանչը՝ ձայնը
հերկել – Տրակտորով՝ գութանով ևն հողը ճեղքել ու որոշ հաստությամբ շերտ շուռ տալ՝ ցանելու համար, վարել:
թովիչ – զրավիչ, հափշտակող
ստև – Բարակ ու կարճ մազ
կշտամբել – հանդիմանել, նախատել
Աղեկ – լավ
մեծղի – Բավական մեծ, խոշոր
2.Հերոսների խոսքը դարձրու արևելահայերեն:
— Սիրեմքըզի․․․
—Սիրում եմ քեզ…
— Ակոբըգնացսիրելիինքով:
—Հակոբը գնաց սիրելիի մոտ:
— Գիտեսքիամպիվրայենկթռի,
—Գիտես, քո ամպի վրայով է թռնում:
— Մարան, էսօրաղեկկերե՞րես,
—Մարա՛ն, այսօր լա՞վ ես կերել:
— Շուտովտունտ՚երթանք,
—Շուտով տուն կգնանք:
— Հը՞, չե՞սուզեր, կուզե՞սշատկենանք։
—Ի՞նչ, չե՞ս ուզում, կուզե՞ս շտ մնանք:
— Նորենխա՞ղըսիմքըզիհամար, հա՞, Մարան,
—Նորիզ խաղա՞մ քո համար, հա՞, Մարա՛ն:
— Հաջիէֆենդի, կենետունըեղավտուն։
— Վրայենանցիր։
—Վրայով անցի՛ր:
3.Նշիր Մարանին նկարագրող ամենագեղեցիկ հատվածը:
…նրա սմբակները մխրճվել էին հարավի տաք ավազներում, բայց նրա աչքերի խորությանը մեջ կար հարավային պեյզաժների ամբողջ սարսուռը, և նրա վրնջյունի մեջ մենք զգում էինք անհուն անապատների կարոտը։
Ձին, որին Հակոբը Մարան էր կոչում, սև էր, ինչպես սև սաթը, փայլուն և ողորկ, երեք ոտները սպիտակ և հավկիթաձև սպիտակը ճակատի վրա։
4.Պատմիր կենդանիների մասին քո վերաբերմունքի կամ քո սիրելի կենդանու մասին:
Ես կենադնիներին վերաբերվում եմ, ինչպես ընկերոջ՝ ուրախությամբ և հարգանքով: Երբ դեռ չէի խոսում ու նոր սովորում էի քայլել, արդեն ձգվում էի կենդանիների մոտ: Վերջին երկու տարիները անցկացրել եմ կենդանիներին կերակրելով և խնամելով: Իսկ հիմա, երբ ինքս ունեմ ընտանի կենդանիներ՝ նրանց հետ շատ ժամանակ եմ անցկացնում, իրենց չցավեցնելով:
5. Ընդգծիր համեմատությունները:
…նրա աչքերի խորությանը մեջ կար հարավային պեյզաժների ամբողջ սարսուռը, և նրա վրնջյունի մեջ մենք զգում էինք անհուն անապատների կարոտը։
Ձին, որին Հակոբը Մարան էր կոչում, սև էր, ինչպես սև սաթը, փայլուն և ողորկ, երեք ոտները սպիտակ և հավկիթաձև սպիտակը ճակատի վրա։
Մարանը քամու նման թռչում էր, սահում էր նա հերկված դաշտի վրայից, ինչպես սուրացող ալիք։
Նրանց խոսակցությունը կինն էր, չարշաֆի մեջ փաթաթված այդ անիմանալի, դյութական, միստիկ արարածը, որի ձայնը տակնուվրա էր անում նրանց հոգին։
Հակոբը՝ առողջ, մեծղի, հզոր, արևից եփած, ինչպես խաղողի ողկույզը, ամբողջ վրայից բուրում էր դաշտերի և կանաչների թարմ հոտը:
Երբ Մարանն արձակում էր իր առաջին խրխինջը, մեզ թվում էր, որ լուսավորվում էր մռայլ տունը, կարծես ոսկյա սալի վրա աստղեր էին ընկնում և պայթում։
Մարանը, որպեսզի ձուն չընկնի իր գավակից, քայլում էր դանդաղ, փոխում էր քայլվածքի ձևը, քայլում էր ալիքանման օրորվելով
2․Ինչո՞ւ են գազերը ճնշում գործադրում անոթի պատերին։
Եթե գազը լցված է փակ անոթի մեջ, ապա վերջինիս պատերը խոչընդոտում են գազի ընդարձակվելուն։ Գազի մոլեկուլները, բացի իրար բախվելուց, «ստիպված» բախվում են նաև անոթի պատերին։ Դրա հետևանքով գազը ճնշում է գործադրում անոթի պատերին։
1.Կարդալ հատվածը, անհասկանալի բառերը բացատրել բառարանի օգնությամբ:
Խոշտանգել – Տանջել, չարչարել
մշտնջենական – հավիտենական, հավերժական
Մեծաթև – Մեծ թևեր ունեցող
Նոճ – Նոճազգիների ընտանիքին պատկանող մշտադալար ծառ
Կաթկթել – Կաթիլներով թափվել՝ հոսել
2.Ո՞վ է մայրը հեղինակի համար: Ինչպե՞ս է նա ներկայացնում մորը:
Հեղինակի համար իր մայրը ամենահարազատն էր: Նա նկարագրում է իր մորը, որպես «խարտյաշ աչքերով և ոսկյա մազերով», իսկ բնութագրում նրան այսպես՝ «Մայրը՝ դա հավիտենական, մշտաթարմ և մշտադալար լիրիկան է, դա ոսկյա ծառն է երկնքի կապույտ դաշտում բուսած»:
3.Ո՞վ է մայրը քեզ համար: Նկարագրիր և բնութագրիր մայրիկիդ:
Իմ մայրը ինձ համար լավագույնն է, նա միշտ ինձ օգնում է և կօգնի ապագայում: Կարող եմ ասել, որ մասամբ նման եմ մորս, բայց ոչ տեսքով: Մայրս շատ խելացի, անկեղծ և գեղեցիկ է: Ե՛վ տեսքով, և՛ բնավորությամբ:
1. Տեքստը փոխադրի՛ր (պատմելով գրիր) չորս-հինգ նախադասությամբ:
Կրիան ու նապաստակը վիճեցին, թե ո՛վ է ավելի արագ վազում: Քանի որ խոսքով իրար ոչինչ չկարողացան ապացուցել, որոշեցին մրցել: Հանդիպման տեղը նշեցին ու բաժանվեցին: Նապաստակը չէր կասկածում, որ ինքն իսկապես արագավազ է: Նա հույսը դրեց իր բնատուր արագավազության վրա ու ճամփեզրին պառկեց , մուշ-մուշ քնեց, որ մի քիչ հանգստանա: Իսկ կրիան հասկանում էր, որ ինքը դանդաղաշարժ է, դրա համար էլ առանց հանգստանալու վազում էր ու վազում: Այդպես նա քնած նապաստակից առաջ անցավ ու նվաճեց հաղթողի պարգևը: Այդպես է, երբ բնական ընդունակությունները չեն օգտագործվում, աշխատասիրությունը հաղթում է:
Կրիան և նապաստակը վիճեցին, տեղ որոշեցին և մրցույթ կազմակերպեցին, որպեսզի պարզեն, թե ով է ավելի արագ վազում: Նապաստակը իր արագության վրա չէր կասկածում, այդ պատճառով էլ ճամփեզրին պառկեց, քնեց, որ հանգստանա: Կրիան հասկանում էր, որ ավելի դանդաղ է, դրա համար շատ արագ վազելուց հետո առաջ անցավ քնած նապաստակից և հաղթեց: Կյանքում այդպես է, երբ մարդիկ բնական ընդունակությունները չեն օգտվում՝ աշխատասիրությունը միշտ հաղթում է:
Այդ քարայրներից ամենամեծը ենթադրաբար հարյուր խորանարդ մետր տարածություն է գրավում: Ռուս տիեզերագնացներն այդ մասին երբեք չեն նշում, և պարզ չէ` չե՞ն տեսել, թե՞ պարզապես «դրա մասին չի կարելի խոսել»: Դեռես 60-ական թվականների սկգբին աստղագետ Կ. Սագանը հայտնեց, որ Լուսնի մակերևույթին հսկայական քարայրներ կան: Եթե Երկրին մոտեցած կամ Երկրի վրա իջած «թոչող ափսեները» հազարավոր մարդիկ տեսնում են, Լուսնի վրա իջած ՉԹՕ-ների մասին միայն աստղանավորդներն ու տիեզերագնացները կարող են վկայել: Ինչ վերաբերում է ամերիկացիներին, մամուլն այնքան է գրել, որ դժվար է որոշել, թե ո՛րն է ճշմարտությունը: Այնտեղ կյանքի համար բարենպաստ պայմաններ կարող եե լինել: Լուսնի հետ կապված առեղծվածները բազմաթիվ են:
Լուսնի հետ կապված առեղծվածները բազմաթիվ են: Դեռես 60-ական թվականների սկգբին աստղագետ Կ. Սագանը հայտնեց, որ Լուսնի մակերևույթին հսկայական քարայրներ կան: Այդ քարայրներից ամենամեծը ենթադրաբար հարյուր խորանարդ մետր տարածություն է գրավում: Այնտեղ կյանքի համար բարենպաստ պայմաններ կարող եե լինել: Եթե Երկրին մոտեցած կամ Երկրի վրա իջած «թոչող ափսեները» հազարավոր մարդիկ տեսնում են, Լուսնի վրա իջած ՉԹՕ-ների մասին միայն աստղանավորդներն ու տիեզերագնացները կարող են վկայել:Ռուս տիեզերագնացներն այդ մասին երբեք չեն նշում, և պարզ չէ` չե՞ն տեսել, թե՞ պարզապես «դրա մասին չի կարելի խոսել»: Ինչ վերաբերում է ամերիկացիներին, մամուլն այնքան է գրել, որ դժվար է որոշել, թե ո՛րն է ճշմարտությունը:
3․Այնպիսի պատմություն գրի՛ր, որ հետևյալ հեևությունն արվի: Մարդուն ըստ իր արարքի են ճանաչում:
Սկզբում, երբ հանդիպում ես մեկին առաջին անգամ՝ կարող է ունենաս տարբեր կարծիքներ իր մասին: Լինում են և՛ լավ, և՛ վատ կարծիքներ, բայց մի բանը հաստատ է՝ անհատին միայն կարելի է ճանաչել իր արարքներով: Առաջին հայացքից հնարավոր է թվա, որ անձը շատ լավն է, բարեհամբյուր և ջերմ: Բայց մի որոշ ժամանակ շփվելուց հետո, կարող է տեսնես, որ նա անում է այնպիսի արարքներ, որոնք հաճելի չեն: Նույն բանը կարող է տեղի ունենա հակառակ դեպքում: Հանդիպում ես մարդու, շփվում նրա հետ և չես սիրում իրեն: Քեզ թվում է, որ նա շատ բացասական մարդ է, որն ունի միայն վատ հատկություններ: Բայց նորից, մարդուն պետք է դատըլ իր արարքներով: Հնարավոր է, որ այդ մարդը շատ պրոբլեմային է և դժվար է ընկերներ գտնում: Մի որոշ ժամանակ շփվելուց հետո, գուցե համոզվես, որ նա շատ ավելի լավն է, քան քեզ թվում էր:
• Какие плюсы и минусы социальных сетей вы можете перечислить?
Как плюс считаю разнообразие и занятия в интернете. В интернете можно найди с создать все, начиная с электронных книг и записей, заканчивая играми и фильмами. Всегда приятно вернутся домой после тяжелого и длинного дня, чтобы расслабиться и отдохнуть в интернете, посмотреть любимое шоу или поиграть в игру. Но оттуда же появляется и минус: слишком много время проводится в интернете. Также от электроники портится зрение и время идет в никуда.
• Как думаете, почему многие люди выбирают интернет, а не реальную жизнь? Что не хватает им в реальности?
Я думаю, что люди выбирают интернет, потому что в интернете есть все. В интернете и в общем, в наших приборах можно солгать обо всем: о своем возрасте, о своих данных и так далее. Если ты в реальности кассир, то в интернете ты можешь быть адвокатом. Люди, которые не сформулированы как личности, ищут то, что им не хватает в реальности: внимания.
• Каким образом можно уменьшить зависимость людей от интернета?
Можно поставить лимит на некоторые приложения, которы больше всех привлекают людей.
• Какими способами можно защищить себя от мошенников в интернете?
Не говоря свои данные, зная с кем общаешься и всегда иметь последний версию приложений, так как чем новее версия, тем более защищено приложения и сам ты.
• Много времени вы проводите в интернете? Что это вам дает?
Я провожу многое время в интернете, но не всегда получаю много информации от этого. Это зависит от меня и от того, что я смотрю. По вечерам я обычно использую интернет для уроков, а днем я развлекаюсь или читаю про моих питомцев.
• Что нужно знать человеку, который впервые знакомится с интернетом и соц. сетями?
Говорю по чужому опыту, но когда знакомишься, не надо говорить свой возраст, в какой стране ты живешь и в какую школу ты идешь. Также нельзя делится своими данными, например коды личных акаунтов, соц. сетей и так далее.
Прокомментируйте данные высказывания։
Все теперь торчат в этих социальных сетях круглые сутки. Сходили бы лучше в парк погулять, что ли!
Это высказывание будто обращается некоторым людям говоря, что интересные вещи есть не только в интернете.
В наши дни дружба – это нечто дешевое, легко заменяемое. Войдите в Интернет – и вы сможете обзавестись хоть тысячью «друзей».
Тут заключается опасность социальных сетей. Многие решают бросить своих настоящий друзей из настоящего мира и завести онлайн «друзей», которые не так уж хороши.
Нынче вся наша культура построена на популярности, или на погоне за популярностью. У нас теперь всё напоказ. Если тебя нет в твиттере, на ютубе, в инстаграме, если тебя не лайкают, то ты не существуешь.
У некоторых людей и вправду все напоказ. Лишь бы сфотографировать и отправить кому-то.
Социальные сети упрощают множество задач, ничего не требуя взамен. Во всяком случае, сначала мы думаем именно так․․․
Именно над этим работают мошенники, которые на самом деле не оставляют ничего самому тебе.
Пока одни меняют красивые статусы в социальных сетях, другие добиваются реального статуса в жизни…
Настоящий статус в настоящем намного дороже, чем статус в соц. сетях. Насколько человек в интернете не казался бы важным, на самом деле – это просто тот, кто ничему не добился. Конечно, не всегда так: бывают люди, которые добиваются всему сами и по мере.
Задания для выполнения։
• Поставьте данные слова во множественное число: брат, соседка, дом, рюкзак, конь, подруга, солнце, ваза․
Братья, соседки, дома, рюкзаки, кони, подруги, солнца, вазы
• Подберите слова-антонимы и синонимы к слову «безопасность».
Тревога, опасность
• Составьте предложение, в котором будут данные слова: радость, воспоминание, цветы, ребёнок, бабушка, собака, урок, семья.
Радость – это воспоминания от семьи и даже школы: от бабушки, собаки, от детей сидящих на уроке в школе, весенних цветов и много другого.
1. Անծանոթ բառերը դուրս գրի՛ր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
Զինքը – նա, ինքը
Դալկահար – գունատ, դժգույն
Արտորալ – շտապել
2. Ինչպիսի՞ն է հերոսի վերաբերմունքը իր մոր նկատմամբ:
Հերոսը սիրում էր իր մորը և հարգանքով էր վերաբերվում իրեն: Իր խոսքերով «…անկեղծ մայրիկ էր»:
4.Դո՛ւրս գրիր Զարուին նկարագրող տողերը:
Զարուն երկար, խարտյաշ մազերով, կապույտ աչքերով, կարմիր շրթունքներով և այտերով աղջիկ մըն էր։
5. Հատվածը դարձրու արևելահայերեն:
Անգամ մը գյուղեն մեկ քանի հատ խնձոր բերած էին, խոշոր և կաս-կարմիր։ Երբ մեր թևերուն վրա կը փայլեցնեինք, պատկերնիս մեջը կերևնար։ Մայրս հյուրերու համար պահած էր այդ մեկ քանի խնձորները։ Ես գողցա երկու հատը և տարի մեր դրացի փոքրիկ Զարուին տալու։ Զարուն երկար, խարտյաշ մազերով, կապույտ աչքերով, կարմիր շրթունքներով և այտերով աղջիկ մըն էր։ Ես տղոց հետ չէի ուզեր խաղալ, միշտ Զարուն էր իմ խաղակիցը։ Զարուի ծնողները մեկ-երկու օրեն Պոլիս պիտի երթային, տանելով իրենց հետ Զարուն ալ։
Մի անգամ գյուղ բերել էին մի քանի հատ խնձոր՝ խոշոր և կաս-կարմիր: Երբ մր թևերով փայլեցնում էինք խնձորները՝ պատկերներս մեջը երևում էին: Մայրս այդ խնձորներից մի քանիսը պահել էր հյուրերի համար: Ես գողացա երկու հատը և տարա մեր հարևան փոքրիկ Զարուին հյուրասիրեմ: Զարուն երկար, խարտյաշ մազերով, կապույտ աչքերով, կարմիր շրթունքներով և այտերով մի աղջիկ էր: Ես տղաների հետ չէի ուզում խաղալ, միշտ Զարուի հետն էի խաղում:
1. Мы, этот, отдохнуть, на, в, границу, год, за, решили, отправляемся, остаться, раз, мы, каждый, но, Армении.
Каждый год мы отправляемся за границу отдохнуть, но в этот раз мы решили остаться в Армении.
Татьяна, без , вдруг , неожиданно , вечером , погулять, зонта, и хлынул, вышла , дождь.
Татьяна вышла погулять без зонта вечером, но вдруг неожиданно хлынул дождь.
В, жалили, где, отдыхал, неоднократно, я , бороться , которые , приходилось, меня, деревне ,мне , всячески, с осами .
3. Исправь в тексте ошибки
Ранней весенней порой нам пришлось пробираться по топким болотистым дорогам. Порывы свежего ветра раскачивали ветви большого дерева на поляне. Из черного леса тянуло свежей ночной сыростью ослышался загадочный шепот. Мы свернули с широкой дороги и поехали по откосу. Вся месность порасла низкими кустами черёмухи. Взошел месяц и в чудесном фантастическом свете потонуло всё: задумчивые тоненькие березки, зарасли камышей, шолковая трава. Но все же, по сравнению с душистой и туманной летней ночью, эта холодная весенния ноч была не так прекрастна. От лисициной норы даносился тихий шорох. Кроме журавлиного и лебидинова крика мы слышали неумалкаемое пение со всех сторон. В летнею ноч птичьих звуков в лесу меньше. Наше путешевствие завиршалось в тяжолом молчании.
5. Перевод
Каждый человек в определенные периоды своей жизни по-своему ощущает время. Многие из вас согласятся с тем, что «счастливые часов не наблюдают». И не только часов! Счастливый человек может не опомниться, как зима сменилась весной, весна — летом, а лето — осенью. Когда человек погряз в рутине, он замечает только то, как меняются дни недели: понедельник плавно перетекает во вторник, вторник — в среду, а там недалеко и до выходных. В воскресенье у многих из нас есть время, чтобы заметить то, как утро сменяется днём, а потом наступает вечер и ночь. Человек, время которого тянется так медленно, что он следит за каждой минутой в часу, наверное, очень одинок. Вы тоже так думаете?
Ամեն մի մարդ իր կյանքի որոշակի պահերին իր ձևով է զգում ժամանակը: Ձեզնից շատերը կհամաձայնեն, որ «երջանիկները ժամին չեն հետևում»: Եվ ոչ միայն ժամեր: Երջանիկ մարդը կարող է ուշքի չգալ, ինչպես ձմեռը փոխվում է գարնանը, գարունը՝ ամռանը, իսկ ամառը՝ աշնանը: Երբ մարդը մտած է առօրյայի մեջ, նա միայն նկատում է, թե ինչպես են փոխվում շաբաթվա օրերը: Երկուշաբթին կամաց-կամաց հոսում է երեքշաբթի, երեքշաբթիից չորեքշաբթի, և այնտեղ հանգստյան օրն այդքան հեռու չէ: Մեզնից շատերը կիրակի օրը ժամանակ ունեն նկատելու, թե ինչպես է առավոտը զիջում է կեսօրին, իսկ հետո գալիս է երեկո և գիշեր: Մարդը, ում ժամանակը այնքան դանդաղ է անցնում, որ նա հետևում է ժամի յուրաքանչյուր րոպեին, երևի շատ միայնակ է:
Текст для обсуждения
(Без темы)
Можете меня еще миллион раз опровергать(что вы постоянно и делаете),но я уверенна,что одна из основных человеческих потребностей-принимать и дарить любовь. Без любви человек умирает.Этот эксперимент назвали одним из самых чудовищных и варварских «научных» экспериментов за всю историю человечества.В 13 веке Фридрих 2,император священной Римской империи,попытался определить,на каком языке разговаривали Адам и Ева в Едемском саду. По его теории,если новорожденных детей изолировать от всякого разговорного языка,то когда они вырастут,будут разговаривать на «естественном» языке человечества.Император и решил сделать эксперимент. Он забрал у родителей определенное количество новорожденных детей и отдал людям, которым было запрещено разговаривать с детьми,обнимать их или играть с ними. Детей даже обслуживали специальными инструментами, чтобы они не чувствовали прикосновения человеческих рук.Но Фридрих не смог ни доказать,ни опровергнуть свою теорию»естественного языка».Несмотря на то,что детей регулярно кормили,купали и одевали,все они умерли,прежде чем научились разговаривать. Почему?Современные ученые связывают нежизнеспособность этих детей в первую очередь с отсутствием любви,выраженной через человеческие прикосновения и голос.Так что сложная,порой скрытая система человеческих мотивов влияет на каждый аспект нашей как физической,так и духовной жизни.
Ի՞նչ դեր ունի տրնասպորտը համաշխարհային տնտեսության գործում:
Այն ապահովում է տարբեր տարածաշրջանների ու երկրների միջեւ բեռների և ուղեւորների մեծածավալ փոխադրումը՝ ապահովելով համաշխարհային շուկայի ձևավորումը եւ աշխատանքի միջազգային բաժանումը:
Տնտեսության զարգացման ներկա փուլում տրանսպորտի, որ տեսակն է ամենաարագը զարգանում: Պատասխանը հիմնավորել՚:
Ծովային ուղիները: Ոչ միայն այն ամենաարդյունավետներից է, այլև այն շատ է օգտագործվում, քանի որ շատ երկրներ ունեն ծովեր: Ի դեպ, ծովային ուղիների միջոցով միմյանց հետ կապված են Ատլանտիկայի առափնյա պետությունների շուրջ 1700 նավահանգիստ:
Նշել ուրվագծային քարտեզի վրա, հետևյալ ջրային ավազանների ամենախոշոր նավահանգիստները.
Ճապոնական ծով
Վլադիվոստոկ, Նախոդկա (Ռուսաստան),
Նիիգատա, Ցուրուգա, Մայձուրու (Ճապոնիա),
Վոնսան, Չհոնջին (Հյուսիսային Կորեա)
Միջերկրական ծով
Վենետիկ, Բրինդիզի, Մենթոն, Նեապոլ
Հյուսիսային ծով
Կարիբյան ծով,Պարսից ծոց, Մեքիսկական ծոց, Արաբական ծով,
պանամայի ջրանցք, Սուեզի ջրանցք, Սև ծով, կարմիր ծով, Բալթիկ ծով, Բոտնիկական ծով, Լա մանշի նեղուց, Արաբական ծով, Բենգալական ծոց, դեղին ծով, Սև ծոց, Կասպից ծով(լիճ), Սպիտակ ծով, Օխոտի ծով, Բերինգի ծով, Բերինգի նեղուց:
IX–XI դարերում Հայաստանը միապետություն էր: Պետության գլխավոր էր թագավորը, որն ուներ անսահմանափակ իշխանություն։ Թագավորը արքունիքի հետ խորհրդակցում էր երկրի համար նշանակություն ունեցող բոլոր հարցերը: Թագավորը պետությունը կառավարում էր բարձրաստիճան հատուկ պաշտոնյաների և գործակալությունների միջոցով: Կարևոր պաշտոնները տրվում էին արքունիքին մոտ կանգնած իշխաններին ու արքայական տան անդամներին: Իշխանաց իշխանը հսկում էր թագավորական կալվածքները, պետական գանձարանը, կազմակերպում հարկերի սահմանումն ու գանձումը: Իշխանաց իշխանի նշանակած բերդապահները հսկում էին պետական կարևորագույն ամրոցները: Հիմնականում այդ պաշտոնը տրվում էր թագավորի աղբայրներին կամ արքայորդիներին:
Հայոց սպարապետը երկրի բոլոր ռազմական ուժերի հրամանատարն էր: Արշավանքների ժամանակ ենթակա թագավորների զորքերը անցնում էին սպարապետի տրամադրության տակ: Բագրատունյաց պետության բանակի թվակազմը հասնում էր 80–100 հազարի: Բանակը կազմված էր արքունական և մարզպանական գնդերից: Մարզպանական գունդը կազմվում էր իշխանների զորքերից:
Մեծ դատավորի պաշտոնը զբաղեցնում էր հայոց կաթողիկոսը: Ավատատիրական հասարակությունը, ինչպես վաղ միջնադարում, բաժանվում էր ազատների և անազատների դասերի: Ազատներն էին իշխաններն ու բարձրաստիճան հոգևորականությունը: Հողի գերագույն սեփականատերը թագավորն էր: Անազատներիկամ հարկատու դասի մեջ մտնում էին շինականները և քաղաքի արհեստավորները, առևտրականները:
Հայկական նոր թագավորությունների առաջացման պատճառները։ Հայաստանում ուժեղանում էին խոշոր իշխանների անջատողական ձգտումները: Իրենց կալվածքներում հայ իշխանները հաճախ այնքան էին հզորանում, որ հաշվի չէին նստում հայոց թագավորների հետ: Նրանց անջատողական քայլերը խրախուսվում էին հարևան թշնամական պետությունների կողմից: Խալիֆայությունը չէր հրաժարվում Հայաստանը վերանվաճելու իր մտադրությունից, իսկ Բյուզանդիան, իրեն ներկայացնելով հայերի շահերի պաշտպան, իրականում ձգտում էր յուրացնելու հայկական տարածքները: Այս ամենի հետևանքով դեռ X դարի սկզբից ի հայտ եկան Բագրարունյաց թագավորության մասնատման երևույթներ:
Վասպուրականի թագավորությունը: Հայկական պետության առաջին տրոհողները դարձան Վասպուրականի Արծրունիները: Գագիկ Արծրունին 908թ. թագ ստացավ Ատրպատականի ամիրայից: Նա թեև չկարողացավ դառնալ հայոց թագավոր, այնուամենայնիվ Վասպուրականը հռչակեց առանձին թագավորություն: Այն հետագայում դարձավ առաջացած թագավորություններից ու իշխանություններից ուժեղագույնը։ Նրա տարածքն ընկած էր Վանա և Ուրմիա լճերի շրջանում: Գագիկ Արծրունու օրոք Վասպուրականը տնտեսական ու քաղաքական վերելք ապրեց:
Հայկական բոլոր թագավորություններն ու իշխանություններն ընդունում էին իրենց կախվածությունը կենտրոնական՝ Անիի կամ Շիրակի թագավորությունից: Սակայն Անիի Բագրատունիներին չհաջողվեց միավորել երկիրը: Կործանարար եղավ Հայաստանի համար հայկական հողերը զավթելու Բյուզանդիայի քաղաքականությունը:
Գագիկ I–ի մահից հետո, երկրի մասնատման գործընթացն ընդգրկեց նաև Անիի թագավորությունը։ Գահի շուրջ պայքար սկսվեց Գագիկի որդիների` Հովհաննես-Սմբարի և Աշոտի միջև: Սպարապետ Վահրամ Պահլավունու և կաթողիկոսի միջնորդությամբ կնքվեց հաշտություն, ըստ որի` Հովհաննես Սմբատն ավագության իրավունքով ստացավ Անի ամրոցն ու Շիրակը, իսկ զորավար Աշոտը՝ շրջակա գավառները: Ավագ եղբոր մահից հետո Աշոտը ստանալու էր նաև Անին ու Շիրակը:
1022 թ. Տրապիզոնում վրաց-բյուզանդական բանակցությունների ժամանակ բյուզանդական կայսր Վասիլ (Բարսեղ) II–ը հայոց Պետրոս կաթողիկոսից պահանջեց Անիի թագավորությունը հանձնել իրեն: Հովհաննես–Սմբատը կտակ գրեց` իր մահվանից հետո Անին Բյուզանդիային հանձնելու մասին: Այդ կտակը դավաճանաբար ուղարկվեց կայսրին և գաղտնի էր պահվում հայ հասարակությունից: Փաստորեն, Հովհաննես–Սմբատը խախտեց եղբոր հետ կնքած համաձայնագիրը՝ իր մահվանից հետո ամբողջ թագավորությունը Աշոտին թողնելու վերաբերյալ:
1041 թ. անհայտ հանգամանքներում մահացավ եղբայրներից կրտսերը՝ Աշոտը, որը գլխավորում էր երկրի միավորման համար մղվող պայքարը: Կարճ ժամանակ անց նաև Հովհաննես–Սմբատը զոհ դարձավ բյուզանդացիների կազմակերպած խարդավանքներին: Բյուզանդական կայսրը անմիջապես զորք ուղարկեց Անի՝ պահանջելով կտակի համաձայն քաղաքը հանձնել իրեն: Սակայն 2 հազար անեցիներ Վահրամ Պահլավունու ղեկավարությամբ ջախջախեցին բյուզանդացիներին և վտարեցին երկրից:
Պահլավունու ջանքերով գահ բարձրացավ Աշոտի 16-ամյա որդին՝ Գագիկ II–ը (1042-1045թթ․): Չնայած իր երիտասարդ տարիքին Գագիկը կարողացավ կարգ ու կանոն հաստատել երկրում, բանակը վերակազմավորել: Կայսրը Անին գրավելու համար նոր զորքեր ուղարկեց: Կայսերական բանակների նոր հարձակումները ևս ձախողվեցին:
Մասնատված Հայաստանը երկար չէր կարող դիմադրել Բյուզանդիային: Արքունիքում ավելի ու ավելի էր ամրապնդվում այն տեսակետը, որ երկիրը կարելի է փրկել հայկական հողերը բյուզանդացիներին զիջելու եղանակով։ 1044 թ. Գագիկը հայ հոգևոր և աշխարհիկ մեծամեծների հորդորներով մեկնեց Կ.Պոլիս՝ կայսեր մոտ: Սակայն Գագիկին արգելեցին վերադառնալ հայրենիք և աքսորեցին Կիլիկիայի սահմանագլխին ընկած մի քաղաք: Ապա բյուզանդասեր իշխանները թշնամու առջև բացեցին Անիի դարպասները:
Այսպես 1045 թ. կործանվեց Բագրատունիների ստեղծած պետական կազմավորումներից ամենաուժեղը՝ Անիի կենտրոնական թագավորությունը:
Անիի Բագրատունյաց թագավորության անկումից հետո հայկական անկախ պետականությունը չվերացավ: Բազմաթիվ թագավորություններ ու իշխանություններ շարունակեցին պահպանել իրենց գոյությունը: Այդ կազմավորումները հնարավորություն տվեցին երկրի տարբեր շրջաններում շարունակելու պայքարը Բյուզանդիայի ու թյուրք-սելջուկների զավթողական քաղաքականության դեմ:
Հայկական անկախ պետականության համար պայքարում կրկին կարևոր դեր ունեին Բագրատունիները: Բյուզանդացիների կողմից Անիի զավթումից հետո նրանք շարունակում էին իշխել հարևան Վանանդում և Տաշիր ձորագետում:
Կարսի թագավորության ազդեցիկ դիրքը պահպանվեց Գագիկ Աբասյանի օրոք (1029–1065թթ.): Նա կարողացավ ամուր կապեր հաստատել վրաց Բագրատունիների հետ, Տուղրիլ բեկի հարձակումներից պահպանել Կարս մայրաքաղաքը: Պատահական չէ, որ Անիի Բագրատունիներից հետո շահնշահի տիտղոսն անցել էր Գագիկ Աբասյանին:
Տաշիր–Ձորագետի (Լոռու) Կյուրիկյան թագավորությունն ուներ ընդարձակ տարածքներ և նույնպես հաջողությամբ պայքար էր մղում բյուզանդացիների զավթողական քաղաքականության դեմ: Կյուրիկյանները ջանքեր գործադրեցին նաև Անին բյուզանդացիներից ազատագրելու և միասնական թագավորությունը վերականգնելու համար: Սակայն այդ պայքարը հաջողություն չունեցավ սելջուկյան արշավանքների պատճառով:
Արևելյան Հայաստանում հայկական պետականության պահպանման համար պայքարում առաջատար դեր ունեցավ անմատչելի ու անտառապատ տեղանք ունեցող Սյունիքի ու Արցախի հայությունը: Այս նահանգներում հայկական պետականությունը շատ ավելի երկար կյանք ունեցավ: Վասակ թագավորից հետո (1040 թ.) Սյունիքի թագավորությունը կարողացավ հաջող պայքար մղել Գանձակի ամիրայության և թյուրք–սելջուկների դեմ, և գոյատևել մինչև XII դարի երկրորդ կեսը: Արցախում իրենց իշխանությունը պահպանեցին Առանշահիկների տոհմի ներկայացուցիչները:
Լեռնային Սասունում իշխում էին Թոռնիկյանները, անտառապատ Համշենում՝ Համամ իշխանի հաջորդները: Հայկական կազմավորումները XI դ. երկրորդ կեսին և XII դ. համառ պայքար էին մղում մուսուլմանական զանազան իշխանությունների դեմ:
Հայ–վրացական հարաբերությունները Դավիթ Շինարարի օրոք․ XII դ. սելջուկների դեմ պայքարում ձևավորվեց հարևան քրիստոնյա ժողովուրդների՝ հայերի ու վրացիների ռազմական դաշինքը: Հայ–վրացական զինակցությունը նոր փուլ ունեցավ վրաց Բագրատունի թագավոր Դավիթ Շինարարի օրոք (1089–1125թթ․)։ Հայաստանից արտագաղթած հայերի համար Դավիթ թագավորը Կուր գետի ափին կառուցել տվեց Գորի քաղաքը, հայ իշխաններից ոմանց հանձնեց պատասխանատու պաշտոններ: Հայերի մեջ ամրապնդվեց քրիստոնյա Վրաստանի օգնությամբ սելջուկներից ազատագրվելու գիտակցությունը:
Օգտվելով Վրաց թագավորության նկատմամբ հայ բնակչության բարյացակամ վերաբերմունքից՝ XII դ. սկզբին Դավիթ Շինարարի զորքերը մտան Լոռի և Տաշիր–Ձորագետի թագավորությունը միացրին վրաց պետությանը:
1124 թ. վրաց թագավորը հայ իշխանների աջակցությամբ մտավ նաև Անի, որի բնակչությունն ապստամբել էր և օգնության խնդրանքով դիմել Վրաստանին: Հայ պատմիչները ոգևորությամբ պատմում են, որ Անիի Կաթողիկե մայր տաճարի վրա, որը մուսուլմանները վերածել էին մզկիթի, կրկին բարձրացվեց քրիստոնեական խաչը: Սակայն ամբողջ XII դ. ընթացքում ինչպես Անիի, այնպես էլ Հյուսիսային Հայաստանի համար պայքարը շարունակվեց: Անի քաղաքը քանիցս ձեռքից ձեռք անցավ: Սամվել Անեցի պատմիչի վկայությամբ 1126թ. Անիի պաշտպանությանը մասնակցած աշխարհազորայինների մեջ կային նաև կանայք: Նրանցից աչքի էր ընկել հերոսուհի Այծեմնիկը, ով, արհամարհելով նետերից ստացած վերքերը, շարունակում էր պարիսպներից քարեր նետել թշնամու վրա։
Հայ–վրացական զինակցությունն ավելի խորացավ XII դ. երկրորդ կեսին: Վրաց Թամար թագուհին (1184–1207) սերտորեն համագործակցեց հայերի հետ: Թագուհին 1185 թ. Սարգիս Զաքարյանին վստահեց սպարապետի՝ ամիրսպասալարի պաշտոնը: Նրանից հետո այդ պաշտոնն անցավ ավագ որդուն՝ Զաքարե Զաքարյանին: Վերջինիս կրտսեր եղբայր Հովհաննեսը (Իվանե) դարձավ աթաբեկ՝ թագաժառանգի խնամակալ։ Թամարի բանակում զգալիորեն աճեց հայ զինվորականության թիվը:
XII դ. վերջին Զաքարեի գլխավորած հայ–վրացական զորքերը թշնամուց ազարտագրեցին Հյուսիսային Հայասրանի բազմաթիվ շրջաններ։ XIII դ. սկզբին հայկական հողերի ազատագրման գործը նոր թափ ստացավ. սելջուկները վտարվեցին նաև Հայաստանի կենտրոնական գավառներից, հայ–վրացական ուժերը մոտեցան Վանա լճի հյուսիսային ափերին:
Սելջուկներից ու մուսուլման այլ զավթիչներից ազատագրված հայկական հողերում Զաքարյանները և նրանց ենթակա հայ իշխանական մյուս տները ստեղծեցին իրենց իշխանապետությունը։ Իրենց կալվածքներում նրանք պահում էին զորք, ծավալում տնտեսական ազատ գործունեություն և այլն:
Զաքարյաններն այնքան ազդեցիկ էին իրենց տիրույթներում, որ անգամ պահում էին կախյալ իշխանություններ: Հայաստանի հյուսիս–արևելքում՝ Տավուշում և շրջակա գավառներում, Սարգիս Զաքարյանի եղբայր Վահրամը հիմնադրել էր Վահրամյանների իշխանությունը՝ Գագ կենտրոնով: Զաքարյանների մի ճյուղն էլ իշխում էր Ջավախքում (կենտրոնը՝ Թմուկ բերդը): Նման ենթակա իշխանություններ կազմավորվեցին նաև Հայաստանի այլ վայրերում: Երկիրը քաղաքական ու սոցիալ-տնտեսական բուռն վերելք էր ապրում։ Զաքարյանների օրոք փաստորեն վերականգնվել էր հայոց անկախ պերականությունը։
Մարգարիտները ձևավորվում են քաղցրահամ ջրի և ծովային մոլյուսկների խխունջներում: Տեսականորեն մոլյուսների բոլոր տեսակները կարող են մարգարիտ առաջացնել, բայց թիակաոտանոցների, Խիտոններ և մոնոպլակոֆորներ դասերի ներկայացուցիչների մոտ այս երևույթը չի նկատվել: Միևնույն ժամանակ առևտրական նշանակույթյուն ունի միայն այն մարգարիտները որոնք պատված են սադափով։ Դրանք ստեղծվում են միայն երկփեղկանիների և որոշ փորոտանիների: Մարգարիտների ձևավորումը մոլյուսկի մարմնի պաշտպանիչ ռեակցիան է ցանկացած օտար մարմնին, որը ընկել է թիկնոցի մեջ կամ թիկնոցի և խխունջի միջև։ Այն ձևավորվում է այն ժամանակ, երբ օտար մարմին կամ պարազիտ հայտնվում է մոլյուսկի խխունջի մեք և գռգռում է մոյուսկի նուրվ մարմինը: Երբ օտար առարկան, օրինակ ՝ ավազ կամ պարազիրտ հայտնվում է խխունջում, թիկնոցը սկսում շերտ առ շերտ պատել այն սադափով: Այսպիսով, մարգարիտը ձևավորվում է:
Թիթեռներին առաջ անվանում էին ծաղիկներ, քանի որ նրանք ծաղիկների նման գեղեցիկ են: Նրանց գունավոր թևերը օգնում են պաշտպանվել գիշատիչներից: Նաև ինչքան գունավոր լինի թիթեռը՝ այնքան նա կա՛մ վատ համ ունի, կա՛մ թունավոր է: Որոշ թիթեռների թևերը բացվելուց երևում են այսպես ասաց «աչքեր»: Ահա մի օրինակ՝
Նրանք այդպես խաբում են իրենց թշնամիներին՝ ուրիշ միջատներին: Դիմացինները կարծելով, որ փոքր վայրի գազան է՝ փախնում են:
Ահա մի քանի լեգենդ նրանց մասին՝
Անգլերենում էլ թիթեռնիկներին «butterfly» են անվանում՝ ճանճ- «fly» և կարագ- «butter» բառերից: Միջնադարում հավատում էին, որ թիթեռնիկերը սիրում են թռչել կարագ պատրաստող խնոցիների շուրջ, որպեսզի գիշերը կարագ գողանան: Մեկ ավելի հավաստի տարբերակ էլ այն է, որ թիթեռնիկների անվանումն անգլերենում ի սկզբանե եղել է «flutter-by» (նշանակում է ՝ թրթռացող, դողացող, ճախրող) և Օքսֆորդի համալսարանի գիտնական Սպուները, ով շատ ցրված էր ու բառերը «թարս ու շիտակ» ասելու սովորություն ուներ, այնքան է իր դասախոսությունների ու ելույթների ժամանակ շփոթել ու թիթեռնիկներին անվանել «butterfly», որ բոլորն արդեն սովորել են այս տարբերակին:
Բոլոր ազգերը թիթեռնիկներին ասոցացրել են գեղեցկության, գարնան ու հավերժության հետ: Հին հույները աստվածուհի Փսիխեային պատկերում էին թիթեռնիկների թևերով աղջկա տեսքով: Եվ թիթեռնիկների անվանումների մեջ էլ շատ հաճախ են հանդիպում հին հունական աստվածների անուններ, որովհետև Կարլ Լինեյը, առաջին գիտնականը, որ լրջորեն զբաղվեց կենդանաբանությամբ, առանձնահատուկ սիրով էր վերաբերվում թիթեռնիկներին ու վստահ էր, որ նրանք այնքան գեղեցիկ ու հիասքանչ են, որքան հին հունական աստվածներն ու հերոսները: Ասիական երկրներում թիթեռնիկ տանը տեսնելը հաջողություն է խորհրդանշում: Իսկ Հնդկաստանում թիթեռնիկը սիրո խորհրդանիշ է: Ացտեկները վստահ էին, որ եթե թիթեռնիկ բռնես ու բաց թողնես, նա անպայման կիրականացնի քո երազանքը: Դե իսկ սկանդինավյան ժողովուրդները երևի թե նվիրել են աշխարհին ամենահեքիաթային արարածներին՝ էլֆերին՝ փոքրիկ մարդուկներին՝ թիթեռնիկների թևերով:
1. Համեմատի՛ր տրված նախադասությունների բայերը և գտի՛ր տարբերությունները:
Փորձելով ամեն ինչ պարզելու են (սահմանական), ու հանգիստ խղճով առաջ ենքգնալու(սահմանական): Փորձելով ամեն ինչ պարզեն (ըղձական), ու հանգիստ խղճով առաջ գնանք (ըղձական) : Եթե ոչինչ չխանգարի, փորձելով ամեն ինչ պարզեն (ըղձական) , ու հանգիստ խղճով առաջ կգնանք (ենթադրական):
Փորձելով ամեն ինչ պիտիպարզեն (հարկադրական) ու պիտի առաջ գնանք (հարկադրական), ուրիշ ելք չունենք: Փորձելով ամեն ինչ պարզե՛ք (հրամայական)ու հանգիստ խղճով առաջգնացե՛ք (հրամայական):
2. Ո՞ր բառերի միջոցով է արտահայտվում խոսողի վերաբերմունքը (եղանակավորում նախադասությունը, ընդգծե՛ք ):
Այնպես լինի, որ ինքը կարողանախուսափել այդ հանդիպումից: Պիտի գնա ու արևի մասին պատմի աշխարհին: Եթե մարդկանց ու մեքենաների աղմուկը չլինի, ամեն առավոտ կլսեք ջութակի ձայնը: Գոնե կարողացախուսափել այդ հանդիպումից: Անշուշտ գալու է և անպայման ամեն ինչ պատմելու է: Ամեն առավոտ երևի լսում եք ջութակի ձայնը:
3. Ընդգծված դերբայները այնպիսի դիմավոր ձևերով փոխարինի՛ր, որ համապատախանեն փակագծերում տրված եղանակավորմանը:
Ավելի դյուրազգաց ուղևորները առանձնացան իրեց :(ստույգ,հաստատ կատարված)
Շոգենավն անցներ նավաշինարանից, դուրս գար ծովածոց, ու նորից զգացվեր լիակատար ազատության գեղեցիկ խաբկանքը: (Իղձ, ցանկություն)
Եթե ափը ծածկված լինի խիտ եղեգնուտով, այնտեղ ջրային թռչունների բներլինեին: (Ենթադրաբար,պայմանով կատարելի)
Դու պետք է հետևես նրանց և պետք է պարզես տեսակները: (Անհրաժեշտություն, հարկադրանք)
4. Տեքստում մի դեպքում տեղադրի՛ր փակագծերում դրված առաջին բայաձևերը, մյուս դեպքում՝ երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի իմաստային տարբերությունը:
Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես պետք է ելնեն: Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ պիտի ապահովեն, որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն:
Մարդիկ ավելի խոր պիտի քնեն, քնան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ կսուզվեն, կամ չեն շնչի ու կխեղտվեն:
5. Տեքստում մի անգամ տեղադրի՛ր փակագծերում դրված առաջին բայաձևերը, մյուս անգամ` երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի իմաստային տարբերությունը:
Ֆրանսիացի գիտնական Քրիստիան Մարշալն առաջարկում է Լուսնի վրա տեղադրել հայելիներ, որոնք Արեգակի ճառագայթները (անդրադարձնելու են, կանդրադարձնեն) Երկիր: Այդ դեպքում գիշերը կարելի է կարդալ և աշխատել՝ առանց արհեստական լուսավորության: Լուսնային հայելիները ( փոխարինելու են, կփոխարինեն) փողոցային լապտերներին ու շինհրապարակներում, դաշտերում և այլուր գիշերներն աշխատելու հնարավորություն (տալու են, կտան): Դրա համար (պահանջվելու է, կպահանջվի) 200 հազար քառ. կմ հայելի:
Ֆրանսիացի գիտնական Քրիստիան Մարշալն առաջարկում է Լուսնի վրա տեղադրել հայելիներ, որոնք Արեգակի ճառագայթները (անդրադարձնելու են, կանդրադարձնեն) Երկիր: Այդ դեպքում գիշերը կարելի է կարդալ և աշխատել՝ առանց արհեստական լուսավորության: Լուսնային հայելիները ( փոխարինելու են, կփոխարինեն) փողոցային լապտերներին ու շինհրապարակներում, դաշտերում և այլուր գիշերներն աշխատելու հնարավորություն (տալու են, կտան): Դրա համար (պահանջվելու է, կպահանջվի) 200 հազար քառ. կմ հայելի:
6. Բանաձևերի խնբերից յուրաքնչյուրին տո՛ւր տրված անուններից մեկը:
Ա. Գնում ես, գնալու ես, գնացել ես, գնացիր, գնում էիր, գնացել էիր, գնալու էիր – սահմանական եղանակ Բ. Գնաս,գնայիր – ըղձական եղանակ Գ. Կգնաս, կգնայիր – ենթադրական եղանակ Դ. Պիտի գնաս,պիտի գնայիր – հարկադրական եղանակ Ե. Գնա՛, մի՛ գնա – հրամայական եղանակ
7. Կարդա՛ տրված մտքերը և լրացրո՛ւ վերջին նախադասությունը:
Բայի դեմք է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որը ցույց է տալիս, թե ո՛ւմ կամ ինչի՛ն է վերագրվում գործողությունը: Բայի թիվ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որը ցույց է տալիս` մե՞կ, թե՞ մեկից ավելի առարկաների է վերագրվում գործողությունը: Բայի ժամանակ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որով արտահայտվում է գործողության կատարման ժամանակը: Բայի եղանակ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որով արտահայտվում է խոսողի վերաբերմունքը կամ տեսանկյունը գործողության կատարման նկատմամբ:
8. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ ըղձական եղանակի համապատասխան բայերով:
Գոնե մի օր կարգին եղանակ լիներ որ կարողանայինք մի քիչ նստել ծովափին ու ջրային հեծանիվ վարեինք: Գոնե մինչև ծովափ տաներ/հասցներ , դրանից հետո ինքներս կգնանք: Երանի թե մի քիչ երկար լիներ ուղևորությունը: Շատ եմ ուզում, որ մի անգամ դելֆին տեսնեմ , մի քանի օր էլ ընկերություն անեմ հետը: Եթե քամին կանգ առներ/դադարեր ու փորձառու նվագները սկսեին ծովին ունկնդրել, նրանք կասեն, թե նավի մոտով ինչպիս՞ ձկների վտառ է լողում:
Լրացուցիչ աշխատանք
9. Կետերը փոխարինի՛ր տրված բայերի ենթադրական եղանակի համապատասխան ձևերով:
Եթե թույլ տան իրենց ուզածն անել, նրանք անտառն էլ … զորքի ու բոլոր ծառերը շարք … (վերածել, կանգնեցնել) Հենց որ սահմանին մոտենաք, ձեզ … ձերանցյալի ու նպատակների մասին: (հարցուփորձ անել) Թե որ գտնես այդ բույսի սերմերը, ջրի մեջ … ու … մինչև ծլեն: (դնել, թողնել) Եթե կենդանիների կերի մեջ մեծ քնակությամբ արևքուրիկ լինի, կենդանին … ու … (թունավորվել, հիվանդանալ)Եթե ժամանակին չմտածեն կենդանիների կերի մասին, ձմռանը շատ դժվար …կեր հայթաթելը: (լինել)
10. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հարկադրական եղանակի համապատասխան բայերով:
Վատ աշխատող շարժիչներն անպայման … ,թե չէ թունավորում են օդը: Մեր քաղաքում սաղարթավոր ծառերը …, որ աղմուկը կլանեն, օդը մաքրեն փոշուց ու վնասակար նյութերից: Մարդիկ …, որ կենդանի բնությունը պահպանելը իրենց ամենակարևոր գործն է: Ամեն մեկը դիմացինի համար …., այն, ինչ կուզեր, որ իր համար անեն մարդիկ: Բնության գեղեցկությունը պահպանելու համար հանքերի շահագործումը …:
11. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հրամայական եղանակի համապատասխան բայերով: (Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու) :
Համարձակ …, … նեղ միջանցքը ու երբ հասնես ստորգետնյա անցքի մուտքին, լապտերդ …: Ուշադիր … քարտեզը, … , թե օվկիանոսներում ցրված ինչքա՞ն կղզիներ կան: … բոլոր խորհուրդները, հետո …, ինչպես կամենում ես: Ոչ մեկի գաղտնիքը …, եթե անգամ պատահաբար ես իմացել: -… ինձ, … թռչեմ,- մարդկային լեզվով խնդրեց աղավնին:
12․ Ուշադրություն դարձրո՛ւ տրված սահմանական, հրամայական, ըղձական, ենթադրական, հարկադրական եղանակների բայերին և պատասխանի՛ր հարցերին:
Ա. Կազմում եմ, հիանում ես: Կազմելու են, հիանալու եք: Կազմել ենք, հիացել է: Կազմեց, հիացանք: Կազմում էիր, հիանում էինք: Կազմել էի, հիանում էիր: Կազմելու էին, հիանալու էիր: Բ. Կազմի՛ր, կազմեցե՛ք, հիացիր, հիացե՛ք,Գ. Կազմեմ, հիանաս: Կազմեիր, հիանայինք: Դ.Կկազմեմ, կհիանաս: Կկազմեիր, կհիանայինք: Ե. Պիտի կազմեմ, պիտի հիանաս: Պիտի կազմեիր, պիտի հիանայինք: Բայի ո՞ր եղանակը ներկա ժամանակ ունի: Բայի ո՞ր եղանակն ընդմենը մեկ ժամանակ և մեկ դեմք ունի:
Ո՞ր եղանակներն են կազմվում ըղձականից, ինչպե՞ս են կազմվում: Ո՞ր եղանակն ունի ամենաշատ ձևերը:
13․ Տեքստը վերականգնի՛ր` նախադասությունների հաջորդականությունը փոխելով:
Նա պնդում է, որ եթե մարդը ժամանակի և տարածության «միջանցքը» մտնի, կհայտնվի նորից նույն տեղում, սակայն ավելի վաղ ժամանակակետում: Նրանցից մեկը լույսի արագությամբ պիտի շարժվի, պտույտ գործի ու նախնական դիրքին դառնա: Դոկտոր Քիփ Թոռնը Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտի առաջատար ֆիզիկոսներից է: Նա պաշտպանեց այն վարկածը, որ ժամանակի մեքենայի կառուցումը լիովին հնարավոր է: Դոկտոր Թոռնի ներկայացրած ժամանակի մեքենայի նախագծում այդ միջանցքը գտնվելու է երկու մետաղե սկավառակի միջև: Մի քանի տարի առաջ գիտական աշխարհում նա մեծ իրարանցում առաջացրեց:
1. Համեմատի՛ր տրված նախադասությունների բայերը և գտի՛ր տարբերությունները:
Փորձելով ամեն ինչ պարզելու են (սահմանական), ու հանգիստ խղճով առաջ ենքգնալու(սահմանական): Փորձելով ամեն ինչ պարզեն (ըղձական), ու հանգիստ խղճով առաջ գնանք (ըղձական) : Եթե ոչինչ չխանգարի, փորձելով ամեն ինչ պարզեն (ըղձական) , ու հանգիստ խղճով առաջ կգնանք (ենթադրական):
Փորձելով ամեն ինչ պիտի պարզեն,
ու պիտի առաջ գնանք, ուրիշ ելք չունենք: Փորձելով ամեն ինչ պարզե՛ք ու հանգիստ խղճով առաջգնացե՛ք:
2. Ո՞ր բառերի միջոցով է արտահայտվում խոսողի վերաբերմունքը (եղանակավորում նախադասությունը, ընդգծե՛ք ):
Այնպես լինի, որ ինքըկարողանա խուսափել այդ հանդիպումից: Պիտի գնա ու արևի մասին պատմի աշխարհին: Եթե մարդկանց ու մեքենաների աղմուկը չլինի, ամեն առավոտ կլսեք ջութակի ձայնը: Գոնե կարողացա խուսափել այդ հանդիպումից: Անշուշտ գալու է և անպայման ամեն ինչ պատմելու է: Ամեն առավոտ երևի լսում եք ջութակի ձայնը:
3. Ընդգծված դերբայները այնպիսի դիմավոր ձևերով փոխարինի՛ր, որ համապատախանեն փակագծերում տրված եղանակավորմանը:
Ավելի դյուրազգաց ուղևորները առանձնացան իրեց :(ստույգ,հաստատ կատարված)Անցե՛լ անտառապատ բլուրը, գտնե՛լ աղետի հետքերը: (Հրաման) Շոգենավն անցներ նավաշինարանից, դուրսգար ծովածոց, ու նորից զգացվեր լիակատար ազատության գեղեցիկ խաբկանքը: (Իղձ, ցանկություն) Եթե ափը ծածկված լինի խիտ եղեգնուտով, այնտեղ ջրային թռչունների բներկլինեն: (Ենթադրաբար,պայմանով կատարելի) Դու պիտի հետևես նրանց և պիտի պարզես տեսակները: (Անհրաժեշտություն, հարկադրանք)
4. Տեքստում մի դեպքում տեղադրի՛ր փակագծերում դրված առաջին բայաձևերը, մյուս դեպքում՝ երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի իմաստային տարբերությունը:
Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես (ելնում են, պետք է ելնեն): Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ (ապահովում են, պիտի ապահովեն), որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն: Մարդիկ ավելի խոր (քնում են, կքնեն), քան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ (սուզվում են, կսուզվեն), կամ (չեն շնչում, չեն շնչի) ու (խեղդվում են, կխեղդվեն):
Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես (ելնում են, պետք է ելնեն): Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ (ապահովում են, պիտի ապահովեն), որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն: Մարդիկ ավելի խոր (քնում են, կքնեն), քան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ (սուզվում են, կսուզվեն), կամ (չեն շնչում, չեն շնչի) ու (խեղդվում են, կխեղդվեն):
Առաջին բայաձևը տեղադրելու դեպքում մեր մոտ ստացվում է սահմանական եղանակ, իսկ երկորդը՝ ենթադրական եղանակ:
5. Տեքստում մի անգամ տեղադրի՛ր փակագծերում դրված առաջին բայաձևերը, մյուս անգամ` երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի իմաստային տարբերությունը:
Ֆրանսիացի գիտնական Քրիստիան Մարշալն առաջարկում է Լուսնի վրա տեղադրել հայելիներ, որոնք Արեգակի ճառագայթները (անդրադարձնելու են, կանդրադարձնեն) Երկիր: Այդ դեպքում գիշերը կարելի է կարդալ և աշխատել՝ առանց արհեստական լուսավորության: Լուսնային հայելիները ( փոխարինելու են, կփոխարինեն) փողոցային լապտերներին ու շինհրապարակներում, դաշտերում և այլուր գիշերներն աշխատելու հնարավորություն (տալու են, կտան): Դրա համար (պահանջվելու է, կպահանջվի) 200 հազար քառ. կմ հայելի:
Ֆրանսիացի գիտնական Քրիստիան Մարշալն առաջարկում է Լուսնի վրա տեղադրել հայելիներ, որոնք Արեգակի ճառագայթները (անդրադարձնելու են, կանդրադարձնեն) Երկիր: Այդ դեպքում գիշերը կարելի է կարդալ և աշխատել՝ առանց արհեստական լուսավորության: Լուսնային հայելիները ( փոխարինելու են, կփոխարինեն) փողոցային լապտերներին ու շինհրապարակներում, դաշտերում և այլուր գիշերներն աշխատելու հնարավորություն (տալու են, կտան): Դրա համար (պահանջվելու է, կպահանջվի) 200 հազար քառ. կմ հայելի:
Առաջին բայաձևը տեղադրելու դեպքում մեր մոտ ստացվում է սահմանական եղանակ, իսկ երկորդը՝ ենթադրական եղանակ:
6. Բանաձևերի խնբերից յուրաքնչյուրին տո՛ւր տրված անուններից մեկը:
Ա. Գնում ես, գնալու ես, գնացել ես, գնացիր, գնում էիր, գնացել էիր, գնալու էիր – սահմանական եղանակ Բ. Գնաս,գնայիր – ըղձական եղանակ Գ. Կգնաս, կգնայիր – ենթադրական եղանակ Դ. Պիտի գնաս,պիտի գնայիր – հարկադրական եղանակ Ե. Գնա՛, մի՛ գնա – հրամայական եղանակ
7. Կարդա՛ տրված մտքերը և լրացրո՛ւ վերջին նախադասությունը:
Բայի դեմք է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որը ցույց է տալիս, թե ո՛ւմ կամ ինչի՛ն է վերագրվում գործողությունը: Բայի թիվ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որը ցույց է տալիս` մե՞կ, թե՞ մեկից ավելի առարկաների է վերագրվում գործողությունը: Բայի ժամանակ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որով արտահայտվում է գործողության կատարման ժամանակը: Բայի եղանակ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը, որով արտահայտվում է խոսողի վերաբերմունքը կամ տեսանկյունը գործողության կատարման նկատմամբ:
8. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ ըղձական եղանակի համապատասխան բայերով:
Գոնե մի օր կարգին եղանակ լիներ որ կարողանայի մի քիչ նստել ծովափին ու ջրային հեծանիվ վարե։ի Գոնե մինչև ծովափ տանեին, դրանից հետո ինքներս կգնանք: Երանի թե մի քիչ երկարլիներ ուղևորությունը: Շատ եմ ուզում, որ մի անգամ դելֆին տեսնեմ, մի քանի օր էլ ընկերություն անեմ հետը: Եթե քամին կորչեր/դադարեր ու փորձառու նվագները սկսեին ծովին ունկնդրել, նրանք կասեն, թե նավի մոտով ինչպիս՞ ձկների վտառ է լողում:
Լրացուցիչ աշխատանք
9. Կետերը փոխարինի՛ր տրված բայերի ենթադրական եղանակի համապատասխան ձևերով:
Եթե թույլ տան իրենց ուզածն անել, նրանք անտառն էլ կվերածեն զորքի ու բոլոր ծառերը շարք կկանգնեցնեն: (վերածել, կանգնեցնել) Հենց որ սահմանին մոտենաք, ձեզ հարձուփորձ կանեն ձերանցյալի ու նպատակների մասին: (հարցուփորձ անել) Թե որ գտնես այդ բույսի սերմերը, ջրի մեջ կդնես ու կթողնես մինչև ծլեն: (դնել, թողնել) Եթե կենդանիների կերի մեջ մեծ քնակությամբ արևքուրիկ լինի, կենդանին կթունավորվի ու կհիվանդանա (թունավորվել, հիվանդանալ)Եթե ժամանակին չմտածեն կենդանիների կերի մասին, ձմռանը շատ դժվար կլինի կեր հայթաթելը: (լինել)
10. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հարկադրական եղանակի համապատասխան բայերով:
Վատ աշխատող շարժիչներն անպայման պիտի չօգտագործել , թե չէ թունավորում են օդը: Մեր քաղաքում սաղարթավոր ծառերը պիտի աճեցնեն, որ աղմուկը կլանեն, օդը մաքրեն փոշուց ու վնասակար նյութերից: Մարդիկ պիտի չախտոտեն, որ կենդանի բնությունը պահպանելը իրենց ամենակարևոր գործն է: Ամեն մեկը դիմացինի համար պիտի անի, այն, ինչ կուզեր, որ իր համար անեն մարդիկ: Բնության գեղեցկությունը պահպանելու համար հանքերի շահագործումը պիտի կանցնեցվի:
11. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հրամայական եղանակի համապատասխան բայերով: (Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու) :
Համարձակ եղի՛, անցի՛ նեղ միջանցքը ու երբ հասնես ստորգետնյա անցքի մուտքին, լապտերդ միացրո՛ւ: Ուշադիր նայի՛ր քարտեզը, տե՛ս, թե օվկիանոսներում ցրված ինչքա՞ն կղզիներ կան: Լսի՛ր բոլոր խորհուրդները, հետո վարվի՛ր, ինչպես կամենում ես: Ոչ մեկի գաղտնիքը մի՛ հայտնիր, եթե անգամ պատահաբար ես իմացել: –Թո՛ղ ինձ, թո՛ղ թռչեմ,- մարդկային լեզվով խնդրեց աղավնին:
12․ Ուշադրություն դարձրո՛ւ տրված սահմանական, հրամայական, ըղձական, ենթադրական, հարկադրական եղանակների բայերին և պատասխանի՛ր հարցերին:
Ա. Կազմում եմ, հիանում ես: Կազմելու են, հիանալու եք: Կազմել ենք, հիացել է: Կազմեց, հիացանք: Կազմում էիր, հիանում էինք: Կազմել էի, հիանում էիր: Կազմելու էին, հիանալու էիր: Բ. Կազմի՛ր, կազմեցե՛ք, հիացիր, հիացե՛ք,Գ. Կազմեմ, հիանաս: Կազմեիր, հիանայինք: Դ.Կկազմեմ, կհիանաս: Կկազմեիր, կհիանայինք: Ե. Պիտի կազմեմ, պիտի հիանաս: Պիտի կազմեիր, պիտի հիանայինք: Բայի ո՞ր եղանակը ներկա ժամանակ ունի – սահմանական Բայի ո՞ր եղանակն ընդմենը մեկ ժամանակ և մեկ դեմք ունի – հրամայական
Ո՞ր եղանակներն են կազմվում ըղձականից, ինչպե՞ս են կազմվում – ենթադրական, հարկադրական Ո՞ր եղանակն ունի ամենաշատ ձևերը – սահմանական
13․ Տեքստը վերականգնի՛ր` նախադասությունների հաջորդականությունը փոխելով:
Դոկտոր Քիփ Թոռնը Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտի առաջատար ֆիզիկոսներից է: Մի քանի տարի առաջ գիտական աշխարհում նա մեծ իրարանցում առաջացրեց: Նա պնդում է, որ եթե մարդը ժամանակի և տարածության «միջանցքը» մտնի, կհայտնվի նորից նույն տեղում, սակայն ավելի վաղ ժամանակակետում: Նրանցից մեկը լույսի արագությամբ պիտի շարժվի, պտույտ գործի ու նախնական դիրքին դառնա: Դոկտոր Թոռնի ներկայացրած ժամանակի մեքենայի նախագծում այդ միջանցքը գտնվելու է երկու մետաղե սկավառակի միջև: Նա պաշտպանեց այն վարկածը, որ ժամանակի մեքենայի կառուցումը լիովին հնարավոր է:
Նա պնդում է, որ եթե մարդը ժամանակի և տարածության «միջանցքը» մտնի, կհայտնվի նորից նույն տեղում, սակայն ավելի վաղ ժամանակակետում: Նրանցից մեկը լույսի արագությամբ պիտի շարժվի, պտույտ գործի ու նախնական դիրքին դառնա: Դոկտոր Քիփ Թոռնը Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտի առաջատար ֆիզիկոսներից է: Նա պաշտպանեց այն վարկածը, որ ժամանակի մեքենայի կառուցումը լիովին հնարավոր է: Դոկտոր Թոռնի ներկայացրած ժամանակի մեքենայի նախագծում այդ միջանցքը գտնվելու է երկու մետաղե սկավառակի միջև: Մի քանի տարի առաջ գիտական աշխարհում նա մեծ իրարանցում առաջացրեց:
Ապրիլ ամսվա ընթացքում հայոց լեզու և գրականություն առարկաներից կատարել եմ ահագին շատ աշխատանքներ: Չնայած լավ կատարված աշխատանքներիս, դժվարանում էի բայերի կազմության հետ, որը այժմ լավ տիրապետում եմ: Ես դժվարանում էի հիշել ածանցավոր բայերի տեսակները: Կատարելով գործնական քերականությունները՝ ես հմտացա բայերի և իրենց կազմության մեջ: Ապա մենք կատարեցինք ևս երկու գործնական քերականություն, որոնք նույնպես կախված էին բայերի հետ: Ահա և նրանց արդյունքները՝ 10.04.2023 և 20.04.2023: Ես սիրեցի այս ամսվա գործնական քերականությունները: Բայերը հաճույքով ուսումնասիրեցի, չնայած նրան, որ սկզբում, ինչպես նշեցի, դժվար էի հիշում ածանցավոր բայերի կազմությունները: Այս թեման սովորելուց հետո, գարնանային արձակուրդների ընթացքում կարդացի Դենիել Քիզի «Ծաղիկներ Էլջերնոնի համար» ստեղծագործությունը: Այս գիրքը ես ընթերցել եմ շատ կարճ ժամանակահատվածում՝ մեկ օրում: Չնայած այդ արագ ընթերցմանը, ես ընկալեցի ամեն մի միտք, որը գրված էր այնտեղ: Այստեղ ես վերլուծել եմ այդ ստեղծագործությունը: Իմ կարծիքով, շա՜տ հետաքրքիր գիրք էր՝ լի տարբեր իրադարձություններով և փոփոխություններով: Այս տարվա ընթացքում կարդացածս գրքերիս ամենասիրածներից է: Դասարանում քննարկել և արտահայտել ենք մեր կարծիքները հետևյալ գրքի մասին և քննարկման ժամանակ նկատեցի, որ ոչ բոլորն են հասկացել գրքի ասելիքը, իմաստը… Այս ստեղծագործությունից հետո մենք սկսեցինք ընթերցել «Մանկական աշխարհայացք կամ Լույս ու մութ աշխարհները» գիրքը: Հետաքրքիր պատմություն էր, որը պատմում էր Գյուլնազ տատը: Այդքան չսիրեցի այդ պատմությունը, բայց նույնպես հետաքրքիր էր: Ինձ դուր եկավ գլխավոր հերոսի քաջությունը: Այստեղ վերլուծել և բացատրել իմ համար անծանոթ բառերը: Ես նաև ձայնագրել եմ իմ սիրած հատվածը: Ինձ դուր եկավ քննարկումը, որը մենք արեցինք դասարանում: Վերջին ստեղծագործությունը, որը մենք ընթերցել և քննարկել ենք, եղել է «Հարիսոն Բենջերոն» անունով ստեղծագործությունը: Ինձ և ուրիշ մի քանի մարդկանց հանձնարարվել էր կազմել քննարկման հարցեր: Վերլուծել եմ նաև այդ ստեղծագործությունը: Հետաքրքիր իմաստ և մտահաղացում է, ինձ դուր եկավ: Բայց մի փոքր դժվար էր հասկանալ միտքը, որովհետև իրադարձությունները շատ արագ էին տեղի ունենում: Ընդհանուր առմամբ՝ այս երեք ստեղծագործությունները ունեին հետաքրքիր իմասներ, շատ հետաքրքիր էր: Նաև կնշեմ, որ մասնակցել եմ ապրիլ ամսվա ֆլեշմոբին, որը շատ հետաքրքիր էր կազմված: Այս ընթացքում նաև կատարել եմ մեկ ստեղծագործական աշխատանք և երկու թարգմանչական աշխատանք: Ահա և իմ թարգմանությունները՝ Ջրախոզուկների մասին, Քվոկկաների մասին: Ինչպես նշել եմ անցյալ ամիսների ամփոփումներում՝ ավելի շատ եմ սիրում թարգմանություններ անել: Ամբողջ ընթացքում ես փորձել եմ թարգմանել ռուսերենից և անգլերենից, բայց ավելի շատ եմ սիրում թարգմանել անգլերենից: Դա է պատճառը, որ վերջերս թարգմանում եմ միայն անգլերենից: Ցանկանում եմ սովորել ավելի շատ լեզուներ, որպեսզի թարգմանեմ նրանցով տարբեր նյութեր: Այժմ կներկայացնեմ իմ աշխատանքներ մենակ հղումներով՝
Раскройте скобки. Там, где нужно, поставьте дефис.
Выйти изкомнаты, из-за болезни, узнать от друга, присесть к столу, по-над лесом, по реке, взяться за дело, инспектор из министерства, невнимательный к людям, скупой на слова, из-под стола, путь к заводу, лекарства от гриппа, добрый по натуре, рассеянный до крайности, полезный для практики, мечтать о счастье, поставьте на шкаф, бродить по городу; подумать перед тем, как отвечать; смахнуть пыль сплеча, ждать до утра, признаться при всех, думать обо мне, подо льдом, с нами, через реку, пологу, Днепром, у калитки, позатыном огород, со стола, безо всяких усилий.
Упражнение 2.
Раскройте скобки, поставив заключенные в них слова в нужном падеже.
Поступить наперекор желания друзей, идти навстречу ветру действовать согласно закону, вопреки предсказанию, благодаря прочные знаниям добиться успеха, благодаря серьезным отношениям к делу, по сколько книг вы получили, нам дали несколько тетрадей, выдали по десять рублей, по приезду в город устроился в гостинице, тосковал по родному селу, грустил по вам, сделать доклад по возвращению, приехать на стройку по окончанию вуза, вопреки совета друзей, тужить по нему, действовать согласно предписания, скучать по сыну.
1) В течение дня, в продолжение речи, насчет меня не беспокойся, в продолжение романа, в следствие болезни, в завершение работы состоялось собрание; в следствии, которое вел опытный работник; в течении болезни наметились улучшения; в отличие от Онегина, в заключение врача, в заключение юриста; недостатки выявились в завершение отчета; он пробыл в заключении три года, во избежании пожара, в отношении доклада; все дело в отличии между героями, в роде птицы, в место веселья, на встречу волнам.
2) (В)виду длительной засухи мы часто поливали огород водой из соседнего озерка. (В)следстви… по этому делу было много погрешностей. (В)заключени… доклада были приведены убедительные цифры. (Не)смотря на поздний час, спать никто не ложился. В те страшные времена (в)заключени… находилось много прекрасных и умных людей из русской интеллигенции. Парашютист прыгнул, (не)смотря вниз. Охотники стали на поляне (на)против густых зарослей леса. (В)заключени… акта ревизии давалась оценка работы казначея. Имей (в)виду: я могу обидеться. (В)следстви… ремонта клуб был закрыт.
Упражнение 4.
Перепишите, раскрывая скобки и вставляя пропущенные буквы. Объясните правописание предлогов.
В следствии сильного снегопада, делать наперекор желанию, по прибытии на место, узнать насчет подписки, перевести деньги на счет фирмы, в следствии по делу, в виду приближения осени, иметь ввиду, в связи с собранием, в силу аттестации, иметь(ввиду ряд обстоятельств, в продолжении романа известного автора, в продолжении утра, идти, не смотря по сторонам, несмотря на обстоятельства, в место благодарности, в течении пяти лет, (в)течени… бурной реки, (в)виду недостатка времени, узнать (в)последстви…, (не)что (в)роде шара, отсутствовать на занятиях (в)течени… недели, наблюдать изменения (в)течени… реки, отсутствовать (в)продолжени… месяца, читать о судьбе героя (в)продолжени… романа, отменить экскурсию (в)следстви… дождя, (в)последстви… вернется в город, договориться (на)счет транспорта, (в)виду нелетной погоды, непредвиденные обстоятельства нужно иметь (в)виду, (в)связи с изменением расписания, письма (в)роде дневника, (в)соответстви… с государственным образцовым стандартом, (не)взирая на преграды.
Дополнительное задание
сочинение на тему:
,,Человек в социальной сети …,,
Конечно, социальные сети – это хорошая вещь. В ней мы находим радость, полезные информации, общаемся и так далее. Но иногда она плохо действует на некоторых. Я встречала много людей, которые разные в социальных сетях и разные в реальной жизни. Многие притворяются теми, кем они не являются. Можно сказать, что это даже опасно. Говорить, что ты старше, чем ты на самом деле – ложь. Кто знает, может твой друг на самом деле даже и не друг тебе? Может ему под пенсию, а ты наивно идёшь знакомится и общаться с этим человеком. По этой и несколько других причин надо быть осторожным, сколько интересно нам-бы не было. В конце концов ты не знаешь своего онлайн друга.
Ինձ համար շատ հետաքրքիր, անսովոր և նոր պատմվածք էր: Սկզբում շփոթված էի, բայց հետո, երբ իմացա, թե ինչի մասին է պատմվածքը՝ ամեն ինչը իր տեղն ընկավ: Կարծում եմ, որ այնպիսի սարքերը և կառավարությունը, որը դրդում էր մարդկանց մոռանալ ամեն ինչ՝ շատ սխալ էր: Միայն նրա համար, որ Հարիսոնը հանել էր իր հսկող սարքը՝ նրան տարել էին: Դրանից ես հասկացա, թե ինչքան անազատ էր նրանց աշխարհը: Ուզում եմ խոսել նաև մարդկանց հավասարության մասին: Պատմության հեռուստացույցի բալետի պարուհիների օրինակը ինձ օգնեց հասկանալ, թե ինչքան վատ կլիներ մեր աշխարհը, եթե բոլորը հավասար լինեին: Ամեն մարդ ունի իր առանձնահատկությունները, որոնք մեզ դարձնում են ուրիշ՝ տարբերվող: Չէի ցանկանա ապրել նման համակարգում: Հարիսոնը կարծես սկսեց ուրիշներին արթնացնել այդ քաոսից, որը ստեղծել էին հսկիչները: Այս ամբողջ պատմությունից հասկանում եմ, որ հավասարությունը լավ բան չէ, չնայած մեր մտքերում լավ է հնչում: Նաև սովորում եմ նրա մասին, որ իրականությունը կարևոր բան է: Ստելը կարող է փչացնել ամեն ինչ:
Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը ժամանակակից տնտեսության համար:
Տրանսպորտը օգտագործվում է ամենուրեք՝ արտադրության ճյուղերի ու ձեռնարկությունների միջև հումքի փոխադրման իրականացման համար, պատրաստի արտադրանքը սպառողին հասցնելու համար, մարդկանց տեղափոխվելու և այլն:
Բացատրել հետևյալ հասկացությունները. բեռնաշրջանառություն, ուղևորաշրջանառություն
Բեռնաշրջանառություն – բեռների կշիռը բազմապատկած փոխադրման միջին հեռավորությունով (տոննա/կմ)
Ուղևորաշրջանառություն – ուղևորների թիվը բազմապատկած փոխադրման հեռավորությունով (ուղևոր/կմ)։
ՀՀ համար տրանսպորտի որ տեսակներն են ավելի կարևոր, և ինչու
Ավտոմոբիլային, օդային և խողովակային տրանսպորտները կարևոր են ՀՀ-ում, քանի որ մեր երկիրը չի կարող փոխանակվել, փոխադրել և ստանալ հումք ծովային տարածքներով: Մենք գիտենք, որ Հայաստանը չունի ծով, որը կօգտագործվեր ծովային տրանսպորտի համար:
ա) Ազնվամորին (մոռ) վարդազգիների ընտանիքին պատկանող 1-1,5 մ բարձրությամբ թուփ է կամ կիսաթուփ։ Տերևները բարդ են՝ եռամասնյա, վերևից գրեթե մերկ ու կանաչ, ներքևից՝ թաղիքանման ու սպիտակավուն։ Ծաղկաբույլը ողկույզ է, ծաղկաթերթիկները սպիտակ են, պտուղը բազմակորիզավոր է։ Բույսը ծաղկում է հունիս-հուլիս, պտղակալում՝ հուլիս- օգոստոս ամիսներին։ Ձմեռելուց հետո բերք է տալիս միայն երկրորդ տարում ու չորանում երրորդ տարում։ Դեռևս հին հույներն ու հռոմեացիներն անտառից հավաքած ազնվամորու պտուղներն օգտագործել են ոչ միայն ուտելու, այլև բուժական նպատակներով։
բ) Հայրենական ժողովրդական բժշկության մեջ ազնվամորու պտուղների թուրմը լայնորեն կիրառվում է գրիպի, մի շարք ցրտառական հիվանդությունների ժամանակ։ Պտուղները լայն կիրառում ունեն նաև լնդախտի, սակավարունության, ստամոքսային ցավերի ժամանակ։ Օգտագործվում են նաև մարսողությունը լավացնելու և ալկոհոլային հարվածությունից սթափեցնելու նպատակներով։ Հայկական ժողովրդական բժշկության մեջ ազնվամորու պտուղները լայն կիրառում են ունեցել տենդային հիվանդությունների, իսկ ծաղիկների թուրմը՝ օձի կծածի դեպքերում։
Ա. Թորոսյանի «Հայաստանի դեղաբույսերը» գրքից
2․Կետադրիր տրված նախադասությունները:
• Պատճառը՝ մի գաղտնիք է, որ երևան հանել չեմ կարող, – պատասխանեց նա: • Մի կողմում ընկած էր ավտոմատը, մյուսում՝ խառնիխուռն թափված զանազան իրեր, որոնց մի մասն արդեն ցրիվ էր տվել հատակով մեկ: • Երանի քո աչքերին, թագուհի՛, որ տեսել ես այդ հանդեսը, – մրմնջաց Սեդան: • Այնքա՜ն մեղմանուշ, այնքա՜ն դյութիչ էր մեղեդին, որ Ջուլիետան կարծում էր՝ իր սրտի լարերի վրա էր նվագում:
տարեգրություն – տարագրություն (Օտարություն, հայրենիքից հեռու ապրելը, տարագրի վիճակ)
5․ Տրված միտքն արտահայտի՛ր հինգ նախադասությամբ:
Ֆրանսիացի քիմիկոսները շաքարի մի քանի փոխարինիչ են ստացել` բուսաշաքարից երկու հարյուր հազար անգամ քաղցր:
Քիմիկոսները մի գյուտ են արել: Այդ տաղանդավոր քիմիկոսները ֆրանսիացի են: Նրանք ստացել են մի քանի շաքարի փոխարինիչ: Դրանք հարյուր անգամ քաղցր են բուսաշաքարից: Ես կասեի, հարյուր հազար անգամ են քաղցր:
Աշխատանքի նպատակը: Փորձով համոզվել, որ թեք հարթության օգնությամբ կատարված օգտակար աշխատանքը փոքր է լրիվ աշխատանքից:
Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր: Ուժաչափ, տախտակ (լաբորատոր տրիբոմետր), փայտե չորսու, չափաժապավեն կամ քանոն, բեռների հավաքածու, կցորդիչով և թաթիկով ամրակալան:
Աշխատանքի ընթացքը.
1. Ուժաչափի միջոցով մենք որոշեցինք չորսուի և երկու բեռների կշիռը միասին (P):
2. մենք տախտակը տեղադրեցինք թեք դիրքով` վերին եզրն ամրացնելով ամրակալանի թաթիկում:
3. Չորսուն բեռնավորեցինք երկու բեռով և, նրան ամրացնելով ուժաչափը, մենք հավասարաչափ տեղափոխեցինք թեք հարթությամբ դեպի վեր: Հաշվեցինք ուժաչափի ցուցմունքը` քարշի ուժը (F):
4. Ապա չափեցինք չորսուի վերին եզրի անցած ճանապարհը (i) և դրա բարձրությունը (h) թեք հարթության հիմքից:
5. Հաշվարկեցինք օգտակար և լրիվ աշխատանքները` ըստ Aլր = Fl և Aօգ = Ph բանաձևերի:
6. Չափումների և հաշվումների արդյունքները բոլորով գրանցեցինք աղյուսակում:
7. Հետո որոշեցինք թեք հարթության ՕԳԳ-ն` օգտվելով ղ = Aօգ/Aլր x 100% բանաձևից։
8. Մենք մի քանի փորձ կատարեցինք զանազան բեռներով` չփոխելով թեք հարթության երկարությունն ու բարձրությունը։ Հաշվեցինք ՕԳԳ-ն, ինչպես նաև որոշեցինք դրա միջին արժեքը:
Ի՞նչ տարբերություն կա նյութական արտադրության ոլորտների և ձնկորսության, անտառային տնտեսության, որսորդության միջև:
Նյութական արտադրության շնորհիվ ստանում ենք նյութական՝ ոչ բնական իրեր, ապրանքներ, իսկ ձկնորսության, անտառային տնտեսության, որսորդության շնորհիվ ստանում ենք բնությունից վերցրած նյութական բարիքներ:
Ի՞նչ նյութական բարիքներ է մարդուն տալիս անտառը և այդ բարիքները տնտեսության ո՞ր ճյուղերում են օգտագործվում:
Հավաքչությունը, որսորդությունը, ձկնորսությունը եւ անտառային տնտեսությունը մարդկությանը մատակարարում են բնությունից վերցրած նյութական բարիքներ: Մարդիկ օգտագործում են անտառի ապրանքները փայտանյութերում, դեղորայքում, պտուղներում, հատապտուղներում, մեղրում, բնական կաուչուկում, մսի մեջ, կաշվի մեջ, մորթիում, սերմերում, սնկերի հավաքման մեջ, վայրի մեղրի, դեղաբույսերի և տեխնիկական բույսերի մթերման, գազանների եւ թռչունների որսի բնագավառներում: Այդ ամենը մտնում է սննդի, քիմիական, թեթև արդյունաբերության մեջ, ինչպես նաև գյուղատնտեսության:
Ի՞նչ հետևանքներ են թողնում ձնկորսությունը, անտառային տնտեսությունը և որսորդությունը բնության վրա:
Որպես օրինակ վերցնեմ ձկնորսությունը: Ներկայումս աշխարհի ձկնային պաշարների մոտ 70 %-ը աղետալի վիճակում են: Համաշխարհային օվկիանոսի շատ տարածքներ ձկնային ռեսուրսների գերշահագործվող և, միաժամանակ շատ դանդաղորեն վերականգնվող տարածքներ են: Որսի պատճառով շատ ձկնատեսակներ գրվել են կարմիր գրքում:
Նշել երկրներ, որտեղ տվյալ ճյուղերի զարգացումը համարվում է առաջնային։
Աշխարհը լի է ամեն ինչով՝ սկսած մարդկանցից, կենդանիներից, բույսերից, վերջացրած մեքենաշինություններով, ճարտարապետություններով: Եվ զարմանալի է, որ այս ամենը, թեկուզ մի մասնիկը, երևում է մեր պատուհաններից: Ամեն օր, երբ արթնանում ենք և նայում պատուհանից դուրս, տեսնում ենք աշխարհը՝ մեզ շրջապատող, մեր սիրելի աշխարհը: Միայն հասկանալը, որ դու հետևում ես աշխարհի իրադարձություններին քո պատուհանից, ուրախացնում է: Շատերի համար պատուհանից դուրս նայելը հետաքրքիր զբաղմունք է, ինքս էլ եմ վայելում այդ գործողությունը: Իմ պատուհանից ես տեսնում եմ սարերը, մարդկանց, այգիները, գործողությունները, կենդանիներին, շինարարությունները և զգում եմ մաքուր օդը: Եվ հենց այսպիսին է աշխարհը՝ իմ պատուհանից…
Պատմվածքի հիմնական ասելիքը այն էր, որ կան մարդիկ ովքեր շատ գոռոզանում են և արդյունքում պատժվում, իսկ կան մարդիկ, ովքեր իրենց զոհում են, փրկում, օգնում են ուրիշներին և արդյունքում ստանում են ավելին, քան ուզում են: Գուրգերը անցնում է բազմաթիվ աշխարհներով, այնտեղ կատարում լավ գործեր և անցնում մյուս աշխարհ: Դա շարունակվեց այնքան, մինչև նա չհասավ Լույս աշխարհը: Գյուլնազ տատի ծառի օրինակը, որում ծառը գոռոզացել էր, իսկապես լավ պատմվածք էր: Նա սովորեցնում էր երեխաներին շատ չգոռոզանալ, քանի որ հետո նրանք պատժվելու են: Անձամբ սիրեցի Գյուլնազ տատի կերպարը, նա չէր սիրում մենակ մի գործով զբաղվել՝ Գյուլնազը միշտ կամ կարում, կարկատում էր, կամ գործում: Գուրգենը նույնպես լավ կերպար էր: Նա շատ ուժեղ էր և երբեք չէր հանձնվում: Նա պարտաստ էր զոհողություններ անել, բայց փրկել ուրիշներին: Գուրգենից սովորում ենք, որ պետք է չհանձնվել: Եթե սկսել ենք ինչ-որ ճանապարհ, ապա մենք պետք է ավարտենք այն՝ չենք կարող ուղղակի պտտվել ու գնալ:
Պիգմենտ կամ գունափոշի: Պիգմենտը լինում է բնական և արհեստական: Գունափոշին կազմում է ներկերի բոլոր տարատեսակների կարևորագույն բաղկացուցիչը՝ որոշելով նրա գունային հատկանիշները։ Գունափոշուն կապակցող նյութեր ավելացնելով ստացվում են տարբեր տեխնիկական հատկություններով օժտված զանազան ներկեր՝ յուղաներկ, ջրաներկ, պաստել և այլն:
ֆոտոսինթետիկ գունանյութեր Դրանք քիմիական միացություններ են, որոնք կլանում և արտացոլում են տեսանելի լույսի որոշակի ալիքի երկարություններ ՝ դրանք դարձնելով «գունագեղ»: Բույսերի, ջրիմուռների և ցիանոբակտերիաների տարբեր տեսակները ունեն ֆոտոսինթետիկ գունանյութեր, որոնք կլանվում են ալիքի տարբեր երկարություններում և առաջացնում են տարբեր գույներ ՝ հիմնականում կանաչ, դեղին և կարմիր: Այս գունանյութերը անհրաժեշտ են որոշ ավտոտրոֆ օրգանիզմների համար, ինչպիսիք են բույսերը, քանի որ դրանք օգնում են նրանց օգտվել ալիքի երկարությունների լայն տիրույթից ՝ իրենց սնունդը ֆոտոսինթեզում արտադրելու համար:
Задание 3. а) Прочитайте следующие предложения выпишите из них слова с корнем -свет-.
1.Венчик у него был составлен из лепестков простого светлого цвета, ясного и сильного, как у звезды. И как звезда, он светился живым мерцающим огнём, и его видно было даже в тёмную ночь.
Даша склонилась к нему и поцеловала его в светящуюся головку.
Тогда из его семян вырастут и не погибнут прекрасные дети, самые лучшие, сияющие светом цветы, которых нету нигде. б) Вставьте вместо точек подходящие по смыслу слова с корнем -свет- в нужной форме.
В комнате горит электрический светильник.
Вдали показались светящийся окна домов.
На девочке было светлое платье без рукавов.
В вечернем городе светились огни рекламы. Задание
4. Выпишите из следующих предложений формы сравнительной степени и укажите прилагательные или наречия, от которых они образованы.
Цветок всё жил и жил и рос помаленьку выше. 2.Она написала матери письмо и понесла письмо на станцию, чтобы оно скорее дошло.
Новые цветы были тоже хорошие; они были только немного хуже, чем тот первый цветок.
Меж двумя тесными камнями вырос новый цветок – такой же точно, как тот старый цвет, только немного лучше его и ещё прекраснее. 5.Он был живой и терпеливый, как его отец, и ещё сильнее отца, потому что он жил в камне.
Задание 5. а) Прочитайте следующие предложения выпишите из них антонимы.
Венчик у него был составлен из лепестков простого светлого цвета, ясного и сильного, как у звезды, и его видно было даже в тёмную ночь. Меж двумя тесными камнями вырос новый цветок – такой же точно, как тот старый цвет, только немного лучше его и ещё прекраснее .
б) Подберите антонимы к выделенным словам и придумайте (устно) с ними предложения. Маленький цветок, жить печально, долгая зима, вспомнить сказку.
Задание 6. Прокомментируйте реплики диалога: – А как тебя зовут? – спросила Даша. – Меня никто не зовёт, – сказал маленький цветок, – я один живу.
Որո՞նք են անասնապահության զարգացման նախադրյալները:
կերի առկայություն, բնակչություն և արդյունաբերության պահանջարկ:
Ի՞նչ կապ ունի անասնապահությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ:
Անասնապահությունը բնակչությանը մատակարարում է միս, կաթ, կենդանական յուղ, ձու, իսկ թեթեւ արդյունաբերությանը` բնական հումքի որոշ տեսակներ (կաշի,բուրդ մորթի):
Թվարկել և ուրվագծային քարտեզի վրա նշել այն երկները, որոնք առաջատար են անասնապահության հետևյալ ճյուղերով՝ ոչխարաբուծություն, խոզաբուծություն, խոշոր եղջերավոր անանսապահություն, ձիաբուծություն, ձկնորսություն:
Задание 1. Подберите к фразеологизмам синонимы-наречия. При затруднении обратитесь к словарю:
Ни свет ни заря – рано утром, на восходе солнца
На первых порах – изначально
С минуты на минуту – очень скоро
Не в бровь, а в глаз – прямо в точку , точнее некуда
Рука об руку – совместно
С глазу на глаз – наедине
Рукой подать – очень близко
На скорую руку – быстро, спеша
На край света – очень далеко
На живую нитку – небрежно
Как снег на голову – неожиданно
В один миг – сразу
Изо всех сил – стараться как можно больше
Кот наплакал – очень мало
Душа в дущу – мирно и ладно
В мгновение – очень быстро
Задание 2.
Объяснить значения данных фразеологизмов и записать в скобках. Составить 10 предложений с любым из данных фразеологизмов.
Возносить до небес (хвалить) – втаптывать в грязь (унижать, оскорблять).
Воспрянуть духом (воодушевиться) – повесить нос (унывать).
Выбиться из сил (устать) – набраться сил (отдохнуть).
Душа в душу (мирно и ладно) – как кошка с собакой (ссориться).
Засучив рукава (быть готовым к действию) – спустя рукава (впасть в уныние).
Игра не стоит свеч (бессмысленная трата времени) – игра стоит свеч (стоит усилий).
Идти в гору (продвигаться вперед) – катиться по наклонной плоскости (опуститься).
Иметь голову на плечах (быть умным) – без царя в голове (глупый, пустой человек).
Как по маслу (идеально, как по плану) – через пень колоду (безответственно, небрежно).
Кровь с молоком (здоровый, хороший цвет лица) – краше в гроб кладут (бледный, изнуренный, болезненный вид).
На вес золота (очень дорогой) – яйца выеденного не стоит (ничего не стоящий).
На всех парах (сколько есть вил) – черепашьим шагом (очень медленно).
На край света (очень далеко) – рукой подать (очень близко).
Прикусить язык (молчать, ничего не говорить) – развязать язык (болтать)
——————————————————————————————————
Повесить нос
Не вешай нос, все обойдется. Не вешай нос, матрос. Как-бы не было сложно, не вешай нос. Всегда есть выход, не вешай нос. Не вешай нос по пустякам. Будь сильным, не вешай нос. Мой друг отчаялся, он повесил нос. Моя шутка ее разозлила, она повесила нос. Я оптимист, я никогда не вешаю нос. Вместо того чтобы вешать нос, я борюсь и побеждаю.
2.Փակագծերի բայերը պահանջված ձևով գրի՛ր, հետո տեքստերը համեմատի՛ր:
Ա. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս կարտահայտեն զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանան: Եթե բուսաբանները փորձ անեն ու իմանան այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ կստեղծեն և, հավանաբար, կկարողանան ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:
Բ. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս կարտահայտեին զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանային: Եթե բուսաբանները փորձ անեին ու իմանային այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ կստեղծեին և, հավանաբար, կկարողանային ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:
3.Փակագծերում տրված բայաձևերից մեկն ընտրի՛ր և գրի՛ր (ո՞ր բառով է պայմանավորված ընտրությունդ):
Գայլն սպասում էր, որ այծյամը (ննջի, ննջեր), որ նրան (բռնի, բռներ) և (ուտի, ուտեր): Այծյամը նրա միտքն իմացել էր ու (չէր քնում, չքնեց) օրեր ու օրեր, մինչև որ գայլն ինքը թմրեց ու նիրհեց: Այն ժամանակ եկավ առյուծն ու կերավ գայլին:
4․Տրված թվականները խմբավորի՛ր
ա) ըստ կազմության (պարզ, ածանցավոր, բարդ, բարդածանցավոր) –
բ) ըստ նրա, թե ի՛նչ են ցույց տալիս (քանակ, թվային բաշխում, թվային կարգ). գ) ըստ նրա, թե ինչպե՛ս են գրվում (կից, անջատ, գծիկով):
Հարյուր քսան – բարդ, քանակ, անջատ
վաթսուն – բարդ, քանակ, կից
երրորդ – ածանցավոր, թվային կարգ, կից
յոթ – պարզ, քանակ, կից
տասը-տասը – պարզ, թվային բաշխում, գծիկով:
չորրորդ – ածանցավոր, թվային կարգ, կից
վաթսունմեկերորդ – բարդածանցավոր, թվային կարգ, կից
ինը – պարզ, քանակ, կից
քառասուն-քառասուն – բարդ, թվային բաշխում, գծիկով
հազար ինը հարյուր իննսունվեց – բարդ, քանակ, անջատ
մեկական – ածանցավոր, թվային բաշխում, կից
հարյուր ութսուներեքերորդ – բարդածանցավոր, թվային կարգ, անջատ
երկու հազար հինզ հարյուր տասնվեց – բարդ, քանակ, անջատ
Էխինոկոկ: Էխինոկոկը ամենափոքր ժապավենաձև որդն է: Ապրում է շների բարակ աղիներում, իսկ արտազատված ձվերը լինում են այդ կենդանիների մաշկի վրա՝ մազածածկույթում: Մարդիկ վարակվում են շների և կատուների հետ հաճախ շփվելիս, երբ ձվերը կեղտոտ ձեռքերից անցնում են բերանի խոռոչ, ապա աղիներ, հետո թոքեր, լյարդ կամ այլ օրգաններ:
Երիզորդի համար մարդը և գրեթե բոլոր կաթնասուն կենդանիները միջնորդ տերեր են, որոնց օրգանիզմում զարգանում են էխինոկոկի թրթուրային ձևերը՝ գոյացնելով բշտեր, որոնց ներքին շերտը սաղմնային հյուսվածք է և առաջացնում է սկոլեքսներու դուստր բշտեր։ Էխինոկոկի բշտերի չափը հազիվ տեսանելիից կարող է հասնել մինչև նորածին երեխայի գլխի մեծության։
Сегодня я расскажу о планетах солнечной системы. Я расскажу про них по их размеру: от самого маленького, до самого большого.
Меркурий
Самая маленькая планета Солнечной системы имеет радиус всего 2440 км. Период обращения вокруг Солнца, для простоты понимания приравненный к земному году, составляет 88 дней, при этом оборот вокруг собственной оси Меркурий успевает совершить всего полтора раза. Таким образом, его сутки длятся приблизительно 59 земных дней. Долгое время считалось, что эта планета все время повёрнута к Солнцу одной и той же стороной, поскольку периоды его видимости с Земли повторялись с периодичностью, примерно равной четырем Меркурианским суткам. Это заблуждение было развеяно с появлением возможности применять радиолокационные исследования и вести постоянные наблюдения с помощью космических станций. Орбита Меркурия – одна из самых нестабильных, меняется не только скорость перемещения и его удалённость от Солнца, но и само положение. Любой интересующийся может наблюдать этот эффект.
Близость к Солнцу стала причиной того, что Меркурий подвержен самым большим перепадам температуры среди планет нашей системы. Средняя дневная температура составляет около 350 градусов по Цельсию, а ночная -170 °C. В атмосфере выявлены натрий, кислород, гелий, калий, водород и аргон.
Венера
Вторая от Солнца планета, атмосфера которой почти полностью состоит из углекислого газа. Её часто называют Утренней звездой и Вечерней звездой, потому что она первой из звёзд становится видна после заката, так же как и перед рассветом продолжает быть видимой и тогда, когда все остальные звёзды скрылись из поля зрения. Процент диоксида углерода составляет в атмосфере 96%, азота в ней сравнительно немного – почти 4% и в совсем незначительном количестве присутствует водяной пар и кислород.
Подобная атмосфера создает эффект парника, температура на поверхности из-за этого даже выше, чем у Меркурия и достигает 475 °C. Считается самой неторопливой, венерианские сутки длятся 243 земных дня, что почти равно году на Венере – 225 земных дней. Многие называют её сестрой Земли из-за массы и радиуса, значения которых очень близки к земным показателям. Радиус Венеры составляет 6052 км (0,85% земного). Спутников, как и у Меркурия, нет.
Земля
Третья планета от Солнца и единственная в нашей системе, где на поверхности есть жидкая вода, без которой не смогла бы развиться жизнь на планете. По крайней мере, жизнь в том виде, в котором мы её знаем. Радиус Земли равен 6371 км и, в отличие от остальных небесных тел нашей системы, более 70% её поверхности покрыто водой. Остальное пространство занимают материки. Ещё одной особенностью Земли являются тектонические плиты, скрытые под мантией планеты. При этом они способны перемещаться, хоть и с очень малой скоростью, что со временем вызывает изменение ландшафта. Скорость перемещения планеты по ней – 29-30 км/сек.
Один оборот вокруг своей оси занимает почти 24 часа, причем полное прохождение по орбите длится 365 суток, что намного больше в сравнении с ближайшими планетами-соседями. Земные сутки и год также приняты как эталон, но сделано это лишь для удобства восприятия временных отрезков на остальных планетах. У Земли имеется один естественный спутник – Луна.
Марс
Четвёртая планета от Солнца, известная своей разрежённой атмосферой. Начиная с 1960 года, Марс активно исследуется учеными нескольких стран, включая СССР и США. Не все программы исследования были успешными, но найденная на некоторых участках вода позволяет предположить, что примитивная жизнь на Марсе существует, или существовала в прошлом.
Яркость этой планеты позволяет видеть его с Земли без всяких приборов. Причем раз в 15-17 лет, во время Противостояния, он становится самым ярким объектом на небе, затмевая собой даже Юпитер и Венеру.
Радиус почти вдвое меньше земного и составляет 3390 км, зато год значительно дольше – 687 суток. Спутников у него 2 — Фобос и Деймос.
Юпитер
Изображение Юпитера, диаметр которого составляет 143000 км и его самого крупного спутника Ганимеда (внизу слева), полученное КА “Вояджер 1” с расстояния 40 млн. км. Большое красное пятно – гигантский вихрь в атмосфере Юпитера, уже наблюдается в течении нескольких столетий. (Voyager 1, P-20945)
Планета, названная в честь верховного бога в античной мифологии Зевса (у римлян – Юпитер) превосходит Землю в 1320 раз по объему и в 11,2 раза по диаметру. Она находится на расстоянии 778 млн. км от Солнца, то есть в 5 раз дальше, чем Земля. Экваториальный радиус Юпитера 71400 км на 7% больше полярного. Экватор планеты наклонен всего на 3 градуса к орбите, поэтому там нет смены времен года, а наклон орбиты к плоскости эклиптики еще меньше – 1 градус. Юпитер движется по орбите со скоростью 13 км/с, совершая один оборот вокруг Солнца за 11,8 земных лет.
Сатурн
О существовании планеты стало известно еще в 1610 году. Открыл Сатурн известный физик и астроном Галилео Галилей. А первое кольцо, окружающее планету, увидел Христиан Гюйгенс, нидерландский ученый и изобретатель. Произошло это много позже – только в 1659 году. А вот из космоса на планету Сатурн посмотрели лишь в 1979 году – тогда мимо него пролетела межпланетная станция «Пионер-11».
У Сатурна более 60 спутников. По этому параметру его превосходит только Юпитер – на 2018 год известно о 79 спутниках этого газового гиганта.
Среди планет Солнечной системы Сатурн – единственный, у которого можно наблюдать кольца в любительский телескоп. Несмотря на то, что кольца есть у всех газовых гигантов, в видимом свете они хорошо просматриваются только у Сатурна.
У Сатурна практически нет твердой поверхности, он на 99% состоит из водорода и гелия. Еще 1% приходится на метан, аммиак, этан и другие газовые соединения.
1. Kim tells Emily that she should lie to her parents.
a) would
b) could
c) should ✅
d) might
2. Kim’s mother is just tired of Kim being dishonest with her.
a) of ✅
b) about
c) to
d) with
3. On Thursday, Kim invites Emily over to her house.
a) In
b) For
c) On ✅
d) At
Comprehension Questions
1. Why do Kim and her mother fight all the time?
Because Kim is being dishonest with her mother most of the time.
2. What does Emily decide not to do to her parents?
She decides it would be better if she wouldn’t lie to her parents.
3. In your opinion, why is it important to honor and help your parents?
I think honoring and respecting your parents always comes first. By helping and respecting your parents you will have a great relationship with them and if you continue to do so, you will maintain the friendship you have.
ա. Բայի հիմքը պարզ է, եթե վերջավորությունից առաջ բայածանց չկա՝ երգել, նկարել, արտագրել, գունաթափել: Այս բայերի երգ -, նկար -, արտագր -, գունաթափ- հիմքերը պարզ են, թեև արտագր — հիմքում կա նախածանց, իսկ գունաթափ- հիմքում՝ երկու արմատ և հոդակապ: Սակայն դրանք համարվում են պարզ հիմքեր, որովհետև դրանցում բայածանց չկա:
բ. Բայի հիմքը ածանցավոր է, եթե վերջավորությունից առաջ կա որևէ բայածանց՝ փախչել, հեռանալ, վազեցնել, կոտրատել, կառուցվել: Այս բայերի փախչ -, հեռան -, կոտրատ-, կառուցվ- հիմքերը ածանցավոր են:
Անորոշ դերբայի պարզ հիմք ունեցող բայերը կոչվում են պարզ բայեր:
Ածանցավոր հիմք ունեցող բայերը կոչվում են ածանցավոր բայեր:
Ածանցավոր բայերը չորս տեսակի են` սոսկածանցավոր, պատճառական, բազմապատկական և կրավորական:
Սոսկածանցներն են՝ ան, են, ն, չ`մեծ-ան-ալ, վախ-են-ալ, գտ-ն-ել, կոր-չ-ել և այլն:
Պարզ և սոսկածանցավոր բայերից կազմվում են պատճառական, բազմապատկական և կրավորական բայեր:
Պատճառական ածանցներն են՝ ացն, եցն, ցն:
Պատճառական բայերը կազմվում են`
1. Ա խոնարհման պարզ և ան սոսկածանցավոր բայերից` ացն ածանցով` խաղալ–խաղացնել, քարանալ–քարացնել:
2. Ե խոնարհման պարզ և են սոսկածանցավոր բայերից` եցն ածանցով` քայլել-քայլեցնել, վախենալ-վախեցնել:
Կան շատ բայեր, որոնցից ածանցներով պատճառական բայ չի կազմվում: Այսպիսի բայերի պատճառականը կազմվում է տալբայի հարադրությամբ` բերել–բերելտալ, զարդարել–զարդարելտալ և այլն:
Բազմապատկական բայերը ցույց են տալիս գործողության կրկնություն: Բազմապատկական ածանցներն են՝ ատ, ոտ, կոտ, տ`կտրել-կտրատել, խոցել-խոցոտել, թռչել-թռչկոտել, պատռել-պատռտել:
Կան ոտ տառակապակցություն ունեցող բայեր, որոնք բազմապատկական չեն. Դրանք կազմված են ոտ ածանց ունեցող ածականներից` ժանգոտել, ալրոտել, և չունեն իրենց առանց ոտ ածանցի ձևերը:
Ածանցներով բազմապատկական բայեր կազմվում են շատ քիչ բայերից: Բազմապատկական բայեր են կազմվում նաև արմատի կրկնությամբ` վազել-վազվզել, քաշել-քաշքշել, կապել-կապկպել և այլն, դարձյալ ոչ բոլոր բայերից:
Կազմությամբ կրավորական կոչվում են այն բայերը, որոնց կազմում կա կրավորական ածանց:
Կրավորական ածանցն է վ -ն` գրել-գրվել, կառուցել-կառուցվել, հեռանալ-հեռացվել, կարդալ-կարդացվել:
Դուք ինչ-որ երերուն տախտակի վրա ամրացրի՞ք այդ վանդակը: Ինչո՞ւ դու քո հոտն իմ դաշտում ես արածեցրել: Նա իր ձիուն մեծացրեց չամչով ու գարիով: Ես հավանաբար ձանձրացրել եմ ունկնդիրներին: Մենք անզգուշորեն թռցրինք արևկող անող թռչուններին:
Լրացուցիչ աշխատանք
Կարդա տեքստը, կատարիր առաջադրանքները։
Ինչո՞ւ են մարդիկ վիճելիս բարձրացնում ձայնը
Մի անգամ Ուսուցիչը աշակերտներին հարցրեց.
– Ինչո՞ւ են մարդիկ վեճերի ժամանակ բարձրացնում ձայնը:
– Երևի նրանք կորցնում են հանգստությունը,- ենթադրեց աշակերտներից մեկը:
– Բայց ինչո՞ւ ձայն բարձրացնել, եթե 2-րդ մարդը կանգնած է կողքիդ,- կրկին պնդեց Ուսուցիչը: Աշակերտները շփոթված թոթվեցին ուսերը: Ակնհայտ էր, որ այդ մասին նրանք չեն մտածել: Այդ ժամանակ Ուսուցիչն ասաց. – Երբ մարդիկ վիճում են, և նրանց դժգոհությունը մեծանում է, նրանց սրտերը հեռանում են միմյանցից, ու դրա հետ միասին՝ հեռանում են նաև նրանց հոգիները, և որպեսզի միմյանց լսեն, նրանք ստիպված բարձրացնում են ձայնը: Եվ ինչքան նրանց բարկությունն ու չարությունը մեծ է, այնքան բարձր են նրանք գոռում: Իսկ երբ մարդիկ սիրահարված են լինում, նրանք ձայն չեն բարձրացնում, այլ շատ ցածր են խոսում, քանի որ նրանց սրտերը շատ մոտ են գտնվում իրար, իսկ նրանց միջև եղած հեռավորությունը ջնջվում է: Իսկ երբ մարդկանց սերն է իշխում, նրանք անգամ չեն խոսում, շշնջում են, իսկ երբեմն էլ ոչ մի բառ պետք չի լինում միմյանց հասկանալու համար. նրանց աչքերն ամեն ինչ ասում են: Մի մոռացեք, որ վեճերը ձեզ հեռացնում են միմյանցից, իսկ բարձր արտաբերված խոսքերն այդ հեռավորությունը մեծացնում են մի քանի անգամ: Մի չարաշահեք այն, քանի որ կգա մի օր, երբ այդ հեռավորությունն այնքան մեծ կլինի, որ հետդարձի ճանապարհն այլևս չեք գտնի:
Առաջադրանքներ: 1.Տեքստից դուրս գրիր բոլոր բայերը և կազմիր ուղիղ ձևերը: Օրինակ՝ հարցրեց-հարցնել
Թոթվեցին – թոթվել
Ասաց – ասել
Մեծանում է – մեծանալ
Լսեն – լսել
Բարձրացրնում – բարձրացնել
Խոսում – խոսել
Հեռացնում են – հեռացնել
2.Բառարանի օգնությամբ գրիր տրված բայերի հոմանիշները: Ենթադրել- ստորագրել պնդել- Կարծրացնել, թանձրացնել իշխել-Տիրապետել, տիրակալել արտաբերել-Արտասանել, հնչել, առոգել թոթվել-Շարժել, ցնցել ջնջել-Սրբել, մաքրել շշնջալ-Սոսափել, շրշալ ստիպել-Հարկադրել, բռնադատել գոռալ-Աղաղակել, ճչալ վիճել-Հակաճառել, վիճաբանել շփոթվել-Շվարել, այլայլվել, հուզվել, խռովել 3.Տրված արմատներից բայեր կազմի՛ր և ընդգծի՛ր արմատի և ել կամ ալ վերջավորության միջև եղած մասը: Օրինակ` բարձր — բարձրանալ: Առաջ – առաջանալ
2. Read the story “Fulfill Your Obligations” just below it.
3. Do the exercises at the bottom of the page.
Here is the Fulfill Your Obligations video. You can watch it in your own language at The Way to Happiness Foundation. (Simply click the word “language” at the top right corner of that page.)
Fulfill Your Obligations
Samantha sometimes does not go to work because she is sleepy or she just does not feel like going. At first, her boss tries to be understanding, thinking that maybe Samantha is getting sick. Of course she is earning less money because of all the time she misses, and soon her boss loses patience. He fires Samantha and looks for someone else to do her job.
Samantha is upset, and she is also a little worried about paying her bills. But she decides that she really does not like to work very much. Still, Samantha is lucky because she has lots of friends and family members who love her. So rather than look for a new job, she starts to ask them for money.
At first most of them are willing to lend her a little bit. But, when she does not pay it back, they become upset. Why is she being so irresponsible? They all stop loaning her money.
Just like Samantha always has excuses for her friends and family, she also has excuses for her landlord. She usually does not have the money for her rent, but she always says she will have it soon. Of course, Samantha’s landlord eventually loses patience and tells her that she must leave her apartment immediately.
Samantha does not know what to do. She does not know where to begin to look for a new apartment, and anyway, she does not have any money to pay for rent. She feels desperate and realizes that she has made some very big mistakes. She begins to call her friends to see if they will let her stay at their apartments, but they are all still upset about the money she owes them. They say no.
Finally, Samantha is left feeling very desperate and worried. She dials her brother’s phone number and hopes that he is in a good mood. When he answers, she explains her situation and admits that she thinks pshe has made some big mistakes.
Her brother, Edwin, agrees with her. Her behavior has been very inappropriate, and he refuses to lend her any money. He tells her that she can stay with him, but only under very specific conditions. First, she must begin to look for a new job. And while she is living with Edwin, she must walk his dog every day, clean the house, and do cooking. If she does not fulfill all of these responsibilities, she must leave.
Edwin sounds very serious, and Samantha knows that her brother is not joking. She knows he is giving her an important opportunity to make a change in her life. She realizes that she must live up to her responsibilities and fulfill her obligations.
Samantha thanks her brother and agrees to his offer. She will do her best to find a good job soon. She wants to pay everyone back as soon as possible and get her life back in order. She knows it is going to be a challenge, but she also knows it will be well worth it!
And now, practice:
Exercises
Vocabulary Questions
1. What does “obligation” mean?
a) something you want to do
b) something that is a good idea to do
c) something you might do
d) something you must do ✅
2. What does “landlord” mean?
a) the person who lives in the apartment next to you
b) the person who owns the apartment you live in ✅
c) the person who cleans your apartment for you
d) the person who comes to repair things in your apartment
3. What does “pay back” mean?
a) to return money that someone lent you ✅
b) to pay in advance
c) to pay your bills
d) to lend someone money
Grammar Questions
1. She realizes that she must live up to her responsibilities.
a) over
b) down
c) up ✅
d) in
2. Samantha is worried about paying her bills.
a) of
b) about ✅
c) for
d) to
3. Samantha does not know what to do.
a) do not
b) was not
c) were not
d) does not ✅
Comprehension Questions
1. Why do Samantha’s friends and family become upset with her?
Because she got some money from her friends and family for debt and after, she didn’t pay that money back. That made her friends and family dissatisfied.
2. What does Samantha plan to do at the end of the story?
She wants to “restart” her life by paying the money back to her friends, get a decent job and have good a relationship with everyone.
3. In your opinion, why is it important to fulfill your obligations?
By fulfilling your obligations you not only feel better, but you also become well known for being a promise keeper and trustworthy. I’d personally would respect a person, who is fulfilling their obligations.
Here is the Do Not Steal video. You can watch it in your own language atThe Way to Happiness Foundation. (Simply click the word “language” at the top right corner of that page.)
The Way to Happiness is a common sense guide to better living which has been distributed to more than 100 million people in over 100 languages. It describes 21 principles to a better quality of life.
Principle number 13 is “Do Not Steal.”
Now read the short story about this important principle.
Do Not Steal
Ken is sitting by himself on a bench in the park. He is not very happy. He does not have a laptop, and he really needs one. He has an old, slow computer that does not work very well for all his university projects. He is frustrated because he does not have enough money to buy himself a laptop.
He stands up and starts to walk through the park, feeling unhappy. Soon he sees an old lady sitting on another bench. She has a beautiful new laptop next to her purse on the bench. Ken looks at her. “Now, why does she need a laptop?” he thinks to himself. “She is an old lady. She does not need it for anything important.”
Ken thinks about all his important college work. He really needs that laptop. He knows he can just grab it and walk away. The old lady will probably not even notice. Suddenly, a dog starts barking loudly. The old lady looks to see what is happening. Ken takes this perfect chance – he grabs the laptop and quickly walks away.
The next day, Ken tries to use the laptop for a project, but he feels terrible. He cannot even open it because he feels so bad about stealing it. He uses his old computer, but there is the laptop on the desk next to him. He cannot even look at it because he feels so guilty.
When his friend comes over that afternoon, Ken tries to hide the laptop. He does not want anyone to know that he stole it. He feels guilty and embarrassed. As the days pass, Ken becomes grumpy. He is always in a bad mood, and he does not work hard on his university projects.
Ken finally decides he cannot take it anymore. He goes back to the park hoping to find the old lady and return her laptop. He waits and waits, but of course she does not arrive. On the way home, he donates the laptop to a community center for children. He even gives them some of his old books.
Ken realizes that stealing the laptop was not worth it. When you steal something, it loses its value. Only the rightful owner can use their things happily. A thief cannot. Ken knows he cannot steal and be happy.
null
And now, practice:
Exercises
Vocabulary Questions
1. What does “steal” mean?
a) to borrow
b) to ask someone for something
c) to take something that belongs to someone else ✅
d) to use something and then give it back
2. What does “grumpy” mean?
a) in a bad mood ✅
b) tired
c) bored
d) happy
3. What does “thief” mean?
a) a person who knows a lot
b) a person who steals things ✅
c) a person who is rude to other people
d) a person who does not talk to other people
Grammar Questions
1. Ken tries to use the laptop.
a) about
b) to ✅
c) for
d) of
2. Ken is not very happy.
a) is not ✅
b) does not
c) has not
d) were not
a) Slowly
3. Suddenly, a dog starts barking loudly.
b) Gradually
c) Quietly
d) Suddenly ✅
Comprehension Questions
1. Why does Ken feel upset at the beginning of the story?
Since Ken was studying in a university, he needed a new laptop for his projects. But he didn’t have one, so he was very sad at first.
2. How does he convince himself that he should steal the laptop?
He thought, that since the owner: the lady is old, she doesn’t need it for anything, and he thought that he needed it more.
Սիրելի՛ յոթերոդցի, արձակուրդային այս շաբաթը կարդալու համար շատ լավ շրջան է: Կարդա՛ Դենիել Քիզի «Ծաղիկներ Էլջերնոնի համար» ստեղծագործությունը և կատարի՛ր հետևյալ առաջադրանքները (գրավոր, տեսանյութի կամ ձայնանյութի տեսքով):
Մի քանի նախադասությամբ պատմի՛ր սյուժեն:
Ներկայացրո՛ւ հերոսներին և նրանց վարքագիծը:
Չարլի Գորդոն – գլխավոր հերոս, ով շատ է փորձում խելացի լինել:
Միսս Կինիան – Չարլիի ուսուցիչ, ով իր սովորղի խոսքերբվ շա՜տ բարի է:
Դոկտոր Շտրաուս և Նեմուր – Չարլիի բժիշկներ
Էլջերնոն – լաբիրինթոսի մկնիկ, ով մրցում էր Չարլիի հետ:
Խոսի՛ր ստեղծագործոթյան ասելիքի մասին:
Կարծում եմ, որ այստեղ գրված էր մարդու մտքերի, զարգացման, ծաղրանքի, ընկերներ կորցնելու և ամենիմչ մոռանալու մասին: Այսքան նշվածներից միայն մի քանիսն էլ լավ բաներ, բայց ցավոք, Չարլի Գորդոնը տառապել է բոլորով:
Խոսի՛ր ամենազարմանալի և անսպասելի հատվածների մասին:
Ես մի քանի անգամ ընկա ու չհասկացա, թե ինչու, որովհետև ինձնից ու Էլենից բացի ուրիշ ոչ ոք չէր պարում: Ու ամեն քայլի սայթաքում էի, որովհետև ինչ-որ մեկն անընդհատ ոտքը դեմ էր տալիս: Հետո հատակից վեր կենալիս հանկարծ տեսա Ջոի դեմքի արտահայտությունն ու ներսումս ինչ-որ տարօրինակ բան զգացի: «Էս ինչ բոց էր», ասաց աղջիկներից մեկը: Ու բոլորը ծիծաղում էին: «Վերջին անգամ էսքան շատ երևի Մագսիի մոտ էի ծիծաղել, երբ սրան գիշերվա կեսին ուղարկեցինք թերթ առնելու ու մենք թռանք», ասաց Ֆրենկը: «Հլը դրա դեմքին նայեք: Ոնց որ բազուկ լինի»: «Չէ հա՜, կարմրե՜լ է: Չարլին կարմրե՜լ է»: «Էլեն, էդ ի՞նչ ես արել մեր Չարլիին: Առաջին անգամ եմ տեսնում, որ կարմրի»: Ես չգիտեի՝ ինչ անեմ, ուր կորչեմ: Բոլորն ինձ էին նայում ու ծիծաղում էին, ու ես ինձ մերկ էի զգում: Սիրտս խառնում էր: Ուզում էի թաքնվել ինչ-որ տեղ:
Ես զարմացել էի, տեսնելով իր ընկերների վերաբերմունքը իր հանդեպ: Չարլիին շատ էի խղճում և հասկանում էի, որ իր ընկերների վերաբերմունքը ազդում էր իր վրա:
Հիմա հերթական անգամ զգում եմ, թե ոնց եմ ամոթից վառվում: Իմ այս նոր խելացիությունը սեպ է խրել իմ ու այն բոլոր մարդկանց միջև, ում մի ժամանակ ճանաչում ու սիրում էի: Առաջ ծաղրում ու արհամարում էին ինձ, որովհետև հիմար ու բութ էի. հիմա ատում են, որովհետև խելացի եմ ու խորաթափանց: Աստված իմ, ախր ի՞նչ են ուզում ինձնից:
Ինձ գործարանից դուրս շպրտեցին: Հիմա ավելի մենակ եմ, քան երբևէ:
Չարլի Գորդոնը կարծես չէր գտնում իր տեղը գործարանում, լաբորատորիայում և ընդհարապես՝ կյանքում: Իր շրջապատը համապատասխան չէր իր համար:
Ես վեր թռա ու գոռացի. «Ձայններդ կտրե՛ք: Հանգի՛ստ թողեք տղային: Ինքը մեղավոր չէ՛, որ ոչինչ չի հասկանում: Ինքը չի՛ կարող փոխվել: Բայց Աստծու սիրուն, ախր ինքն է՛լ է մարդ»: Սրահում լռություն տիրեց: Ես մտքումս անիծեցի ինձ՝ ինքնատիրապետումս կորցնելու ու տեսարան սարքելու համար: Աշխատելով չնայել տղային՝ փակեցի հաշիվն ու առանց ընթիքիս դիպչելու՝ դուրս եկա: Ես ամաչում էի երկուսիս համար էլ:
Ինձ համար ահագին անսպասելի էր Չարլիի պահվածքը: Ես ուրախ եմ, որ նա հասկացավ, որ ուրիշների վրա ծիծաղելի ճիշտ չէ: Չնայած նրան, որ նա ենթարկվել էր ծաղրանքի, նա միևնույն է ծիծաղում էր տղայի վրա:
Դեգրադացիան խորանում է: Ցրված եմ դարձել: Երկու օր առաջ Էլջերնոնը մեռավ: Հերձումը ցույց տվեց, որ իմ կանխատեսումները ճիշտ էին: Ուղեղի քաշը նվազել էր, ծալքերն ընդհանուր առմամբ բավականին հարթվել էին, ակոսներն, ընդհակառակը, խորացել ու լայնացել: Կարծում եմ, որ նույն բանը կատարվելու է կամ արդեն կատարվում է ինձ հետ: Այժմ, երբ ամեն ինչ արդեն հաստատ է, չեմ ուզում, որ դա տեղի ունենա:
Կարծում եմ, որ Չարլին շատ հետաքրքիր հետազոտություններ է կատարել, այնուամենայնիվ, նա այլևս չէր կարող կատարել դրանք: Նա նկատում էր նույն նշանները իր վրա, որոնք ուներ Էլջերնոնը:
Կիսվի՛ր ստեղծագործությունից ստացած տպավորություններով:
Սկզբում ես միքիչ շփոթված էի, քանզի չէի հասկանում թե ի՞նչ վիրահատության մասին էր գնում խոսքը գրքում, ի՞նչ թեստեր էին անցկացվում և թե ի՞նչ ազդեցություն կունենան բժիշկների արածները գլխավոր հերոսի վրա: Երբ Չարլին վերադարձավ գործարան, ես տխրեցի, տեսնելով իր «ընկերների» և այլ մարդկանց վերաբերմունքը նրա նկատմամբ: Երբ Չարլին սկսեց զարգացնել իր միտքը, նա հասկացավ այն, որ իր ընկերները իրեն օգտագործում էին: Արդեն գրքի կեսերից սկսեցի հասկանալ միտքը, իսկ այժմ փորձում եմ հասկանալ մնացած հատվածները: Ես սիրեցի տեսնել, թե ինչպես է գլխավոր հերոսը կամաց-կամաց սովորում մարդկանց, մարդաշատ վայրերին և մտածում է ընկերներ ընտրելիս: Չարլիի հետազոտություններից հետո ես նորից շփոթված էի, բայց անընդհատ կարդում էի, չէի դադարում: Երբ Չարլին արդեն ուներ ամնեզիայի նշանները, ես սկսում էի տխրել՝ նա գնալով դառնում էր այն նույն մարդը, ով եղել է մարտին: Կարող եմ ասել, որ այս գիրքը չունի այն ավարտը, որը ես կցանկանայի, որ այն ունենա: Պատմությունը շատ տխուր էր, բայց ես հաճույքով կարդացի:
Для меня идеальная женщина это та, которая обладает многими навыками, а не просто красивая. Я считаю, что то, что я перечислю сейчас, важно и для мужчин, и для женщин. Я думаю, что женщина должна быть умной, вежливой и просто сама собой. Я много замечаю, что женщины пытаются казаться важными, красивыми и смешной перед другими. На мое удивление это работает. Многие обращают на них внимание и не понимают, что они притворяются. Многие мужчины говорят, что им важны навыки готовки у женщин. А также я считаю, что женщина должна доброй и понимающей. Я думаю, что это второстепенно, но тоже важно. В общем, важно, чтобы люди не пытались кому либо угодить.
Гера была покровительницей семьи и брака. Афина была богиней мудрости и военной стратегии. Афродита была богиней любви и красоты. Они оба заслуживали яблоко, но чтобы решит кто получит его, они обратились к Зевсу. Зевс отказался вмешиваться, потому что Гера приходилась ему женой, а Афродита и Афина были его дочерями. Он посоветовал обратиться за судом к троянскому царевичу Парису. Богини пошли к Парису. Гера обещала, что если он даст яблоко ей, то она сделает Париса правителем Азии. Афина обещала, что если она победит, то Парис прославится на весь мир своими военными подвигами. Афродита-бы наградила его самой красивой женщиной в мире. Парис отдал яблоко Афродите. Победа Афродиты заставила Геру и Афину возненавидеть не только Париса, но и всех троянцев. Самой красивой женщиной считалась Елена Прекрасная. Она жила в греческом городе по названием Спарте. Она была женой царя Менелая. В гости к ним пришел Парис. Афродита влюбила Елену в Париса. Она: Елена, забыв своего мужа, согласилась выйти замуж за Париса. Они вместе убежали в Трою. Менелай, узнав о побеге своей любимой жены, он пришел в ярость и объявил Троянскую войну. Множество греческих короблей переправилось через море в Малую Азию и началась многолетняя осада Трои, жестокие бои за неё.
Այսօր ամփոփում եմ մարտ ամսվա իմ հայոց լեզու, գրականությունառարկաներիաշխատանքները: Սկսեմ հայոց լեզու առարկայից: Ահա և իմ մարտ ամսվա հայոց լեզու բաժնի առաջին նյութը՝ Գործնական քերականություն 01.03.2023: Մարտի մեկին մենք կատարեցինք գործնական քերականություն, որը կապված էր բայի, բայի ժամանակաձևի, դերբայի և դիմավոր բայի հետ: Իմացա և յուրացրեցի բայերի թեման, այժմ աշխատում եմ կիրառել սովորածս: Միքիչ դժվարացա դիմավոր և անդեմ բայերի հետ կապված, բայց այժմ սովորել եմ: Մարտի տասներեքին կատարեգինք ևս մի գործնական քերականություն: Այդ օրը խորացված սովորեցինք բայերի մասին: Արդեն կարողանում էի տարբերել ամեն մի մանրուքը: Ես սիրեցի սովորել բայերի մասին:
Անցնենք գրականություն առարկային: Այս ամիս կարդացել, հետազոտել, ձայնագրել և տեսագրել ենք Չարենց: Մենք անցել են ռուբայաթները, որոնք գրվել են Չարենցի կողմից: Ահա և իմ աշխատանքները՝ ռուբայաթներ, ընթերցումներ: Ես ձայնագրել եմ Չարենցի բանաստեղծությունները և ռուբայաթները, ապա տեղադրել բլոգում: Շա՜տ սիրեցի այդ նախագիծը: Ի դեպ, մենք դիտեցինք Չարենցի մասին մի տեսաֆիլմ, ապա քննարկեցինք և հայտնեցինք մեր կարծիքները դասարանում: Անկեղծ ասաց, այդքան չսիրեցի այդ ֆիլմը, բայց քննարկումներն ու վերլուծումները շատ հետաքրքիր էին:
Այս ամսվա ընթացքում նաև կատարել եմ երկու թարգմանչական աշխատանք: Այժմ կներկայացնեմ դրանք. Այստեղ գրել եմ պինվգինների մասին, դժվարություններ չունեյի, քանի որ արդեն արել եմ ահագին թարգմանություններ օտար լեզուներից: Կարող եմ ասել, որ թարգմանությունները դարձել են իմ մի մասը, իմ ամենասիրած գործերից է անել թարգմանություններ հայոց լեզու, գրականություն առարկաների համար: Իսկ այս թարգմանությունում ես գրել եմ ամենինչի մասին: Այս ամսվա ընթացքում իմ սիրած թարգմանությունն է, քանի որ շա՜տ նոր փաստեր իմացա… Այսքանով ես ավարտեցի մարտ ամիսը: Հուսամ, որ նոր գիտելիքներս լավ կկիրառեմ:
While eating at a restaurant is an enjoyable and convenient occasional treat, most individuals and families prepare their meals at home. To make breakfast, lunch, and dinner daily, these persons must have the required foods and ingredients on hand and ready to go; foods and ingredients are typically purchased from a grocery store, or an establishment that distributes foods, drinks, household products, and other items that’re used by the typical consumer.
Produce, or the term used to describe fresh fruits and vegetables, is commonly purchased by grocery store shoppers. In terms of fruit, most grocery stores offer bananas, apples, oranges, blackberries, raspberries, grapes, pineapples, cantaloupes, watermelons, and more; other grocery stores with larger produce selections might offer the listed fruits in addition to less common fruits, including mangoes, honeydews, starfruits, coconuts, and more.
Depending on the grocery store, customers can purchase fruits in a few different ways. Some stores will charge a set amount per pound of fruit, and will weigh customers’ fruit purchases and bill them accordingly; other stores will charge customers for each piece of fruit they buy, or for bundles of fruit (a bag of bananas, a bag of apples, etc.); other stores yet will simply charge by the container.
Vegetables, including lettuce, corn, tomatoes, onions, celery, cucumbers, mushrooms, and more are also sold at many grocery stores, and are purchased similarly to the way that fruits are. Grocery stores typically stock more vegetables than fruit at any given time, as vegetables remain fresh longer than fruits do, generally speaking.
It’d take quite a while to list everything else that today’s massive grocery stores sell, but most customers take the opportunity to shop for staples, or foods that play a prominent role in the average diet, at the establishments. Staples include pasta, rice, flour, sugar, milk, meat, and eggs, and bread. All the listed staples are available in prepackaged containers, but can be purchased “fresh” in some grocery stores, wherein employees will measure and weigh fresh products and then provide them to customers.
Կշիռ, ձգողականության հետևանքով մարմնի վրա ազդող ուժը։ Կարելի է ձևակերպել նաև որպես մարմնի կողմից ազդող ուժը հենարանի վրա։ Մի քանի հենարանների դեպքում կշիռ ասելով հասկանում ենք բոլոր հենարանների վրա ազդող գումարային ուժը։ Չափման միավորը Միավորների միջազգային համակարգումնյուտոնն է։ ՍԳՎ համակարգումկիրառվում է դինը։
Ի տարբերություն զանգվածի, կշիռը վեկտորական մեծություն է։
Ծանրության ուժ, Երկրի կամ այլ աստղագիտական մարմնի մակերևույթին մոտ գտնվող ցանկացած ֆիզիկական մարմնի վրա ազդող ուժ։ Ըստ սահմանման՝ ծանրության ուժը, մոլորակի գրավիտացիոն ձգողության և կենտրոնախույս ուժերի (որոնք առաջանում է օրապտույտի շնորհիվ) գումարն է[1][2]։
mg ծանրության ուժը գումարվում է մոլորակի գրավիտացիոն ձգողությունից GMm/r2 և իներցիայի կենտրոնախույզ ուժից mω2a.
Մնացած ուժերը, օրինակ Լուսնի և Արեգակիձգողությունը իրենց փոքրության պատճառով հաշվի չեն առնում կամ ուսումնասիրում են առանձին, որպես Երկրի գրավիտացիոն դաշտի ժամանակավոր փոփոխություն[3][4][5]։
Ծանրության ուժը բոլոր մարմիններին, անկախ նրանց զանգվածից, միևնույն արագացումն է հաղորդում[6] և հանդիսանում է կոնսերվատիվ ուժ[7]։
2. Read the story “Try Not to Do Things to Others That You Would Not Like Them to Do to You” just below it.
3. Do the exercises at the bottom of the page
Vocabulary Questions
1. What does “briefcase” mean?
a) a lady’s purse
b) a backpack
c) a big suitcase for traveling
d) a small bag for carrying papers ✅
2. What does “hesitate” mean?
a) to do something immediately
b) to think for a moment before doing something ✅
c) to do something very slowly
d) to rush as you do something
3. What does “glad” mean?
a) upset
b) happy
c) bored
d) interested
Grammar Questions
1. Let me pay for your coffee.
a) of
b) for ✅
c) to
d) about
2. I am so glad I did not lose them.
a) have not
b) does not
c) has not
d) did not ✅
3. They know that the briefcase belongs to the man.
a) with
b) to ✅
c) for
Comprehension Questions
1. Why does the man forget his briefcase?
The man forgot his briefcase because of a phone call. He was distracted by it and accidentally left his belongings in the café.
2. What do Eric and Wendy think might be inside?
Wendy and Eric were thinking, that the briefcase was full of money.
3. In your opinion, why is it important not to do things to others that you would not want them to do to you?
Just like we saw in the video earlier, one boy shouted at the lunch lady, she got frustrated and the same thing happened to many more people. That process proceeded to the point, that many people were mad and ruined a peaceful day for some people. That means that our anger and our personal problems can ruin someone’s mood, day, or something else they prepared for the day. If we do negative things, it will continue like a chain. That process is called the “chain process”.
Ինչպե՞ս են նշանակում. ա) բնական թվերի բազմությունը-N բ) ամբողջ թվերի բազմությունը-Z գ) ռացիոնալ թվերի բազմությունը-Q
Դիցուք, A-ն 12-ից փոքր և 5-ի վրա չբաժանվող բնական թվերի բազմությունն է, իսկ B-ն՝ 15-ից փոքր և 3-ի վրա բաժանվող բնական թվերի բազմությունը: Գտեք՝ ա) A բազմության տարրերի թիվը բ) B բազմության տարրերի թիվը գ) Գրառեք AՈB բազմությունը և հաշվեք նրա տարրերի թիվը դ) Հաշվեք AUB բազմության տարրերի թիվը։
Մարմինը (երկարությունը՝ 30-150 մմ) կազմված է 80-300 օղակից (մետամերներ)։ Գույնը բաց մոխրագույն է կամ կարմիր։ Մաշկը հարուստ է լորձային հյութ արտադրող գեղձային բջիջներով և մշտապես խոնավ է։ Շարժվում է խոզանների օգնությամբ, որոնք անզեն աչքով անտեսանելի են և տեղադրված են մարմնի հատվածների կողքերին։
Ապրում է խոնավ հողերում։ Գիշերային կյանք է վարում, ցերեկը դուրս է գալիս միայն ուժեղ անձրևից հետո (այստեղից էլ անվանումը)։
Մարսողական համակարգ: Մարսողական համակարգը գրեթե համարժեք է կլոր որդերի մարսողական խողովակին: Այն սկսվում է բերանային անցքով, ձգվում երկարավուն մարսողական խողովակով և դուրս բացվում հետանցքով:
Անձրևորդի մարսողական համակարգը ունի բաժինների հետևյալ հերթագայությունը՝
Անձրևորդի կերակրափողից դուրս գտնվում են զույգ կրային գեղձեր, որոնք ծորաններով բացվում են կերակրափողում: Դրանց արտադրանքը չեզոքացնում է հողի թթվայնությունը: Կերակրափողը փոխադրող խողովակ է, որով սնունդը բերանից անցնում է քիմիական մշակման հատված: Կտնառքը իրենից ներկայացնում է սննդի ժամանակավոր պահեստարան:
Ստամոքսը իսկական բազմաբջիջների մարսողության հիմնական օրգաններից է:
Ստամոքսում և ապա աղիքների որոշ հատվածում կատարվում է սննդի քիմիական մշակումը, որն էլ հենց մարսողության բուն գործընթացն է: Աղիքներում մարսված սննդից ստացված սննդանյութերը անցնում են անձրևորդի արյան մեջ և արյունատար համակարգով փոխադրվում դեպի բոլոր բջիջներ:
Լյարդի ծծանը ապրում է եղջերավոր անասունների և մարդկանց լյարդում ու լեղապարկում։ Նա քայքայում է լյարդի բջիջները։ Ունի կենսական 2 փուլ՝ սեռական և անսեռ։ Փոխում է տերերին։ Միջանկյալ տեր․ (օր․ լճախխունջ) թրթուրային փուլի զարգացում։ Հիմնական տեր․ մարդ, խոշոր և մանր եղջերավոր կենդանիներ, սեռահասում վիճակ։ Լյարդի ծծանը ապրում է տարբեր օրգանիզմների մեջ: Այնտ տեղափոխվում է օրգանիզմից օրգանիզմ: Նրա մշտական տերը այն օրգանիզմն է, որի մեջ նա ապրում է: Լյարդի ծծանները ծնում են իրենց զագերին բարակ թաղանթով գնդի մեջ, որը պայթում է, երբ հասունանում է: Հետո զագերը դուրս են գալիս օրգանիզմից հասունանում են և իրենց փոքրիկ պոչիկի շնորհիվ շարժվելով գնում են խոտերի վրա և հետո մի ուրիրշ օրգանիզմ ուտում է խոտը և լյարդի ծծանը ընկնում է օրգանիզմի մեջ և այդ օրգանիզմը դառնում է իր մշտական տերը:
Какими словами можно сегодня описать современных женшин?
Я думаю, что нынешних девушек можно назвать умными, со вкусом стиля, с желанием и целю учится и красивыми. Если раньше девушки были в прямом смысле использованы для работы, то теперь женщины сами могут позволить себе нанять себе работников. Это и делает современных женщин отличающимся от других поколений.
Подберите два-три прилагательных к следующим словам։ мама, сестра, бабушка, жена, свекровь, золовка, теща, тетя, соседка, подруга․
Мама – лучшая мама, умная мама, заботливая мама
Сестра – веселая сестра, старшая сестра, надоедливая сестра
Прочитайте отрывок из рассказа «Маленький принц», представьте свое мнение о розе письменно․
Капризная роза
… На планете Маленького принца всегда росли простые, скромные цветы – у них было мало лепестков, они занимали совсем мало места и никого не беспокоили. Они раскрывались поутру в траве и под вечер ув…дали. А этот пророс однажды из зерна, занесенного неведомо откуда, и Маленький принц не сводил глаз с крохотного ростка, не похожего на все остальные ростки и былинки. Вдруг это какая-нибудь новая разновидность баобаба? Но кустик быстро перестал т…нуться ввысь, и на нем появился бутон.
Маленький принц никогда еще не видал таких огромных бутонов и предчу…ствовал, что увидит чудо. А неведомая гостья, еще скрытая в стенах своей зеленой комнатки, все готовилась, все прихорашивалась. Она заботливо подбирала краски. Она нар…жалась неторопливо, один за другим примеряя лепестки. Она не желала явиться на свет встрепанной, точно какой-нибудь мак. Она хотела показаться во всем блеске своей красоты. Да, это была ужасная кокетка! Таинственные приготовления длились день за днем.
И вот наконец, однажды утром, едва взошло солнце, лепестки раскрылись. И красавица, которая столько трудов положила, готовясь к этой минуте, сказала, позевывая:
– Ах, я насилу проснулась… Прошу извинить… Я еще совсем растрепанная…
Маленький принц не мог сдержать восторга:
– Как вы прекрасны!
– Да, правда? – был тихий ответ. – И заметьте, я родилась вместе с сол…цем.
Маленький принц, конечно, догадался, что удивительная гостья не страдает избытком скромности, зато она была так прекрасна, что дух захватывало! А она вскоре заметила:
– Кажется, пора завтракать. Будьте так добры, позаботьтесь обо мне…
Маленький принц очень смутился, разыскал лейку и полил цветок ключевой водой. Скоро оказалось, что красавица горда и обидчива, и Маленький принц совсем с нею измучился. У нее было четыре шипа, и однажды она сказала ему:
– Пусть приходят тигры, не боюсь я их к…гтей!
– На моей планете тигры не водятся, – возразил Маленький принц. – И потом, тигры не едят траву.
– Я не трава, – обиженно заметил цветок.
– Простите меня… – Нет, тигры мне не страшны, но я ужасно боюсь сквозняков. У вас нет ширмы?
«Растение, а боится сквозняков… очень странно… – подумал Маленький принц. – Какой трудный характер у этого цветка».
– Когда настанет вечер, накройте меня колпаком. У вас тут слишком холодно. Очень неуютная планета. Там, откуда я прибыла… Она не договорила. Ведь ее занесло сюда, когда она была еще зернышком. Она ничего не могла знать о других мирах. Глупо лгать, когда тебя так легко уличить! Красавица смутилась, потом кашлянула раз-другой, чтобы Маленький принц почувствовал, как он перед нею виноват:
– Где же ширма?
– Я хотел пойти за ней, но не мог же я вас не дослушать!
Тогда она закашляла сильнее: пускай его все-таки помучит совесть! Хотя Маленький принц и полюбил прекрасный цветок и рад был ему служить, но вскоре в душе его пробудились сомнения. Пустые слова он принимал близко к сердцу и стал чувствовать себя очень несчас…ным.
– Напрасно я ее слушал, – доверчиво сказал он мне однажды. – Никогда не надо слушать, что говорят цветы. Надо просто смотреть на них и дышать их ароматом. Мой цветок напоил благоуханием всю мою планету, а я не умел ему радоваться. Эти разговоры о к…гтях и тиграх… Они должны бы меня растрогать, а я разозлился… И еще он признался:
– Ничего я тогда не понимал! Надо было судить не по словам, а по делам. Она дарила мне свой аромат, озаряла мою жизнь. Я не должен был бежать. За этими жалкими хитростями и уловками я должен был угадать нежность. Цветы так непоследовательны! Но я был слишком молод, я еще не умел любить.
7. Напишите сочинение на тему։ «Письмо современной девушке » , в котором вы выскажите свою четкую позвицию относительно роли женщины в современном мире․
Как выглядит нынешняя женщина? В общих чертах, также, как и раньше. Изменилось только одно – ее роль в этом мире. Сейчас роль женщин такая же, какая она у мужчин. Мы работаем, сами можем заботиться о нас, голосовать, играть на музыкальных инструментах и делать много других разных вещей. Сейчас это нормально для нас, чтобы идти в престижный университет. И да, нам нельзя было идти в престижные университеты во XX веке. У нас также не было возможности участвовать в марафонах, работать в суде, а также не было прав на развод. Для многих сейчас это обычные вещи, но раньше это были мечты. За один век поменялось многое, к примеру роль женщин. То, что я перечислила в данном сочинении, доказывает, что роль девушек в обществе кардинально поменялось. Я рада, что все это происходит так-как наш мир и само общество меняется.
Մի անցորդ անցավ քաղաքից այս Ու գնաց, ու չեկավ նա ետ։ Եվ քաղաքը— կրկի՛ն գեղեցիկ է, Նայում եմ նրան— թեև ե՛ս։
Անցնում է, հոսում է, վարար է, Ելնում է, սուզվում անդադար, Մշտապես մեռնում է— ու հար է. Մշտապես ու հար — անկատար։
Այդ կապիկը՝ ձեռքին հայելի — նա կարծում է՝ արդեն իմաստուն է. Ժպտում է հայելուն նայելիս — նա կարծում է՝ արդեն իմաստուն է. Ախ, նայեք՝ ինչպե՜ս է սեղմել նա փայլուն ապակու այդ կտորը. Իր միրաժն է տեսել նա էլի — և կարծում է՝ արդեն իմաստուն է։
Որո՞նք են գյուղատնտեսության զարգացման նախադրյալները:
բնակլիմայական պայմաններն ենընդարձակ արոտավայրերի եւ բնական խոտհարքների առկայությունը որպես գյուղատնտեսական կենդանիների կեր մատակարարող բնական հիմք, ինչպես նաեւ բնակչության խտությունը, երկրի տնտեսական զարգացման մակարդակը եւ համանման տնտեսական, ինչպես նաեւ սոցիալական այլ գործոններ:
Ի՞նչով է գյուղատնտեսությունը տարբերվում տնտեսության այլ ճյուղերից:
Օրինակներ՝ Ի տարբերություն արդյունաբերության, որի տեղաբաշխումը «կետային» է (արդյունաբերական ձեռնարկություն, հանքավայր կամ դրանց խումբ), գյուղատնտեսության տեղաբաշխումը համատարած է (դաշտեր, գոտիներ, տնկատափեր, արոտավայրեր եւ այլն): Եթե արդյունաբերության աշխատանքի գլխավոր միջոցը սարքավորումներն ու մեքենաներն են, ապա գյուղատնտեսությունում դա հողն է:
Ի՞նչ կապ ունի գյուղատնտեսությունը արդյունաբերության այլ ճյուղերի հետ, բերել օրինակներ:
Տալիս են հումք:
Ի՞նչով են իրարից տարբերվում գյուղատնտեսության զարգացման ինտենսիվ և էքստենսիվ ուղղությունները, բերել օրինակներ:
Գյուղատնտեսական արտադրության կազմակերպման հին ուղղությունը էքստենսիվն է, երբ հողագործության արտադրանքի ծավալն աճում է ցանքատարածքների ավելացմանընդարձակման, իսկ անասնապահության արտադրանքի ծավալը կենդանիների գլխաքանակի ավելացման շնորհիվ: Ինտենսիվ զարգացումը: Գյուղատնտեսության ինտենսիվ զարգացումը ենթադրում է մշակվող հողի միավոր տարածքիցմեկ հեկտարից ստացվող բերքի բերքատվության, ինչպես նաեւ գյուղատնտեսական մեկ գլուխ կենդանուց ստացվող մթերքի` մթերատվության ավելացում:
Ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության նշանակության առանձնահատկությունները։
ՀՀ գյուղատնտեսթյան մեջ իրենց նշանակթյամբ առանձնանում են ա) ճյուղերը, որոնք ունեն արտահանման նշանակություն եւ որոշում են հանրա պետության արտադրական մասնագիտացումը: Դրանք են խաղողագործությունը, պտղաբուծությունը, հարավային բանջարաբուծությունը եւ ծխախոտագործությունը. բ) ճյուղերը, որոնք ունեն տեղական նշանաուկություն: Դրանք են հացահատիկի, կերաբույսերի եւ կարտոֆիլի մշակությունը, ինչպես նաեւ անասնապա հությունը (չնայած այս ճյուղերի արտադրանքի որոշ տեսակներ սահմանափակ քանակությամբ արտահանվում են, օրինակ թռչունի միս, ձու, կար տոֆիլ):
Զայրույթից նա գունատվեց (գունատ դարձավ): Տերևները սկսել են դեղնել (դեղին դառնալ): Նրանք միմյանց հանդեպ ջերմացել են (ջերմ են դարձել): Այդ պատմությունից էլ առաջացավ (առաջ եկավ) անվանումը: Լուսացավ (Լույսը բացվեց), և նոր օր սկսվեց: Ուշացար (Ուշ եկար), հյուրերն արդեն գնացել են: Նա իր փայտիկովքարացրեց (քար դարձրեց) քաղաքը:
3.Գրիր -ել և -ալ վերջավորությամբ հինգական բայ:
Գրել, կարմրել, գունատվել, հիասթափվել, ուրախացնել
Կարդալ, բարկանալ, քարանալ, թշվառանալ, խաղալ
4.Գրիր տրված բայերի դեմքը, ժամանակը, թիվը:
Երգում էի- առաջին դեմք, անցյալ ժամանակ, եզակի թիվ նկարեց- երկրորդ դեմք, անցյալ ժամանակ, եզակի թիվ կսովորես- երկրորդ դեմք, ապառնի ժամանակ, եզակի թիվ գրեցինք- առաջին դեմք, անցյալ ժամանակ, հոգնակի թիվ գնալու են- երրորդ դեմք, ապառնի ժամանակ, հոգնակի թիվ վազել ենք- առաջին դեմք, անցյալ ժամանակ, հոգնակի թիվ կռվեցին- երրորդ դեմք, անցյալ ժամանակ, հոգնակի թիվ հավատում եմ- առաջին դեմք, ներկա ժամանակ, եզակի թիվ կփայլեն- երրորդ դենք, ապառնի ժամանակ, հոգնակի թիվ տխրեցիր- երկրորդ դեմք, անցյալ ժամանակ, եզակի թիվ
Բայի ժամանակաձևերը
5.Պատմությունը դարձրո՛ւ ներկա ժամանակով:
Մեր կապիկը մի աֆրիկացուց են ձեռք բերում, որը վառ անհատականությամբ ու յուրահատուկ հումորով օժտված մի էակ է: Ամեն օր նրան դուրս ենք տանում ու կապում ծառին: Առաջին երկու օրը խելոք նստում է տան մուտքի մոտ, ու նրա կողքով չընդհատվող հոանքով անցնում են որսորդները, մեզ սննդամթերք բերող պառավ կանայք, խումբ-խումբ վազում են խխունջներ ու միջատներ բերող փոքրիկ տղաներ: Մենք ենթադրում ենք, որ այդ անդադար շարժումը զվարճացնում ու հետաքրքրում է կապիկին: Այդպես էլ եղավ: Նա շատ շուտ գլխի ընկավ, որ պարանի երկարությունն իրեն թույլ է տալիս թաքնվել բակի դռնակի մոտ, և օգտվեց դրանից: Հենց որ ոչինչ չկասկածող մի աֆրիկացի բակ է մտնում, կապիկն իսկույն դուրս է ցատկում դարանից ու բռնում խեղճի ոտքը: Հետն էլ այնքան սոսկալի ճղճղոց է գցում, որին նույնիսկ ամենապինդ նյարդերն ունեցող մարդը չի դիմանում:
6. Փակագծերում տրված ժամանակաձևերից տեքստին համապատասխանող ձևն ընտրի՛ր և գրի՛ր կետերի փոխարեն:
Բարձր կրունկներով կոշիկներն առաջին անգամ երևացել են ուշ միջնադարյան Փարիզում: Բայց կինն իր կրունկներն ինչո՞ւ պիտի պահեր (պիտի պահի, պիտի պահեր) բարձր ու մարմնի ծանրությունը ոտքի թաթերի վրա պիտի դներ (պիտի դնի, պիտի դներ): Պատճառն այն էր, որ այն ժամանակ Փարիզի փողոցները սալահատակված չէին (չեն,չէին), և մարդիկ մի մայթից մյուսն անցնելու ժամանակ խրվում էին (խրվում էին, խրվեցին, խրվել են, խրվել էին) ցեխի մեջ: Եվ ահա մի հնարագետ կոշկակար, որն իր համար հնարեց (հնարեց, հնարել է, հնարել էր) բարձր կրունկները, որոշեց մյուսների կոշիկներն էլ այդպես կարել:
7. Փակագծերում տրված ժամանակաձևերից տեքստին համապատասխանող ձևն ընտրի՛ր և գրի՛ր կետերի փոխարեն:
ա) Աշխարհի մեծածավալ հին գրքերից մեկը հայերեն «Մշո ճառընտիր» գիրքն է, որ պատրաստել էին (պատրաստեցին, պատրաստել են, պատրաստել էին) արջառի ու երինջի կաշվից: Դա յոթանասունհինգ սանտիմետր լայնություն ունի (ունի, ուներ) և մոտ երեսուներկու կիլոգրամ կշռում է (կշռում է, կշռում էր, կշռել է): Հայ գյուղացինրը մեծ գումարով փրկագնեցին ձեռագիրը, երբ սելջուկները դա հափշտակել էին (հափշտակել են, հափշտակում էին, հափշտակել էին): բ) Միայն դինոզավրերն ու մյուս նախապատմական կենդանիները կարող էին տեսնել հայտնի ամենահին երկնաքարի անկումը, որովհետև երեք հարյուր միլիոն տարի առաջ, երբ դա ընկավ (ընկավ, ընկել է, ընկնում էր, ընկել էր), միայն նրանք էին թափառոմ ( թափառել են, թափառել էին, թափառեցին, թափառում էին) ծառանման պտերների հսկա անտառներում:
Դիմավոր բայեր և դերբայներ
8. Ընդգծվածդերբայներըդարձրո՛ւբայեր:
Օրինակ`
Քայլող աղջիկ- աղջիկ, որը քայլում է: Հեռացած ձմեռ- ձմեռը, որ հեռացել է:
Ա. Սլացող մեքենա – մեքենա, որ սլանում է
արևի շուրջը պտտվող մեքենա – արևի շուրջը պտույտներ կատարող մեքենա
թունելից դուրս եկող գնացք – գնացք, որը թունելից դուրս է գալիս
փոշու ու մրի մեջ աշխատող մարդիկ – մարդիկ, որոնք աշխատում են փոշու և մրի մեջ
Բ. Ընկած գրիչ – գրիչ, որն ընկել է
մոռացված երգ – երգ, որի մասին մոռացել են
թիթեռի հետևից ընկած երեխա– երեխա, որը ընկած է թիթեռի հետևից
արձակվածուկախված վարագույր – վարագույր, որն արձակված և կախված է
լուծված խնդիր – խնդիր, որը լուծվել է
գիշերվա անձրևից խոնավացածօդ – օդ, որը գիշերվա անձրևից խոնավացել է
9. Կետերը փոխարինի՛ր ապրել բայից կազմված դերբայներով (ապրելիս, ապրող, ապրած, ապրել):
Նրա ապրած երկար ու ձիգ տարիների մասին ընդամենը մի երկու նախադասություն կարելի է պատմել:
Գետափին՝ զով ծառերի ստվերում ապրելիս հիշում էր իր անապատը, խանձված ավազը:
Կարտոֆիլի արտում ապրող բզեզն արագ բազմանում է ու շարժվում առաջ՝ նոր տարածություններ գրավելու:
Ուզում էր քաղաքից դուրս ու մենակ՝ ապրել հեռու մի դաշտում:
10. Կետերը փոխարինի՛ր ապրել բայի դիմավոր ձևերով:
Քանի՛ տարի ապրում ես մեր երկրում ու չգիտե՞ս մեր օրենքները: Եթե մի երկու ամիս էլ ապրեք այս խոնավ ու անարև երկրում, բոլորովին կմոռանա՞ք մեր գյուղը: Մի քանի օր այստեղ ապրի ու կտեսնի, թե ի՞նչ դժվար է օրվա հոգսը հոգալը:
Այստեղ ապրելու ուրիշ ելք չունեմ: Դու երկար ապրել ես այս աշխարհում ու շատ բան ես տեսել, ինձ մի խորհուրդ տո՛ւր:
11. Տրված բայերը բաժանի՛ր երկու խմբի՝դիմավոր բայերի և դերբայների:
Փակել է, մտնել, փակած, մտար, փակում եմ, մտնում է, փակեցիր, մտած, փակի՛ր, մտնեիր, փակելիս, մտնելիս, կփակենք, մտի՛ր, պիտի փակեք, մտել էինք, փակել էիր, պիտի մտնի:
Դիմավորներ – փակել է, փակում եմ, փակեցիր, մտնում է, մտար, փակի՛ր, մտնեիր, կփակենք, մտի՛ր, պիտի փակեք, մտել էինք, փակել էիրծ պիտի մտնի:
Դերբայներ – մտնել, փակած, մտած, մտնելիս, փակելիս:
12․Կազմի՛ր տրված բայերի բոլոր դերբայական ձևերը ՝գրել, կարդալ
Անորոշ — ել, ալ- գրել, կարդալ Համակատար — ելիս, ալիս — գրելիս, կարդալիս Հարակատար — ած — գրված, կարդացած Ենթակայական — ող —գրող, կարդացող Անկատար — ում (եմ) — գրում եմ, կարդում եմ Կատարելի — ելու, ալու (եմ) — գրելու եմ, կարդալու եմ Վաղակատար — ել (եմ) — գրել եմ, կարդացել եմ ժխտական — (չեմ) ի, ա – չեմ գրի, չեմ կարդա
13.Կետերի փոխարեն պահանջված ձևերով գրի՛ր փակագծում դրված բայերը:
Երգելուց ձայնը գլուխն էր գցում: (երգել- ե՞րբ) Ձիու սիրտը պայթել էր քուռակի համար վախենալուց: (վախենալ-ինչի՞ց) Թեյը տանելուց թափեց: (տանել-ե՞րբ) Կենսախինդ մարդիկ վախենում են լուրջ կամ տխուր կամ ծանր երևալուց: (երևալ-ինչի՞ց) Ու Մոսկվա գնալուց առաջ մի երկու օրով ման է գալիս հարազատ վայրերում: (գնալ-ինչի՞ց) Մեղր լցնելուց մի կաթիլ գետին թափեց: (լցնել-ե՞րբ)
Քնախտիախտանիշներ: Հիվանդությունն սկսվում է հանկարծակի, արտահայտվում կրկնվող տենդով, անցողիկ այտուցներով։ Մաշկի վրա առաջանում է ցան, մեծանում են ավշային, հատկապես պարանոցային, հանգույցները։ Հիվանդության երկրորդ շրջանին խիստ բնորոշ են քնկոտությունը, հոգնածությունը, գլխացավը, խիստ հյուծվածությունը։ Այդ շրջանը կարող է տևել 4–8 ամիս։ Ծանր դեպքերում մահը վրա է հասնում կոմայի կամ զուգակցող այլ հիվանդությունների հետևանքով։ Քնախտիկանխարգելում: Հիվանդների և տրիպանոսոմակիրների հայտնաբերում և բուժում, էնդեմիկ շրջաններում՝ բնակչությանը ցեցե ճանճի խայթոցից պաշտպանող միջոցներ։ Փոխանցողների ոչնչացում քլոր և ֆոսֆորօրգանական միջատասպան նյութերով։ Անհատական քիմիականխարգելում վարակման ենթակա անձանց 6 ամիսը մեկ անգամ միջմկանային ներարկվում է պենտամիդին՝ լոմիդին։
Հողաթափիկ ինֆուզորիան ունի ցիտոպլազմայի արտաքին խիտ շերտ, որն ապահովում է նրա մարմնի հստակ ձևը: Նա արտաքինից պատված է բազմաթիվ թարթիչներով, որոնց օգնությամբ շարժվում է՝ պտտվելով բջջի առանցքի շուրջ: Հողաթափիկ ինֆուզորիան ցիտոպլազմայի արտաքին շերտում ունի նաև փոքր շշիկներ հիշեցնող կազմավորումներ, որոնք կիրառվում են պաշտպանվելիս կամ հարձակվելիս: Բազմացումը: Հողաթափիկ ինֆուզորիան ունի երկու կորիզ, որոնցից մեծը կարգավորում է կենսագործունեությունը, իսկ փոքրը մասնակցում է սեռական գործընթացին: Հողաթափիկ ինֆուզորիան բազմանում է և՛ անսեռ, և՛ սեռական եղանակով: Անսեռ բազմացումը նույնական է բոլոր միաբջիջ կենդանիներին. բարենպաստ պայմաններում կատարվում է բջջի լայնական կիսում:
A. I speak 3 languages fluently and today I will be telling you about those languages. Let’s start with my mother tongue – Armenian. Armenia itself is an ancient country. Our language was created by Mesrop Mashtots. He invented our language to translate the Bible. I spoke this language since my childhood. I love my language because it is beautiful but may seem hard for new speakers. Let’s talk about Russian now. I learned that language from my mother when I was a little child. I also learn that language in school! Russian is also a beautiful language! Although it’s an awesome language with beautiful letters, I cannot say, that this is my favorite language. Now I want to tell you about English. This is the language I’ve been learning for years to get to the level I am right now. I’m also interested in British history, I think it’s very entertaining!! I think the UK is just the the right thing to learn about. I’d love to visit Scotland, Wales, England, and Northern Ireland.
Մեռյալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կենդանի էակ չի կարող ապրել: Արևմտյան Ասիայի տոթակեզ անանձրև կլիմայի պատճառով անըդհատ շատ ջուր է գոլորշիանում ծովի մակերևույթից, իսկ լուծված աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղտությունը: Ծովում խորանալուն զուգընթաց` աղիությությունը աճում է: Աղերը Մեռյալ ծովի քառորդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ընդհանուր քանակը քառասուն միլիոն տոննա է։
2.Ո՞ր նախադասության մեջ դերանվան գործածության սխալ կա։
Ծերունին իրեն համար (իր համար) նստել էր ծառի տակ։
Աղջիկը իր համար գիրք էր կարդում։
Իր ընկերոջ մասին խոսում էր մեծ հիացմունքով։
Իրեն ամենից շատ սիրում էին հարազատները։
3.Ո՞ր դերանունը չունի հոգնակի ձև։
Ես, դու, նա, մեկը:
4.Կապակցություններն արտահայտել մեկ ածականով։
թախծոտ դեմքով – թախծադեմ
փայտից պատրաստված – փայտյա
մեգով պատված – միգապատ
միրգ տվող – մրգաբեր
շահույթ բերող – շահաբեր
շնորհներ ունեցող – շնորհալի
ոսկուց ձուլված – ոսկեձույլ
5.Նշված անձնանուններից քանի՞սը կարող են գործածվել որպես հասարակ անուն։
7.Գրել փոքրիկ տեքստ օգտագործելով հետևյալ կապակցությունները՝ ողջ գյուղը, մենք՝ դպրոցականներս, այստեղից հեռու, այդ լուրը, որքա՞ն ժամանակ, ուրիշ մեկը, ոչ ոք չսպասեց։
Մենք՝ դպրոցականներս, լսեցինք մի հետաքրքիր լուր: Այդ լուրը մենք իմացանք մեր գյուղի փոստատարից: Բոլորովս որոշեցինք հայտնել այդ նորությունը ողջ գյուղին: Մենք վազեցինք, բայց ինձ ոչ ոք չսպասեց: Երբ հասանք ծնողների մոտ՝ ասացինք.
—Շուտով մեր գյուղ այցելելու են հյուրեր: Նրանք ապրում են այստեղից հեռու՝ ուրիշ քաղաքում:
Գյուղի բնակիչները զարմացան, ապա հարցրեցին.
—Ո՞րքան ժամանակ է մնացել մեզ, որպեսզի պատրաստություններ տեսնենք:
—Հնարավոր է չորս ժամ, կամ ավելի քիչ:
Ուրիշ մեկը ճշտեց մնացած ժամանակը և գյուղում սկսեցին պատրաստությունները: Մենք վերջացրեցինք պատրաստվելը երկու ժամ հետո: Հետագայում՝ երբ եկան հյուրերը, մենք նրանց ջերմ դիմավորեցինք: Ամբողջ գյուղը ցույց տվեցինք նրանց, հարմարավետ միջավայր տվեցինք նրանց և մյուս շաբաթ նրանց ճանապարհեցինք բարեմաղթանքներով:
8.Գտնե՛լ օտարալեզու բառերի հայերեն համարժեքները․ինտերնետշերտավարագույրժալյուզիպարզունակէսկալատորվերելակլիֆտհամացանցՕնլայնպաստառԱբոյհաղորդագրություն ԼինկհղումՊրիմիտիվոտնակ ՄեսիջշարժասանդուղքՊեդալառցանց
9.Հոլովե՛լ տուն, գիրք, մարդ, աղջիկ գոյականները, ես, դու, նա դերանունները։
Ուղղական (ո՞վ, ի՞նչ) – տուն, գիրք, մարդ, աղջիկ: Ես, դու, նա
Սեռական (ո՞ւմ, ինչի՞) – տան, գրքի, մարդու, աղջկա: Իմ, քո, նրա
1. Դասղեկի հարցին՝ «Ո՞վ է կոտրել ապակին» ,դրանում կասկածվող 4 աշակերտ՝ Արամը, Բաբկենը, Գևորգը և Դավիթը, տվեցին հետևյալ պատասխանները. Արամ. Կոտրել է Գևորգը: Բաբկեն. Ես եմ կոտրել: Գևորգ. Կոտրել է Բաբկենը: Դավիթ. Ես չեմ կոտրել: Իսկ ուսուցչի այն հարցին, թե նրացից քանի՞սն են ճիշտ ասել, այդ աշակերտներն անկեղծ պատասխանեցին՝ երկուսը: Ո՞վ է կոտրել ապակին:
Պատ.՝ Գևորգը:
2. ա) Ճշտախո՞սը, թե՞ ստախոսը կարող է ասել «Ես ստախոս եմ»:
Ոչ ոք չի ասել:
բ) Ճշտախոսին երկու անգամ տվել են նույն հարցը և ստացել տարբեր՝ «այո» և «ոչ» պատասխանները: Ձևակերպե՛լ այդպիսի մի հարց:
Լուսացույցը կանա՞չ է: -Այո
Լուսացույցը կանա՞չ է: -Ոչ
3. Տո՛ւր այնպիսի հարց.
ա) որին ճշտախոսը և ստախոսը տալիս են միևնույն (այո կամ ոչ) պատասխանը:
Դու ճշտախո՞ս ես: -Այո
Դու ստախո՞ս ես: -Ոչ
բ) որի այո կամ ոչ պատասխանից պարզ լինի՝ դիմացինը ճշտախո՞ս է, թե՞ ստախոս:
4. Միասին հավաքվել են 2 ճշտախոս և 2 ստախոս: Նրանցից ո՞վ կարող է ասել. ա) Մենք բոլորս ճշտախոս ենք – ստախոս բ) Ինձ չհաշված՝ մնացածների մեջ մեկն է ճշտախոս – ճշտախոս գ) Ինձ չհաշված՝ մնացածների մեջ ճշտախոսները շատ են, քան ստախոսները: դ) Ինձ չհաշված՝ մնացածների մեջ ստախոսները շատ են, քան ճշտախոսները:
5. Ճանապարհորդն իր ուղեկցողին խնդրեց պարզել ճշտախո՞ս է, թե՞ ստախոս հեռվում կանգնածը: Ուղեկցողը եկավ և պատասխանեց. ասում է, որ ճշտախոս է: Ճշտախո՞ս է, թե՞ ստախոս ուղեկցողը:
5. На землю(упали (сказуемое) тяжëлые(определение) капли (подлежащее) дождя (дополнение).
7. Небо (подлежащее) прояснилось (сказуемое).
8. Снова вернулось ласковое лето. 9. Мы с нетерпением ждали весны. 10. Листья падают с клëнов.
2. Спишите предложения, вставляя пропущенные буквы. Подчеркните подлежащее и сказуемое.
Мышли по неширокой тропе. Узенькая дорожкабежала между белыми стволами кудрявых березок. Вскоре яуслыхал таинственный плеск воды. Рекапротекала по дну ущелья. У самой реки росли ивы. Ониопустили свои ветки в воде. У берега росли золотые кувшинки.
3. Спишите, заменяя существительные местоимениями. Образец: Бабушка сидела у порога. – Она сидела у порога.
Они(археологи) обнаружили под толстым слоем песка развалины древнего города. 2. Она (женщина) подошла к памятнику. 3. Они (Птенцы) жадно разевали голодные рты. 4. В пять лет он (мальчик) уже читал. 5. Оно (Море) ласково плескалось у самых моих ног. 6. Весной скворцы возвращаются к своим покинутым домам.
4. Спишите, вставляя подходящие по смыслу подлежащие. Подчеркните главные члены предложения.
Внизу под ногами шуршат сухие листья. 2. В долгое плавание уходят корабли. 3. Слышалась звонкая песня соловья. 4. Военные зорко охраняют наши границы. 5. На деревьях распустились первые нежные лепестки. 6. По небу проплывало огромное белое облако. 7. В траве между камней журчал ручей.
Բազմացումը: Հողաթափիկ ինֆուզորիան ունի երկու կորիզ, որոնցից մեծը կարգավորում է կենսագործունեությունը, իսկ փոքրը մասնակցում է սեռական գործընթացին: Հողաթափիկ ինֆուզորիան բազմանում է և՛ անսեռ, և՛ սեռական եղանակով: Անսեռ բազմացումը նույնական է բոլոր միաբջիջ կենդանիներին. բարենպաստ պայմաններում կատարվում է բջջի լայնական կիսում: Հողաթափիկ ինֆուզորիան ունի ցիտոպլազմայի արտաքին խիտ շերտ, որն ապահովում է նրա մարմնի հստակ ձևը: Նա արտաքինից պատված է բազմաթիվ թարթիչներով, որոնց օգնությամբ շարժվում է՝ պտտվելով բջջի առանցքի շուրջ: Հողաթափիկ ինֆուզորիան ցիտոպլազմայի արտաքին շերտում ունի նաև փոքր շշիկներ հիշեցնող կազմավորումներ, որոնք կիրառվում են պաշտպանվելիս կամ հարձակվելիս:
Կանաչ էվգլենայի կենսամիջավայրը, սննդառությունը և կառուցվածքը: Էվգլենան քաղցրահամ ջրամբարներում բնակվող 0,05 մմ մեծությամբ կանաչ օրգանիզմ է, որը իլիկաձև է և ունի մեկ մտրակ: Էվգլենան ցերեկը կատարում է ֆոտոսինթեզ, իսկ գիշերը սննդառում որպես հետերոտրոֆ: Շնչառությունը և արտաթորությունը: Համարժեք է ամեոբային շնչառությանը և արտաթորությանը: Էվգլենայի մարմնի առջևի ծայրում գտնվող կծկողական վակուոլը շրջապատված է հավաքող խողովակներով, որոնք իրենց պարունակությունը պարբերաբար դատարկում են կծկվող վակուոլի մեջ:
Գրգռականություն: Էվգլենան ունի կարմիր լուսազգայուն աչիկ, որով կարողանում է տարբերակել լույսի առկայությունը: Էվգլենան օժտված է դրական ֆոտոտաքսիսով:
1. Ներկայացնել կանաչ էվգլենայի արտաքին և ներքին կառուցվածքը։
Կանաչ էվգլենայի կառուցվածք: Նրա առջևի ծայրը բութ է, իսկ հետևինը՝սուր։ Էվգլենայի ցիտոպլազմայի արտաքին շերտը խիտ է, այն մարմնի շուրջը առաջացնում է թաղանթ։ Թաղանթի շնորհիվ էվգլենայի մարմնի ձևը շարժման ժամանակ քիչ է փոխվում։ Էվգլենան կարող է միայն թեթևակի կծկվել, որի հետևանքով կարճանում ու լայնանում է։ Էվգլենայի մարմնի առջևի ծայրում գտնվում է ցիտոպլազմայի նուրբ թելանման ելուստ՝մտրակ։ Մտրակը պտուտակաձև շարժելով՝Էվգլենան խրվում է ջրի մեջ և դրա շնորհիվ լողում բութ ծայրով առաջ։
2. Կանաչ էվգլենայի բազմացում։
Էվգլենայի բազմացումը կատարվում է նույն կերպ՝ անսեռ եղանակով: Եթե ամեոբայի բջիջը կիսվում է պատահական սկզբունքով, ապա էվգլենան կիսվում է խիստ կանոնակարգված՝ մարմնի երկարությամբ: Կիսման արդյունքում ի հայտ են գալիս երկու դուստր բջիջներ, որոնք լրիվ նույնական են միմյանց և մայրական – նախնական բջջի հետ:
3. Ներկայացնել հողաթափիկ ինֆուզորիայի տարածվածությունը, արտաքին և ներքին կառուցվածքը։
Հողաթափիկ ինֆուզորիան ունի ցիտոպլազմայի արտաքին խիտ շերտ, որն ապահովում է նրա մարմնի հստակ ձևը: Նա արտաքինից պատված է բազմաթիվ թարթիչներով, որոնց օգնությամբ շարժվում է՝ պտտվելով բջջի առանցքի շուրջ: Հողաթափիկ ինֆուզորիան ցիտոպլազմայի արտաքին շերտում ունի նաև փոքր շշիկներ հիշեցնող կազմավորումներ, որոնք կիրառվում են պաշտպանվելիս կամ հարձակվելիս:
4. Ինֆուզորիայի սեռական և անսեռ բազմացումը։
Բազմացումը: Հողաթափիկ ինֆուզորիան ունի երկու կորիզ, որոնցից մեծը կարգավորում է կենսագործունեությունը, իսկ փոքրը մասնակցում է սեռական գործընթացին: Հողաթափիկ ինֆուզորիան բազմանում է և՛ անսեռ, և՛ սեռական եղանակով: Անսեռ բազմացումը նույնական է բոլոր միաբջիջ կենդանիներին. բարենպաստ պայմաններում կատարվում է բջջի լայնական կիսում:
5. Միաբջիջներից առաջացրած հիվանդություններից ընտրել մեկը և ուսումնասիրել (մալարիա, քնախտ, դիզինտերիա)
Քնախտի ախտանիշներ: Հիվանդությունն սկսվում է հանկարծակի, արտահայտվում կրկնվող տենդով, անցողիկ այտուցներով։ Մաշկի վրա առաջանում է ցան, մեծանում են ավշային, հատկապես պարանոցային, հանգույցները։ Հիվանդության երկրորդ շրջանին խիստ բնորոշ են քնկոտությունը, հոգնածությունը, գլխացավը, խիստ հյուծվածությունը։ Այդ շրջանը կարող է տևել 4–8 ամիս։ Ծանր դեպքերում մահը վրա է հասնում կոմայի կամ զուգակցող այլ հիվանդությունների հետևանքով։
Քնախտի կանխարգելում: Հիվանդների և տրիպանոսոմակիրների հայտնաբերում և բուժում, էնդեմիկ շրջաններում՝ բնակչությանը ցեցե ճանճի խայթոցից պաշտպանող միջոցներ։ Փոխանցողների ոչնչացում քլոր և ֆոսֆորօրգանական միջատասպան նյութերով։ Անհատական քիմիականխարգելում վարակման ենթակա անձանց 6 ամիսը մեկ անգամ միջմկանային ներարկվում է պենտամիդին՝ լոմիդին։
6. Հղումներով ներկայացնել փետրվարի բլոգային աշխատանքները։
Համեմատել միաբջիջ կենդանիների կառուցվածքը և կենսակերպը:
Կանաչ էվգլենա և ամեոբա:
Կանաչ էվգլենայի կառուցվածք: Նրա առջևի ծայրը բութ է, իսկ հետևինը՝սուր։ Էվգլենայի ցիտոպլազմայի արտաքին շերտը խիտ է, այն մարմնի շուրջը առաջացնում է թաղանթ։ Թաղանթի շնորհիվ էվգլենայի մարմնի ձևը շարժման ժամանակ քիչ է փոխվում։ Էվգլենան կարող է միայն թեթևակի կծկվել, որի հետևանքով կարճանում ու լայնանում է։ Էվգլենայի մարմնի առջևի ծայրում գտնվում է ցիտոպլազմայի նուրբ թելանման ելուստ՝մտրակ։ Մտրակը պտուտակաձև շարժելով՝Էվգլենան խրվում է ջրի մեջ և դրա շնորհիվ լողում բութ ծայրով առաջ։
Ամեոբայի կառուցվածք: Ամեոբայի կառուցվածքի մանրամասները կարելի է դիտել միայն մանրադիտակով։ Ամեոբայի մարմինը կազմված է կիսահեղուկ ցիտոպլազմայից, որի ներսում տեղավորված է նրա ոչ մեծ բշտիկաձև կորիզը, այսինքն՝ նա միաբջիջ է, բայց այդ բջիջը ինքնուրույն կյանք վարող ամբողջական օրգանիզմ է։ Ցիտոպլազման գտնվում է մշտական շարժման մեջ։ Եթե ցիտոպլազմայի հոսքը ուղղվում է մակերևույթի որևէ կետին, նրա մարմինը այդ նույն կետում արտափքվում է։ Այն չափերով մեծանում է, դառնում մարմնի ելուստ՝ կեղծ ոտք, նրա մեջ ներհոսում է ցիտոպլազման և այդ եղանակով ամեոբան տեղաշարժվում է։
Կանաչ էվգլենայի կենսակերպ: Էվգլենան քաղցրահամ ջրամբարներում բնակվող 0,05 մմ մեծությամբ կանաչ օրգանիզմ է, որը իլիկաձև է և ունի մեկ մտրակ: Էվգլենան ցերեկը կատարում է ֆոտոսինթեզ, իսկ գիշերը սննդառում որպես հետերոտրոֆ:
Ամեոբայի կենսակերպ: Փոքր ջրամբարներում, նաև ջրափոսերում ու տիղմի մեջ կարող է բնակվել ամեոբան, որը 0,2−0,5 մմ մեծությամբ միաբջիջ կենդանի է: Այն արտաքինից հիշեցնում է դոնդողագնդիկի, որի բջիջը կազմված է շարժուն ցիտոպլազմայից, օրգանոիդներից և ունի մեկ կորիզ, որը ղեկավարում է նրա կենսագործունեությունը:
Համացանցից գտնել տեղեկություններ նախակենդանիների առաջացրած հիվանդությունների (քնախտ, դիզինթերիա, մալարիա և այլն) վերաբերյալ
Քնախտ – Հիվանդությանը հանդիպում է Կենտրոնական, Արևմտյան և Արևելյան Աֆրիկայի մի շարք շրջաններում։ Քնախտի փոխանցողը ցեցե ճանճն է։ Քնախտի տարատեսակը, դիտվում է Աֆրիկայի արևելյան մասում։ Այդ տեսակով հիվանդանում են նաև մի քանի տեսակների կենդանիներ, ինչպիսիք են անտիլոպները, այծերը և այլն: Փոխանցողը glossina morsitans ճանճն է։ Վարակված ճանճի օրգանիզմում տրիպանոսոմները կարող են պահպանվել 2–3 ամիս։ Քնախտի գաղտնի շրջանը տևում է 2–3 շաբաթ։
դրանց ախտանիշները , տարածման մեթոդները, կանխարգելումն ու բուժումը:
Քնախտ
Քնախտի ախտանիշներ: Հիվանդությունն սկսվում է հանկարծակի, արտահայտվում կրկնվող տենդով, անցողիկ այտուցներով։ Մաշկի վրա առաջանում է ցան, մեծանում են ավշային, հատկապես պարանոցային, հանգույցները։ Հիվանդության երկրորդ շրջանին խիստ բնորոշ են քնկոտությունը, հոգնածությունը, գլխացավը, խիստ հյուծվածությունը։ Այդ շրջանը կարող է տևել 4–8 ամիս։ Ծանր դեպքերում մահը վրա է հասնում կոմայի կամ զուգակցող այլ հիվանդությունների հետևանքով։
Քնախտի կանխարգելում: Հիվանդների և տրիպանոսոմակիրների հայտնաբերում և բուժում, էնդեմիկ շրջաններում՝ բնակչությանը ցեցե ճանճի խայթոցից պաշտպանող միջոցներ։ Փոխանցողների ոչնչացում քլոր և ֆոսֆորօրգանական միջատասպան նյութերով։ Անհատական քիմիականխարգելում վարակման ենթակա անձանց 6 ամիսը մեկ անգամ միջմկանային ներարկվում է պենտամիդին՝ լոմիդին։
• Անծանոթ բառերը դո՛ւրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր։
Հաղարջ – հաղարջենու պտուղը
Չուխ – բրդյա նուրբ խավավոր գործվածք, մահուդ
• Ընդգծի՛ր այն հատվածները, որտեղ երևում է, որ Ահմադը «տան սիրելի տղան էր»։
Նա ինձ տանում էր, ման էր ածում գառների մեջ, հետը հանդից հաղարջի կարմիր ճյուղեր էր բերում ինձ համար, իսկ իրիկունները հանում էր սրինգն ու ածում։
Ու աստղալի, լուսնյակ գիշերները, ահագին խարույկի շուրջը բոլորած, ծափ էին տալի, խնդում էին իմ պապն ու տատը, իսկ ես թիթեռի նման թրթռում, պար էի գալի նրանց շրջանի մեջ։
Ահմադը ինչպես էր ժաժ գալի տանը, հերիք էր, իսկույն կիմանար, որ տան սիրելի տղան է։
Ում կամենում էր, տուն էր բերում, պատվում, ճամփու դնում։ Աղքատը ողորմություն ուզեր, թե հարևանը՝ հացփոխ, իր ձեռքով տաշտից վերցնում էր տալիս։
• Ներկայացրո՛ւ հայ ընտանիքի և թուրք ծառայի հարաբերությունները։
Ըստ պատմվածքի, Ահմադը և գրողի ընտանիքը միասին ծիծաղում և լավ ժամանակ էին անցկացնում։ Իհարկե, ոչ բոլոր նմանատիպ ընտանիքներում են այդպիսի հարաբերություններ՝ միշտ լինում են բացառություններ:
• Դո՛ւրս գրիր օրհնանքները։ Ավելացրո՛ւ այդ շարքը։
Աստված լինի քու օգնականը, բալա ջան,։
Չոր քարին գնալիս՝ չոր քարն էլ կանաչի քեզ համար։ Պակաս օրդ խնդությունով անց կենա․․․
Քո աշխատանքը մեզ հալալ արա, Ահմադ ջան, մեր աղ ու հացն էլ քեզ հալալ լինի, քո մոր կաթնի պես։ Մեզ մտիցդ գցես ոչ։ Թե աջողություն ունենաս՝ իմացրու, որ հարեհաս լինենք։ Դե, գնա, քեզ մատաղ, աստված բարի ճամփա տա։
1․ Ի՞նչ դեր ունի քիմիական արդյունաբերությունը տնտեսության մեջ։
Քիմիական արդյունաբերությունը սինթեզում, ստեղծում է այնպիսի նյութեր (պլաստ- մասսաներ, պոլիմերներ, քիմիական մանրաթելեր եւ այլն), որոնք բնության մեջ չեն լինում։ Ճյուղի բազմատեսակ արտադրանքը լայնորեն օգտագործվում է արդյունաբերության տարբեր ճյուղերում, գյուղատնտեսության մեջ, տնտեսության այլ բնագավառներում եւ կենցաղում։
2․ Նշել քիմիական արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները։
Քիմիական արդյունաբերության ձեռնարկությունները, որպես կանոն, տեղաբաշխվում են հումքի աղբյուրների, վառելիքաէներգետիկ եւ ջրային ռեսուրսների շրջանում: Վերջին տարիներին քիմիական գործարաններ են կառուցվում նաեւ գիտական կենտրոնների մոտ` ավելի արագ ներդնելու համար գիտության նվաճումները, կամ էլ այն ձեռնարկություններին կից, որոնց արտադրական թափոններն օգտագործվում են որպես հումք: Երբեմն գործա- րանները դուրս են հանվում խոշոր քաղաքների տարածքներից, եթե դրանք աղտոտում են շրջակա միջավայրը: Հատկանշական է այն, որ Ճյուղի ձեռնարկությունները տեղաբաշխված են սահմանափակ թվով երկրներում եւ տարածաշրջաններում:
3․ Ի՞նչ դեր ունի թեթև և սննդի արդյունաբերությունը տնտեսության մեջ։
Թեթեւ արդյունաբերությունը թեեւ հին ճյուղ է, բայց անընդհատ փոփոխության է են- թարկվում ինչպես հումքի եւ արտադրանքի փոփոխության, այնպես էլ մարդկանց պահանջներին համապատասխան: Նորաձեւության թելադրանքով անընդհատ նորացվում են արտադրանքի տեսականին, օգտագործվող նյութերն ու սարքավորումները: Դրանց հետեւանքով փոխվել է նաեւ ճյուղի տեղաբաշխման պատկերը: Ներկայումս բացի գյուղատնտեսական հումքից (բամ- բակ, բուրդ, վուշ, կաշի, մորթի), լայնորեն օգտագործվում են նաեւ արհեստական եւ սինթետիկ մանրաթելեր, կաուչուկ եւ ոչ բնական ծագման այլ նյութեր։
4․ Ի՞նչ տեղաբաշխման առանձնահատկություն ունի սննդի արդյունաբերությունը։ Նշե՜լ դրանց տեղաբաշխման սկզբունքներն ու բնորոշ գծերը։
Напишите небольшой текст используя слова։ страна, армянин, Армения, горная, культура, традиция, история, свобода, развитие․
Армения – это горная страна, с очень древней историей. Наша культура тоже различается от других стран своей уникальностью. В культуру армян входят традиции, кулинария, народные танцы и песни и так далее. Армения очень свободная страна. Тут также есть очень много достопримечательностей, которые похожи на достопримечательности развитых стран. В прочем, Армения замечательная страна. То, что нужно тем, кто любят исторические и культурные ценности.
Подберите по два-три прилагательных к нижеприведенным словам (Например։ страна — азиатская страна, религиозная страна, зарубежная страна )։
-ценность — большая ценность, редкая ценность
-традиция — забытая традиция, старая традиция
-нагорье — Армянское нагорье, южное нагорье
-страна — великая страна, мусульманская страна
-человек — золотой человек, прекрасный человек, умный человек
-язык — красный язык, русский язык
Подберите к данным прилагательным сущесвительные։’
-традиционный — традиционный праздник
-позитивный — позитивный человек
-колоритный — колоритная персона
-старинный — старинные часы
Прокомментируйте устно и письменно цитаты или стихи знаменитых людей, которые писали об Армении, армянском языке или народе։
Байрон говорил։ «Я выучил язык армян… чтобы понимать, как и на каком языке говорили боги… ибо армянский язык есть язык богов… и Армения есть родина богов… и боги родом из долины Араратской…На земном шаре нет другой страны, которая была бы так насыщена чудесами, как земля армян…».
Байрон говорил о древности нашей страны. Мне понравилось словосочетание «насыщена чудесами», которое хорошо описало армянские чудеса. В музеях есть много тех самых чудес, о которой написал цитату Байрон.
Стих Осипа Мандельштама։
Орущих камней государство — Армения, Армения!
Хриплые горы к оружью зовущая — Армения, Армения!
К трубам серебряным азии вечно летящая — Армения, Армения!
Солнца персидские деньги щедро раздаривающая — Армения, Армения!…
Мандельштам написал о Армении в своем стиле. Он написал данный стих так, что я сразу представила каждую строчку, каждое слово. Он написал про Армянское нагорье, про Армянскую природу и как он ее представляет.
Напишите сочинение, текст на тему։ ,,Любовь к родине начинается с… ,,
…с начала своей жизни. Там, где мы делаем наши первые шаги, учимся где писать, рисовать и взрослеть. Я люблю Армению как страну, в которой я выросла. В будущем я буду путешествовать, но эта страна все равно останется как страна моего детства. Если я поеду в другую страну, я не буду считать ее моей родиной, поэтому и любовь к ней будет другой. К каждой вещи есть своя любовь и отношение.
Ջորդանո Բրունոն ամբողջ ութ տարի բանտում մնաց: Սուրբ հայրերը սպասում էին, որ նա կընկճվի: Նա խոստովանում էր, որ ինքը մեղք է գործել եկեղեցու դեմ, բայց պնդում էր, որ իր ուսմունքը ճշմարտացի է ու ամբողջական: Մտածելու համար նրան իննսուն օր ժամանակ տվեցին և օրը երկու ամգամ՝ կեսօրին ու կեսգիշերին, աստվածաբաններ էին ուղարկում նրա խուցը: Բայց նա ոչինչ չէր խնդրում: Երբ կարդինալի պալատում կարդում էին դատավճիռը, նա ասաց. «Դուք ավելի մեծ երկյուղով եք հայտնում ինձ դատավճիռը, քան ես լսում եմ»:
3․ Տեքստում գտի՛ր տրված բառերի հոմանիշները, տրված բառերը գրի՛ր հոմանիշների փոխարեն:3
Հերիք է՝ նայեք գլոբուսին, որ տեսնեք, թե Հարավային Ամերիկայի արևելյան ծովափը ինչքս՛ն լավ է ներգծվում Աֆրիկայի արևմտյան ափին: Ֆրենսիս Բեկոնը դա նկատել է դեռևս 1620 թվականին: 1912 թվին գերմանացի գիտնական Ալֆրեդ Վեգեները մի ենթադրություն առաջ քաշեց, որ բոլոր մայրցամաքներն մի ժամանակ ցամաքի ամբողջական զանգված են կազմել: Սակայն Վեգեների կենդանության ժամանակ այդ վարկածը չհաստատվեց: Հիմա երկրաբանները հավաստում են, որ Հարավային Ամերիկայի և Աֆրիկայի արմատական ապարների միջև համընկնումներ կան։
Քո կարծիքով ո՞ր կերպարն է ավելի ամբողջական: Պատճառաբանի՛ր:
Կարծում եմ, որ աղջկա կերպարը ամենամտածվածն էր, քանզի նրա մասին մենք իմացանք ոչ միայն շատ նկարագրություն, բնութագրություն, այլ նաև իմացանք նրա կարծիքը ամուսին ընտրելու վերաջերյալ:
Վերնագրի՛ր ստեղծագործության մասերը:
Առաջին մաս՝ «Փարվանա իշխանը»
Երկրորդ մաս՝ «Կըտրիճները քաջարի, դեպի չորս կողմն աշխարհի»
Երրորդ մաս՝ «Աղջիկն ու անշեջ հուրը»
Չորրորդ մաս՝ «Թիթեռների լիճը»
Ինչո՞ւ է ստեղծագործությունը կոչվում «Փարվանա»:
Այս պատմությունը հայտնում է մեզ Փարվանա լճի հայտնագործության լեգենդի մասին:
Ո՞րն է ստեղծագործության հիմնական ասելիքը:
Պատմության հիմնական ասելիքը այն էր, որ արքայադստերը ոչ ոք չհասկացավ: Ոչ ոք չբերեց իր ցանկացած «անշեջ հուրը», որն իհարկե, օգտագործվել էր փոխհարաբերական իմաստով: Կտրիճները փնտրում էին սովորական կրակ, այլ ոչ թե աղջկա նկարագրած կրակը:
Ո՞րն է ստեղծագործության.
ա) ամենագեղեցիկհատվածը
Ասում են, էն թիթեռները,
Որ գիշերվա խավարում, Որտեղ ճըրագ, որտեղ կըրակ, Որտեղ լույս է հենց վառվում, Հավաքվում են, շուրջը պատում, Մեջն են ընկնում խելագար,
Ասում են, թե էն Փարվանա Ջահիլներն են սիրավառ:
Ես սիրեցի այս հատվածը, քանի որ նրա նկարագրությունը շա՜տ նուրբ, գեղեցիկ և գունավոր էր: Ընտրված բառերը անչափ համապատասխան էին:
բ) ամենալարվածհատվածը
Ասում են, թե էն Փարվանա Ջահիլներն են սիրավառ: Ըշտապելուց թև են առել, Դարձել թեթև թիթեռներ, Ու տակավին հուր տեսնելիս՝
Մեջն են ընկնում անհամբեր. Ջանք է անում ամեն մինը, Շուտով տանի, տիրանա… Ու այրվում են, այրվո՜ւմ անվերջ Կըտրիճները Փարվանա:
Այս հատվածը իմ համար ամենալարվածն էր: Այն պատմում է, թե ինչպես են մարդիկ մեկը-մեկից հետո վառում և կորում:
գ) ամենատխուրհատվածը
Էսպես անցան շատ տարիներ. Տըխուր աղջիկն արքայի
Նայե՜ց, նայե՜ց սարերն ի վեր Ճամփաներին ամայի, Հույսը հատավ… ու լաց եղավ. Էնքա՜ն արավ լաց ու կոծ, Որ լիճ կըտրեց արտասուքը,
Ծածկեց քաղաքն ու ամրոց. Ծածկե՜ց, կորա՜ն, ինքն էլ հետը…
Այստեղ նկարագրվում է արքայադստեր ցավը և տխրությունը: Բառերը փոխանցել են աղջկա տխրությունը:
դ) ամենախաղաղհատվածը
Փարվանա արքան մի աղջիկ ուներ.
Ու ոչ մի որսկան դեռ իրեն օրում Էնքան գեղեցիկ եղնիկ չէր տեսել` Իր որսն անելիս Մըթին սարերում:
Աշխույժ մանկությամբ զարդարում էր նա Ծերության օրերն ու սարերն իր հոր,
Ու ապրում էր ծեր արքան Փարվանա Իրեն էն քընքուշ ծաղկով բախտավոր:
Այստեղ խոսվում է աղջկա մանկության մասին: Այն շատ հանգիստ և խաղաղ էր:
Կինո-ֆոտո առարկայի ժամանակ ես աշխատեցի դեղին գույնով՝ նկարեցի այնպիսի օբյեկտներ, որոնք նույնսիկ առաջ չէի նկատում: Ուսումնասիրեցի դպրոցի տարածքը, փնտրելով միագույն առարկաներ: Աշխատեցի դպրոցի և նրան զուգահեռ այգում: Ահա և իմ արդյունքները 🙂
Ես իմ մանկության գարունները, անց եմ կացրել մեր սարերում։
Շա՜տ էի սիրում իմ տատոնց տունը ու միշտ այստեղ էի լինում։ Իմ քեռիներից ամենից փոքրը՝ Ահմադը, հովիվ էր։
Նա ինձ տանում էր, ման էր ածում գառների մեջ, հետը հանդից հաղարջի կարմիր ճյուղեր էր բերում ինձ համար, իսկ իրիկունները հանում էր սրինգն ու ածում։
Ու աստղալի, լուսնյակ գիշերները ահագին խարույկի շուրջը, բոլորած ծափ էին տալի՝ խնդում էին իմ պապն ու տատը, իսկ ես թիթեռի նման թրթռում, պար էի գալի նրանց շրջանի մեջ։
Ահմադը թուրքի անուն է, դրա համար էլ, երբ մենք խոզի միս էինք ուտում, միշտ տանեցիք հանաք էին անում, ծաղրում, ծիծաղում էին Ահմադի վրա թե՝ Ահմադը հայացավ, Ահմադը հայացավ․․․
Իհարկե, անունը լսողը կասեր թուրք է, բայց հենց ներս մտներ, տեսներ, թե Ահմադը ինչպես էր ժաժ գալի տանը հերիք էր, իսկույն կիմանար, որ տան սիրելի տղան է։
Անծանոթ բառերը դո՛ւրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատր՛ր։
Սեգ – Վեհ, վեհապանծ
Ըստ ստեղծագործության՝ նկարագրի՛ր այն ուրիշ աշխարհը, ուր իշխում էր Փարվանա արքան:
Կարծում եմ Փարվանա արքայի ուրիշ աշխարհը մի մե՜ծ և հզոր աշխարհ էր՝ ուներ շատ պալատներ և զորքեր:
Նկարագրի՛ր և բնութագրի՛ր արքայադստերը
Արքայադուստրը համաձայն չէր արքայի հետ: Նա իր համար ամուսին ընտրելուց չէր նայում ուժին՝ նա նայում էր բնավորությանը: Նա ցանկանում էր մի այնպիսի մարդու, ով կլիներ բարի և հոգատար:
Момент, течение, час, срок, период, продолжительность.
Подберите фразеологизмы, связанные со словом ,,время,,
Первое время, потерянное время, повернуть время вспять.
Написать дома сочинение на тему։ ,,Время — важнейшая ценность в жизни человека ,,
Человечество ценит множество драгоценных камней, металлов, скульптур и так далее. Но разве это самое ценное в нашей жизни? Я думаю, что иметь много драгоценностей не самое большое достижение. Бывают люди, которые пытаясь получить к примеру фарфоровую вазу, которая очень ценна, обращают свое время только к этому. Они не наслаждаются тем временем, которое они тратят на работу, учебу или на хозяйство. Но на самом деле, во время всех этих работ может быть что-то очень интересное, приятное. Я считаю, что даже если ты тратишь время с целью получить что-нибудь, ты всё равно должен смотреть вокруг – на то, что происходит в мире. Время и каждую минуту надо ценить, ведь она важнейшая ценность в жизни человека.
Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի և չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա:
2.Դեֆորմացիայի օրինակների քննարկում
Եթե պողպատե զսպանակը սեղմենք և բաց թողնենք, ապա այն կվերականգնի իր նախկին ձևը և չափերը։ Իսկ եթե սեղմենք պլաստիլինե գունդը, այն չի վերականգնի իր ձևը:
3.Ո՞ր դեֆորմացիան է կոչվում առաձգական ,որը՝պլաստիկ:Բերել օրինակներ
Եթե արտաքին ազդեցությունը վերացնելուց հետո մարմինը լրիվ վերականգնում է իր նախկին ձևն ու չափերը, դեֆորմացիան կոչվում է առաձգական։ Հակառակ դեպքում՝ պլաստիկ:
Օրինակ՝ կամուրջների, հաստոցների մասերը առաձգական են, իսկ մետաղները՝ պլաստիկ են:
4.Ո՞ր ուժն են անվանում ծանրության ուժ
Այն ուժը, որով Երկիրը ձգում է մարմինները, կոչվում է ծանրության ուժ:
5.Ինչպե՞ս է կախված ծանրության ուժը մարմնի զանգվածից
6.Ո՞ր ուժն են անվանում առաձգական ուժ,և ինչպե՞ս է այն ուղղված:
Ձգման շնորհիվ զսպանակում առաջանում է ուժ, որը մոդուլով հավասար է այն ուժին, որով ազդում ենք նրա վրա և ուղղված է այդ ուժին հակառակ:
7.Հուկի օրենքի ձևակերպում
8.Հուկի օրենքն արտահայտող բանաձևը
9.Ի՞նչ կառուցվածք ունի ուժաչափը
Պարզագույն ուժաչափի հիմնական մասը զսպանակն է, որի ստորին ծայրը վերջանում է կեռիկով։ Զսպանակին ամրացված է ցուցիչ։ Երբ զսպանակի կեռիկի վրա ուժ է ազդում, այն սահում է ուժաչափի հենքին ամրացված սանդղակի վրայով և ցույց է տալիս ուժի համապատասխան արժեքը։ Չափման ժամանակ զսպանակը ենթարկվում է միայն առաձգական դեֆորմացիայի, ուստի ուժի ազդեցությունը դադարելուց հետո ցուցիչը վերադառնում է սկսբնական հիմքին։
Мы часто слышим слово «чудо». Но разве мы задумываемся над тем, что оно значит, от чего оно рождается и с чем мы его сравниваем. Для нас чудо, это что-то потрясающее – будто исполнение долгожданной мечты. Для исполнения мечты нам нужна вера, только при имении веры, мы достигаем нашей мечты. Мечта, в свое время, образует чудо. То чудо, которое мы испытываем во время реализования мечты, мы получаем из веры. Если мы не будем верить, то будет ли чудо происходить? Нет, для любой вещи нужен так сказанный «толчок». И именно для исполнения чуда нужен тот самый толчок, который является верой.
Կուրծքը հեւ առած, հավքից թեւ առած,— ե՞րբ կըգա նա. Իմ սրտում սառած այս աշունը թաց — ե՞րբ կըգնա նա։
Իմ թախծոտ հոգին, ցավըս անմեկին կամոքե՞ նա, Իմ հիվանդ կրծքին, իմ արնոտ վերքին կըմոտենա՞…
Իմ թախծոտ հոգին, ցավըս անմեկին կամոքե՞ նա, Որ սիրտս ցաված, հոգիս բեզարած հանգստանա։
1903-1904
———————Անծանոթ բառերի բացատրություններ————————
Բեզարած – ձանձրացած
***
Եվ մոռացված և անմոռաց հեքիաթներ, Լույս հնչյուններ, որ դողում են աշխարհում, Քնքուշ աստղեր, որ վառվում են ու մարում. — Կյա՛նքս, նա էլ մի լուսեղեն հեքիաթ էր… Ճառագայթներ, որ շողացին ու չկան, Մթնշաղի ուրվագծեր նրբահյուս. Կյա՛նքս, հեռվում անհայտ կորած մի հեզ լույս, Որ չի վառում ո՛չ անցյալը, ո՛չ ներկան։ Հեռածավալ անհայտներում պահվտած Գալիք օրերն անհուն, անտես խավարում. — Կյանքս հավետ քեզ անծանոթ տաճարում Կանթեղի պես առկայծում է քո դիմաց…
———————Անծանոթ բառերի բացատրություններ————————
Հեռածավալ – դեպի հեռուները ծավալված՝ տարածված, լայնածավալ
Կանթեղ – լուսավորության սարք կամ հարմարանք յուղի ճրագի, վառած մոմի կամ էլ ջահի ձևով:
1․ Քարտեզի վրա նշել նավթ, գազ և ածուխ արդյունահանող առաջատար երկրները:
2․ Ի՞նչ դեր ունի վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերությունը տնտեսության զարգացման գործում:
Մարդկային քաղաքակրթության զարգացման ողջ ընթացքը կապված է էներգիայի տարբեր աղբյուրների եւ տեսակների յուրացման ու օգտագործման հետ։ Էներգատար արտադրությունները տեղաբաշխվում են հենց վառելիքային ռեսուրսների եւ էժան էլեկտրաէներգիայի արտադրության շրջաններում: Աշխարհում արագ աճում է վառելիքի եւ էներգիայի սպառման ծավալը, քանի որ մի կողմից աճում է բնակչության թիվը, իսկ մյուս կողմից` մեկ շնչի հաշվով սպառվող էներգիայի քանակը:
3․ Որո՞նք են վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները:
4․ Ուրվագծային քարտեզի վրա նշե՜լ էլեկտրաէներգիայի արտադրությամբ հարուստ երկրները։
Ես մասնակցում եմ բառարանային ֆլեշնոբին: Ընտրել եմ բացատրել ազգային երգերի և պարերգների անծանոթ բառերը: Նախագծի շուրջ աշխատել եմ երկու օր՝ առաջին օրը սկսել եմ աշխատանքը, երկրորդում շարունակել այն և վերջում վերանայել եմ: Հուսամ, որ այս նյութը օգտակար կլինի:
Ես վերու եղնիկ եմ վեր սասման քյարին, Թվանքով զարկեցին, վիրավոր արին. Խաբրիկ ըմ ճամփեցեք էն անուշ յարին, Առնի դեղ ու դարման, գա վեր ուր յարին: Առնի դեղ ու դարման, գա վեր ուր յարին:
Գիշերվան լուսնակ էր, ցերեկվան արև, Եկավ հուշիկ ընցավ, չի տուր զիք բարև, Տեսա խռովեր էր, յար մալուլեր էր, Հանկյախ ընձ զիք կիշկեր, իմ սրտին դեղ էր: Հանկյախ ընձ զիք կիշկեր, իմ սրտին դեղ էր:
Աչքերը վառ կանթեղ, ընքվեր անանակ, Բաժինը չինարի,պատկերը լուսնակ Քեզ տանեմ Ախթամար Սուրբ Խաչի համար Սուրբ Խաչ տա մեզի լաճ, անուն Մխիթար: Սուրբ Խաչ տա մեզի լաճ, անուն Մխիթար:
Ես վերու եղնիկ եմ վեր սասման քյարին, Թվանքով զարկեցին, վիրավոր արին…..
——————————————————————————————————
Խաբրիկ – փոքրիկ տեղեկություն, լուր
Հուշիկ – ունի երկու իմաստ՝ հիշողություն, հուշ և կամաց-կամաց, ծանր, հանդարտ:
Կանթեղ – լուսավորության սարք կամ հարմարանք յուղի ճրագի, վառած մոմի կամ էլ ջահի ձևով:
Չինարի, սոսի, բարդի
Վայ սարին
Վայ սարին, վայ քարին, վայ սիրահարին, Եկել են տանում են իմ սիրած յարին: Վայ սարին, վայ-վայ քարին, վայ սիրահարին, Եկել են տանում են իմ սիրած յարին:
Հագել ես ալ ես դառել, Վայ սարին, վայ քարին, վայ սիրահարին, Սրտես հիլալ ես դառել, Եկել են տանում են իմ սիրած յարին:
Վայ սարին, վայ քարին, վայ սիրահարին, Եկել են տանում են իմ սիրած յարին: Վայ սարին, վայ-վայ քարին, վայ սիրահարին, Եկել են տանում են իմ սիրած յարին:
Հերվա իմ բլբուլ լեզուն, Վայ սարին, վայ քարին, վայ սիրահարին, Էս տարի լալ եմ դառել, Եկել են տանում են իմ սիրած յարին:
Վայ սարին, վայ քարին, վայ սիրահարին, Եկել են տանում են իմ սիրած յարին: Վայ սարին, վայ-վայ քարին, վայ սիրահարին, Եկել են տանում են իմ սիրած յարին:
——————————————————————————————————
Բլբուլ – սոխակ, գեղեցիկ՝ քաղցր երգող մարդ
Ընկերով կայնած քուչեն
Ընկերով կայնած քուչեն Կարմիր վարդ, կարմիր վարդ, Աղջի, թափ տուր էդ քեչեն, մարալ, Հե՜յ, մարալ յար, անջիգյար:
Ընկերով կայնած քուչեն Կարմիր վարդ, կարմիր վարդ, Աղջի, արի բան ասեմ, մարալ, Հե՜յ, մարալ յար, անջիգյար:
Բուսել ես բաղի միջին, Կարմիր վարդ, կարմիր վարդ, Դու ես իմ խաղի միջին, մարալ, Հե՜յ, մարալ յար, անջիգյար:
Բոբիկ մի քելե, փուշ է, Կարմիր վարդ, կարմիր վարդ, Յար ջան, ձենդ անուշ է, մարալ,
Հե՜յ, մարալ յար, անջիգյար:
Ձուն եմ, գուկամ սարերուն,
Կարմիր վարդ, կարմիր վարդ,
Հալիմ, թափիմ քարերուն, մարալ,
Հե՜յ, մարալ յար, անջիգյար:
Աղջի, գընանք մեր բախչեն,
Կարմիր վարդ, կարմիր վարդ, Քաղենք ծառի ալուչեն, մարալ,
Հե՜յ, մարալ յար, անջիգյար:
——————————————————————————————————
Անջիգյար – անգութ, անսիրտ
Բաղ – ունի երկու իմաստ՝ միասին, կից և այգի, պարտեզ
1. The writer gives good advices for a long, healthy life. The advice contains facts that can improve both your mind, and your body.
2. Because they use their technique, which is exercising every day, being positive and happy. Their secret is also a diet, which they use very often. They eat tofu, green vegetables, fruits, sweet potatoes, fish, carrots and seaweed.
3. Because it contains many important minerals and vitamins for a human body.
1. Էլեկտրական ժամատախտակը ցույց է տալիս ժամը, րոպեները և վայրկանները, ինչպես, օրինակ՝ 19:30:00 : Հոսանքի տատանման պատճառով ժամատախտակի որոշ թվանշաններ անջատվեցին և մնացին միայն 2; 0; 2; 3 թվանշանները ճիշտ նույն հերթականությամբ: Որոշեք ամենաուշ ժամը, երբ դա կարող էր տեղի ունենալ:
Պատ.՝ 23:50:23
2. Մեկ ուղղաթիռը կարող է բարձրացնել մի զամբյուղ, որում պարունակվող բեռի զանգվածը 80 կգ-ից չի անցնում: Մեկ այլ ուղղաթիռ, որի հզորությունը երկու անգամ ավելի է առաջինից կարող է բարձրացնել այդ նույն զամբյուղը, եթե դրանում պարունակվող բեռի զանգվածը չի գերազանցում 180 կգ-ը:Որքա՞ն է զամբյուղի զանգվածը:
Պատ.՝ 20կգ:
3. Հրանդի ընկերներից յուրաքանչյուրը գումարեց իր ծննդյան օրվա և ամսվան համապատասխան թվերը՝ արդյունքում ստացան 35։ Նրանց բոլորի ծննդյան օրերը տարբեր թվեր են։ Առավելագույնը քանի՞ ընկեր կարող է ունենալ Հրանդը։
6+9=15,9+1=10=25,5+5=10
Պատ.՝ 3 ընկեր: Սեպտեմբերի 1, հունիսի 9 և մայիսի 5:
4. Վահագնը, Միքայելը և Ռուբենն ապրում են երեք տարբեր տներում, որոնց համարներն են՝ abc եռանիշ թիվը, bc երկնիշ թիվը, և c միանիշ թիվը, որտեղ a-ն, b-ն և c-ն երեք տարբեր թվանշաններ են։ Հայտնի է, որ դրանց գումարը 912 է: Գտեք b-ն:
5. Վռամենց փողոցում կա 17 տուն։ Վռամն ապրում է փողոցի՝ զույգ համարակալումով մայթի վերջին տանը, և նրա տան համարը 12- ն է։ Ռազմիկն ապրում է կենտ համարակալումով մայթի վերջին տանը։ Ո՞րն է նրա տան համարը, եթե տները համարակալել սկսել են 1-ից:
Պատ.՝ 11-րդ տուն:
6. Սպիտակ լիցքավորիչի օգնությամբ հեռախոսը լիցքավորվում է 1 ժամ 20 րոպեում, իսկ սև լիցքավորիչով՝ 4 ժամում: Նորայրի հեռախոսի լիցքավորումն ամբողջությամբ սպառված էր. նա հեռախոսը միացրեց սև լիցքավորիչով, իսկ երբ արդեն գտավ սպիտակ լիցքավորիչը դա միացրեց: Քանի՞ րոպեում լիցքավորվեց Նորայրի հեռախոսը, եթե սպիտակ սարքով միացված է եղել ընդհանուր ժամանակի միայն երրորդ մասը:
7. Գրեք այնպիսի վեցանիշ թիվ, որի առաջին թվանշանը 6 անգամ փոքր է հաջորդող 5 թվանշանների գումարից, ինչպես նաև երկրորդ թվանշանը 6 անգամ փոքր է հաջորդող 4 թվանշանների գումարից:
Պատ.՝ 769999:
8. Գնդակները պարկերի մեջ դասավորելիս նկատեցին, որ եթե ամեն պարկի մեջ 28 գնդակ դնենք 24 գնդակ կավելանա, իսկ եթե 32 գնդակ դնենք, 20 գնդակ կպակասի։ Քանի՞ պարկի մեջ քանի՞ գնդակ պետք է տեղավորել։
9. Գոհարը թղթի վրա գծում է 2 սմ երկարությամբ DE հատվածը։ Հարթության վրա քանի՞ տարբեր F կետ նա կարող է նշել այնպես, որ DEF եռանկյունը լինի ուղղանկյուն եռանկյուն, և նրա մակերեսը հավասար լինի 1 սմ^2։
Պատ.՝ 6 F:
10. Դիցուք տրված է ABC հավասարակողմ եռանկյունը: AB կողմի վրա գտնվում է K կետը, իսկ BC կողմի վրա՝ L և M կետերը, ընդ որում L կետը պատկանում է BM հատվածին: Գտի՛ր CM հատվածի երկարությունը, եթե KL=KM, BL=2, AK=3։
11. Նշված 40612027001 թվից հինգ թվանշան ջնջեք այնպես, որ ստացված վեցանիշ թիվը լինի ամենափոքրը։
12. Քանի՞ զրոյով է ավարտվում 1x2x3x4x…x37 արտադրյալը։
13. Մետաղալարը, որի երկարությունը 456մ է, բաժանեցին երեք մասի։ Առաջին մասը 4 անգամ երկար էր երրորդ մասից, իսկ երկրորդը՝ 114 մ-ով երկար էր երրորդից։ Գտեք ամենակարճ մետաղալարի երկարություն
Պատ.՝ 38, 152 և 152:
14․ Արմանի և Արամի տարիքների գումարը երկու տարի առաջ հավասար էր 15-ի։ Այսօր Արմանը 13 տարեկան է։ Քանի՞ տարի հետո Արամը կլինի 9 տարեկան։
Պատ.՝ 3 տարի հետո:
15. Մանեն ամեն օր գնում է զբոսնելու, չի գնում միայն այն օրերին, եթե և՛ ձյուն է, և՛ քամի։ Դեկտեմբեր ամսին 13 օր արևային եղանակ էր և առանց քամի։ 12օր ձյուն է տեղացել և 11օր եղել է քամի։ Դեկտեմբեր ամսին Մանեն քանի՞ օր մնաց տանը։
Պատ.՝ Նա ամեն օր գնաց դպրոց:
16. Երկուշաբթի առավոտյան ջրհորում կար 1000 լիտր ջուր։Ամեն օր Արմանը ջրհորից հանում էր 600լ ջուր, իսկ գիշերը ջրհորում ջուրը ավելանում էր առավոտյան եղած ջրի կեսի չափով։ Հինգշաբթի օրը առավոտյան քանի՞ լիտր ջուր կլինի։
17. Նկարում պատկերված է նկարի շրջանակ, որը կազմված է 4 հատ իրար հավասար տախտակներից։ Ամեն մի տախտակի լայնությունը 6սմ, իսկ պարագիծը ՝ 72 սմ: Գտեք մոխրագույն ուղղանկյան չափերը։
18. Ամիրյանի վեց որդիներից յուրաքանչյուրը նախորդից 4 տարով մեծ է, իսկ ավագը կրտսերից ՝ 3 անգամ։ Գտեք ավագ որդու տարիքը։
19. Ջրավազանը նեղ խողովակով լցվում է 10 ժամում է, իսկ լայնով ՝ 4 ժամում։ 3 ժամում լայն խողովակո՞վ է ավելի շատ ջուր անցնում, թե ՞ 8 ժամում՝ նեղ խողովակով։
Քիմիական Տարրերի Պարբերական Համակարգը։Ատոմի Կառուցվածքը։
Սովորել էջ`84-86
Պարբերական համակարգը պարբերական օրենքի պատկերումն է Պարբերական համակարգում, յուրաքանչյուր տարրի հատկացված են խիստ որոշակի համարով առանձին վանդակ՝ «բնակարաններ», որտեղ գրվում են տվյալ տարրը բնութագրող մեծությունները: Օրինակ N ՝արտաքին էլեկտրոնային շերտում էլեկտրոնների թիվը (վերջի երկու մեծությունների հետ կծանոթանաք հաջորդ թեմայում): 2s22p3 էլեկտրոնների բաշխումը ատոմում ըստ էներգիական մակարդակների, 5 և 2՝ հարաբերական ատոմային զանգվածը, 14,006՝ատոմային համարը (կարգաթիվը), 7՝ անվանումը, ազոտ` ազոտ տարրի քիմիական նշանն է,
Պարբերական համակարգը կազմված է յոթ հորիզոնական և ութ ուղղաձիգ շարքերից: Տարրերի հորիզոնական շարքը, որոնցում դիտվում է հատկությունների հետզհետե փոփոխություն` մինչև շարքի առաջին տարրի հատկությունների կրկնվելը, Մենդելեևն անվանեց պարբերություն: 1 -ին պարբերությունը անվանում են հատուկ, 2 -րդ և 3 -րդը՝ փոքր, 4 — 6 պարբերությունները՝ մեծ, իսկ 7 -ը՝ անավարտ: Պարբերությունները, բացառությամբ առաջինի, սկսվում են ալկալիական մետաղով և վերջանում իներտ գազով:
Ուղղաձիգ շարքերում՝ խմբերում նման հատկություններով տարրերն են իրար տակ տեղադրված: Խմբերը բաժանվում են երկու ենթախմբերի՝ գլխավոր (A) և երկրորդական (B): A -ում ընդգրկված են և՛փոքր, և՛մեծ պարբերությունների տարրեր, իսկ B -ում ՝ միայն մեծ պարբերությունների տարրեր:
Մենդելեևն ստեղծեց պարբերական համակարգ, որի կարճ ձևը բերված է ստորև.
Պարբերական համակարգը բացահայտում է մի շարք օրինաչափություններ` տարրերի հատկությունների վերաբերյալ: Այդ համակարգում պարբերությունների և խմբերի համարները չափազանց կարևոր տեղեկություններ են տալիս տարրերի ատոմների կառուցվածքի, հետևաբար նաև քիմիական հատկությունների մասին:
Ֆիզիկա բառը առաջացել է հունարեն «ֆյուզիս» բառից, որը նշանակում է բնություն:
2.որն է ֆիզիկայի հիմնական խնդիրը
Ֆիզիկայի հիմնական խնդիրը դա բացատելն է շրջակա աշխարհում տեղի ունեցող երևույթները:
3.ինչ է ուսումնասիրում ֆիզիկան
Ֆիզիկան ուսումնասիրում է ջերմային, մեխանիկական, լուսային, մեխանիկական, մագնիսական, ատոմային և միջուկային երևույթները, որոնք հենց կոչվում են ֆիզիկական երևույթներ:
4.քննարկել ինչ է բնությունը
Բնությունն այն ամենի ամբողջությունն է, ինչը շրջապատում է մարդուն՝ օդն ու ջուրը, հողն, աստղերն ու ծառերը, մոլորակները և կենդանիները:
5.ինչ ես հասկանում բնության երևույթ ասելով
Բնության երևույթ ասելով հասկանում ենք հետևյալը՝ բնության մեջ տեղի ունեցող փոփոխություններն անվանում ենք բնության երևույթ:
6.ինչ է նյութը։
Այն, ինչից բաղկացած է ֆիզիկական մարմինը, կոչվում է նյութ: Որպես օրինակ վերցնենք դուռը, ավելի ճիշտ իր բռնակը: Դռան բռնակը երկաթից է, բռնակը ֆիզիկական մարմին է, իսկ երկաթը՝ նյութ:
7.թվարկել ֆիզիկական երևույթների տեսակները
Ջերմային, մեխանիկական, լուսային, մեխանիկական, մագնիսական, ատոմային և միջուկային երևույթներ
8.ինչ է ֆիզիկական մարմինը:
Մեզ շրջապատող յուրաքանչյուր առարկան կոչվում է ֆիզիկակամ մարմին:
9.Բերեք օրինակներ:
Օրինակ՝ կաթսա, ծառ, անկողին և այլն:
10.ինչ է մատերիան
Ամեն մի բան, որը գոյություն ունի տիեզերքում, ինչպիսիք են երկնային մարմինները, բույսերը, կենդանիները և այլն, գիտության մեջ անվանում են մատերիա։
11.ինչպես ենք գիտելիքներ ձեռք բերում բնության երևույթների մասին
Դիտումների և փորձերի շնորհիվ:
12.ինչ է փորձը և ինչով է այն տարբերվում դիտումից
Ֆիզիկայում բազմաթիվ երևույթների ուսումնասիրման համար կատարվում են հատուկ փորձեր և փորձարարական հետազոտություններ: Ի տարբերություն դիտումների, փորձերը հնարավորություն են տալիս նույն պայմաններում բազմիցս կրկնելու ուսումնասիրվող երևույթը և հատուկ սարքերով կատարելու համապատասխան չափումներ։ Փորձի արդյունքների վերլուծման հիման վրա արվում են համապատասխան եզրահանգումներ։
13Ինչ է վարկածը։Ինչ է օրենքը։
Ուսումնասիրվող երևույթը բացատրելու համար նախ արվում է որոշակի ենթադրություն կամ, ինչպես ընդունված է ասել, առաջադրվում է վարկած։ Ընդհանրացնելով բնության երևույթների մասին դիտումների և փորձերի միջոցով ստացված տվյալները ՝ գիտնականները հայտնաբերում են օրենք, որոնք բացահայտում են բնության տարբեր երևույթների միջև կապերը բացատրում դրանց պատճառները։
14..Ինչ է նշանակում չափել որևէ ֆիզիկական մեծություն:
Չափել ֆիզիկական մեծությունը` նշանակում է այն համեմատել նույնատիպ մեծության հետ, որն ընդուն ված է որպես միավոր:
15.Երկարության հիմնական և այլ միավորները:Չափման գործիք
• երկարությանմիավոր՝մետր (1 մ),
• ժամանակիմիավոր՝վայրկյան (1վ),
• զանգվածիմիավոր՝կիլոգրամ (1 կգ):
17.Ինչ է չափիչ սարքի սանդղակ
Չափիչ գործիքի վրա պատկերված բաժանումների գծիկները կոչվում են սանդղակ:
18․Որն է չափիչ սարքի չափման սահմանը
Չափից սարքի սանդղակի ամենամեծ արժեքը:
19․Ինչն են անվանում սանդղակի բաժամնման արժեք
20.Ինչից է կախված չափման սխալը
Չափաքանոնի սխալ դիրքից, բաժանման արժեքից:
21.Ինչն են անվանում մեխանիկական շարժում
Ժամանակի ընթացքում մարմնի դիրքի փոփոխությունն այլ մարմինների նկատմամբ կոչվում է մեխանիկական շարժում:
22.որ մարմինն են անվանում հաշվարկման մարմին
Այն մարմինը, որի նկատմամբ դիտարկվում է այլ մարմինների շարժումը, կոչվում է հաշվարկման մարմին
23.Ինչն են անվանում նյութական կետ
Այն մարմինը, որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել, կոչվում է նյութական կետ:
24.Ինչն են անվանում շարժման հետագիծ
25.Ինչն են անվանում մարմնի անցած ճանապարհ
26.Ինչով է տարբերվում հետագիծն անցած ճանապարհից:
27.Ո՞ր շարժումն է կոչվում հավասարաչափ:
28․Ո՞ր մեծությունն է կոչվում հավասարաչափ շարժման արագություն ՝գրել բանաձևը
29.Ի՞նչ միավորներով է չափվում արագությունը՝ՄՀ-ում
30.Ինչպե՞ս որոշել հավասարաչափ շարժվող մարմնի անցած ճանապարհը,եթե հայտնի է նրա արագությունը ու շարժման ժամանակը,գրել բանաձևը
31.Ինչպե՞ս որոշել հավասարաչափ շարժման ժամանակը,եթե հայտնի են մարմնի արագությունն ու ճանապարհը,գրել բանաձևը:
32․Ինչպե՞ս է շարժվում մարմինը,եթե նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդում
Այս օրը սկսեցինք երգի դասընթացով: Ընկեր Լուիզայի հետ երգեցինք այս երգերը՝ «Տալ Տալա, Առնեմ Էլնեմ, Խորոտ էր, կոլոտ էր, Կռունկ, հոպ տուր ու թռի, Վայ Սարին, վայ քարին, Սև Գյուլի, Պաղ աղբյուր և Ցորեն եմ ցանե»: Ունեցանք նաև մարզական ժամ, որտեղ ջոկատներով մարզվեցինք: Շուտով ճանապարհվեցինք Հյուսիսային դպրոց և ընկեր Ալիսի հետ ունեցանք քանդակագործության դասընթաց: Օգնության միջոցով կավից արձանիկ պատրաստեցի: Երբ վերադարձանք դպրոգժց, մենք ընդմիջեցինք, ապա դասարանով խաղացինք տրամաբանական խաղ՝ UNO: Այսպիսով ավարտվեց մեր օրը և մենք վերադարձանք տուն 🙂
Այսօր ջոկատով մասնակցեցինք «Տերյանական օրեր» նախագծին: Ընդհանուր պարապմունքից հետո շարժվեցինք դեպի Կինո Հայաստանի հարակից այգի և Վահան Տերյանի արձանի մոտ ընթերցեցինք տարբեր բանաստեղծություններ: Նախագիծը ավարտելուց հետո գնացինք Կինո Հայաստան՝ մուլտֆիլմ դիտելու: Դիտեցինք «Կոշկավոր կատու» մուլտֆիլմը, որն ինձ շա՜տ դուր եկավ: Այդպես անցկացրեցինք մեր օրը:
Այսօր մենք մասնակցեցինք «Տերյանական ընթերցումներ» նախագծին։ Ընթերցեցինք Տերյանի բանաստեղծությունները և ընտրեցինք մի քանիսը ներկայացնելու համար։ Ապա ընկեր Արևիկը կազմակերպեց մի հրաշալի քվեստ, որում մեր խումբը հաղթանակ տարավ։ Քվեստում առկա էին արևտահայերեն հանելուկներ, որոնք մենք հետաքրքրությամբ լուծեցինք։ Ապա մենք ընդմիջեցինք և ունեցանք մարզական ժամ։ Մարզվելուց հետո գնացինք տուն։ Այդպես անցավ մեր օրը։
Այսօր,երկուշաբթի օրը, մենք հանդիպեցինք կրստեր դպրոցի սովորողներին: Ընդհանուր պարապմունքից հետո ունեցանք ազգ. Տեխնոլոգիա, ապա մեր ջոկատավարի՝ ընկեր Արևիկի հետ ճանապարհվեցինք դեպի Արևելյան դպրոց: Այնտեղ կրտսեր ճամբարակիցների հետ խաղացինք համագործակցային լեզվական խաղեր: Բաժանվեցինք խմբերի, ծանոթացանք և սկսեցինք խաղալ: Խաղի ավարտին հաշվեցինք միավորները և իմացանք հաղթողին: Երբ վերադարձանք Միջին դպրոց, ընդմիջեցինք, ապա ունեցանք պարի դասընթաց: Այսօր շա՜տ հետաքրքիր օր էր: Վստահ եմ, որ մյուս օրերն էլ նույնպես հիանալի կանցնեն:
Դիմանկարը լուսանկարչության մեջ կոնկրետ մարդու կամ մարդկանց խմբի պատկեր է։
Ժանրի առաջնահերթ խնդիրն է պատկերել մարդու բնորոշ դիմագծերը, նմանությունը։ Վերարտադրելով մարդուն՝ տվյալ անձնավորության առանձնահատկությունները, լուսանկարիչը միաժամանակ պատկերվողի դեմքի մեջ բացահայտում է նրա ներաշխարհը, անհատականությունը, ազգային ու հասարակական պատկանելությունը։
Մասնակիցներ՝ Մուտքի ճամբարի մասնակիցներ
Ժամանակաշրջանը՝ հունիսի 19-20, ժամը՝ 10:00-11:00
Վայր՝ Արևելյան դպրոց
Նախագծի նպատակը` սովորեցնել մեր կրտսեր ընկերներին, թե ինչ է դիմանկարը, և որն է դրա խնդիրը
Արդյունքը` երեխաները ձեռք կբերեն գիտելիքներ լուսանկարչության ժանրերից մեկի` դիմանկարի մասին
Այս ուսումնական շրջանը լի էր գիտելիքներով: Ես իմացա շա՜տ հետաքրքիր և կարևոր բաներ՝ ուսումնասիրեցի դերանունները, գոյականները, ածականները, ընթերցեցի գրքեր, կատարեցի թարգմանչական, անհատական և ստեղծագործական աշխատանքներ: Բայց ամենից շատ ինձ դուր եկավ թարգմանություններ անել: Ես աշխատեցի սեպտեմբերի, հոկտեմբերի, նոյեմբերի և դեկտեմբերի ընթացքում և այժմ կներկայացնեմ իմ հաշվետվությունները, որոնց մեջ հավաքեցի իմ աշխատանքները՝ սեպտեմբերի ամփոփում, հոկտեմբերի ամփոփում, նոյեմբերի ամփոփում և դեկտեմբեր ամսվա ամփոփում
Մատերիայի սահմանումը ընդլայնվում էր գիտության տարբեր ոլորտների զարգացմանը զուգընթաց։ Հնում՝ դա օբյեկտներ էին, որոնց կարելի էր նկարագրել դասական հատկություններով (զանգված, ջերմաստիճան, բաժանելիություն և այլն)։ Նյուտոնիպատկերացումներում ժամանակը և տարածությունը ուսումնասիրվում էին առանձին։ Օպտիկայի, հատուկ և ընդհանուր հարաբերականության տեսության հասկացությունները կապվեցին գրավիտացիայի և ալիքների հետ։
Քվանտային ֆիզիկան, աստղաֆիզիկան և մեծ էներգիաների ֆիզիկան արտահայտում են այն ժամանակակից իմաստով և զբաղվում են մատերիայի նոր տեսակների ուսումնասիրմամբ:
Հին ճյուղեր` մետաղաձուլությունը, թեթև արդյունաբերությունը։ Նոր ճյուղերն են էլեկտրաէներգետիկան, մեքենաշինության ճյուղերի մեծ մասը և քիմիան:
• Նշեք արդյունաբերության այն ճյուղերը, որոնք դուք առաջնային եք համարում:
Ես առաջնային եմ համարում մեքենաշինությունը, քանի որ այն անընդհատ զարգանում է և ավելի է պահանջվում առօրյայում։ Նաև առաջնային եմ համարում նավաշինությունը, քանի որ այն հաճախ օգտագործում են ռեսուրսներ տեղափոելու համար։
• Որո՞նք են արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները:
Կախարդական մի շղթա կա երկնքում՝ Անրերևույթ, որպես ցավը խոր հոգու, Իջնում է նա հուշիկ, որպես իրիկուն՝ Օղակելով լույս աստղեցը մեկմեկու։ Մեղմ գիշերի գեղագանգուր երազում Այն աստղերը, որպես մոմեր սրբազան, Առկայծում են կարոտագին երազուն՝ Հավերժաբար իրար կապված և բաժան։ Ես ու դու էլ շղթայված ենք իրարու, Կարոտավառ երազում ենք միշտ իրար, Միշտ իրար հետ, բայց միշտ բաժան ու հեռու Աստղերի պես և՛ հարազատ, և՛ օտար… Վահան Տերյան
2.Պարզի՛ր, թե Ա և Բ նախադասություններում ընդգծված դերանուններն ինչո՞վ են տարբերվում:
Ա. Որքա՞ն հարստություն է թաղվել ծովի խորքերում առաջին նավի խորտակման օրվանից:
Բ.Ոչ ոք չի կարող ստույգ ասել, թե որքան հարստություն է թաղվել ծովի խորքերում առաջին նավի խորտակման օրվանից:
Ա. Ե՞րբ են ձկները խավիար դնում:
Բ. Ուզում եմ պարզել, թե երբ են ձկները խավիար դնում:
Ա. Խեցու մեջ մարգարիտն ինչպե՞ս է գոյանում:
Բ.Ես նոր եմ իմացել,թե խեցու մեջ մարգարիտն ինչպես է գոյանում:
Երկու նախադասություններում հարաբերական դերանուններ են, բայց Ա-ում տրվում է հարց, իսկ Բ-ում այն նշում է քանակը:
3.Կետերը փոխարինի՛ր տրված դերանուններով: Ուշադրությո՛ւն դարձրու կետադրությանը:
Ով, ինչ, երբ, որտեղ, ինչքան:
Ինչքա՜ն է ջուր հավաքվում այս փոսում:
Ինձ հետաքրքրում է, թե ինչքա՞ն է ջուր հավաքվում այս փոսում:
Որտե՞ղ պետք է անեն՝ տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար: Իրենք էլ չգիտեն, թե որտեղ պետք է անեն տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար: Ով պետք է վերականգնի հատված անտառները: Ձեզ հարց տվե՞լ եք, թե …պետք է վերականգնի հատված անտառները: …ժամանակ է պետք՝ ամեն ինչ վերականգնելու համար: Ճարտարապետին հարցնում են, թե ….ժամանակ է պետք ամեն ինչ վերականգնելու համար: Ո՞վ այդպես գրավեց քո ուշադրությունը: Ցո՛ւյց տուր տեսնեմ , թե ով այդպես գրավեց քո ուշադրությունը: Ի՞նչ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին: Գոնե ասա՛, թե ինչ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին:
Ինձ շա՜տ դուր եկավ այս ամիսը՝ դեկտեմբերը: Քանի որ սիրում եմ թարգմանչական աշխատանքներ, ես թարգմանում եմ տարբեր լեզուներից հայերեն: Այս ամսվա ընթացքում ես թարգմանեցի ռուսերենից և անգլերենից, քանի որ տիրապետում եմ այդ լեզուներով: Ես սիրեցի աշխատել այս նյութի վրա «4 հետաքրքիր փաստ նապաստակների մասին»: Իմացա նոր հետաքրքիր փաստեր և կիսվեցի նրանցով իմ ընտանիքի անդամների հետ: Օրինակ՝ ես չգիտեի, որ նապաստակները բուսակեր չեն, նրանք սնվում են մսով: Ես նաև աշխատեցի «Գործնական քերականության» վրա: Իմացա, թե ինչ է ցուցական դերանունը և սկսեցի կիրառել սովորածս հետագա աշխատանքներում: Նաև կատարեցի ևս մեկ գործնական քերականություն: Եվ քանի որ դեկտեմբերը տարվա վերջին ամիսն է՝ ես ամփոփեցի 2022 թվականը: Այն լի էր հետաքրքիր իրադարձություններով, շատ գիտելիքներով և ակտիվ շփումով: Հուսով եմ, որ մյուս ամիսները այս ամսվա նման հետաքրքիր կլինեն
1) AB և CD հատվածները O կենտրոնով շրջանագծի տրամագծեր են: Գտեք AOD եռանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ CB=13սմ, AB=16սմ:
P=29սմ
Լրացուցիչ(տանը)
2) Նկարում AB և CD լարերը հավասար են: Ապացուցեք, որ <AOB=<COD:
AB=CD, AO=OD, OB=OC: Քանի որ կողմերը իրար հավասար են, նրանցով կազմած անկյունները (<AOB=<COD) նույնպես հավասար են, որովհետև ստացված անկյունները հակադիր են: (Ըստ 1-ին հայտանիշի):
3) Նկարում AB=CD, E և F կետերը AB և CD հատվածների միջնակետերն են: Ապացուցեք, որ OE=OF:
2) Որքա՞ն է շրջանագծի տրամագիծը, եթե նրա շառավիղը հավասար է 1դմ 8սմ:
Պատ.՝ 2դմ 16սմ:
3) AB և CD հատվածները շրջանագծի տրամագիծ են: Ապացուցեք, որ ա) BD և AC լարերը հավասար են, բ) <BAD=<BCD:
R=AO=OC=OB=OD
<AOC=<BOD
ΔAOC=ΔBOD
Լրացուցիչ(տանը)
4) Նկարում AB=CD, E և F կետերը AB և CD հատվածների միջնակետերն են: Ապացուցեք, որ OE=OF:
5) MK հատվածը O կենտրոնով շրջանագծի տրամագիծ է, իսկ MP-ն և PK-ն այդ շրջանագծի հավասար լարեր են: Գտեք <POM-ը:
6) O կենտրոնով շրջանագծի վրա A և B կետերը նշված են այնպես, որ <AOB-ն ուղիղ անկյուն է: BC հատվածը շրջանագծի տրամագիծ է: Ապացուցեք, որ AB և AC լարերը հավասար են:
Այս տարին ինձ համար եղել է շատ հետաքրքիր և յուրահատուկ: 2022 թվականին ես վերջապես սկսեցի նորից հաճախել դպրոց: Երկու ուսումնական տարի ես սովորել եմ հեռավար կրթությամբ՝ տանը: Այս տարին հրաշալի էր, քանի որ ես ոչ միայն անցկացնում էի ժամանակս դպրոցում, այլ նաև իմ ընտանիքի և թութակներիս հետ: Սեպտեմբերը ամենադժվարն էր, քանի որ կամաց-կամաց սովորում էի դպրոց հաճախելուն: Սիրեցի նաև ամառային արձակուրդները, ընթերցեցի մի գիրք, որն ինձ շա՜տ դուր եկավ: 2022 թվականին ես շատ լավ ժամանակ եմ անցկացրել իմ բարեկամների հետ և ուրախացել: Ընդհանուր առմամբ, ես սիրեցի այս տարին և փոխեցի իմ կրթության ձևը, ինչի համար շատ գոհ և ուրախ եմ:
• Նշեք 5 երկիր որտեղ տնտեսության առաջատար ճյուղը ա) գյուղատնտեսությունն է – Եգիպտոս, Բանգլադեշ, Ինդոնեզիա, Հնդկաստան, Բրազիլիա բ) արդյունաբերությունն է – ԱՄՆ, Ճապոնիա, Ֆինլանդիա, Մեծ Բրիտանիա, Կանադա գ) սպասարկման ոլորտն է – Գերմանիա, Շվեյցարիա, ԱՄՆ, Ֆրանսիա, Իսպանիա
• Ի՞նչ ազդեցություն ունի երկրի աշխարհագրական դիրքը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
Օրինակ՝ լեռներով շրջապատված երկիրը պաշտպանված է ռազմական տեսանկյունից:
• Ի՞նչ ազդեցություն ունեն երկրի բնական պայմաններն ու ռեսուրսները երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
Կարող է ունենալ լավ և վատ ազդեցություն: Վատ ազդեցություն կունենա օրինակ կլիմայի փոփոխությունը՝ այնտեղ, ուր կատարվելու է շինարարություն: Լավ ազդեցություն կարող է ունենալ գյուղատնտեսության վրա՝ անձրևը բերքը ջրելու համար, իսկ արևը՝ լուսավորելու:
• Ի՞նչ ազդեցություն ունի հարևան երկրների ազդեցությունը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
Եթե երկիրը ունի լավ փոխհարաբերություններ իր հարևան երկրների հետ՝ նրանք կարող ենք փոխանակվել ռեսուրսներով: Հիմնականում դրանց մեջ մտնում են զարգացած երկրները: Օրինակ՝ Հայաստանը ունի լավ փոխհարաբերություններ Իրանի հետ, ուրեմն Իրանը կարող է համագործակցել Հայաստանի հետ:
Իներցիա, իներտություն (լատ.՝ inertia — անգործություն), նյութական մարմնի հատկություն, ըստ որի, արտաքին ուժերի փոխադարձ հավասարակշռության դեպքում, հաշվարկման իներցիալ համակարգի նկատմամբ մարմինը պահպանում է դադարի կամ հավասարաչափ ուղղագիծ շարժման վիճակը։ Այս հատկությունը շարժման քանակի պահպանման ընդհանուր օրենքի հետևանքն է։ Երբ մարմնի վրա ազդում է չհավասարակշռված ուժային համակարգ, մարմնի արագությունը փոփոխվում է այնքան դանդաղ, որքան մեծ է իներտությունը։ Համընթաց շարժման դեպքում իներցիայի քանակական չափը մարմնի զանգվածն է, իսկ անշարժ առանցքի շուրջը պտտման դեպքում՝ իներցիայի մոմենտը։
Իներցիա, իներտություն (լատ.՝ inertia — անգործություն), նյութական մարմնի հատկություն, ըստ որի, արտաքին ուժերի փոխադարձ հավասարակշռության դեպքում, հաշվարկման իներցիալ համակարգի նկատմամբ մարմինը պահպանում է դադարի կամ հավասարաչափ ուղղագիծ շարժման վիճակը։ Այս հատկությունը շարժման քանակի պահպանման ընդհանուր օրենքի հետևանքն է։ Երբ մարմնի վրա ազդում է չհավասարակշռված ուժային համակարգ, մարմնի արագությունը փոփոխվում է այնքան դանդաղ, որքան մեծ է իներտությունը։ Համընթաց շարժման դեպքում իներցիայի քանակական չափը մարմնի զանգվածն է, իսկ անշարժ առանցքի շուրջը պտտման դեպքում՝ իներցիայի մոմենտը։
1.Ընդգծի՛ր ցուցական դերանունները: Դա առաջին գրադարանն է Հայաստանում: –Սա է իմ ասելիքը, ավելացնելու ոչինչ չունեմ: -Ձեր ասած խանութը գտնվում է այստեղ՝ այս փողոցում:
Սա, դա, նա ցուցական դերանունները գործածվում են և՛ անձի, և՛ իրի փոխարեն: Ցուցական դերանունների հոլովումը: Ուղղական սա սրանք դա դրանք նա նրանք Սեռական սրա սրանց դրա դրանց նրա նրանց Տրական սրան սրանց դրան դրանց ն Հայցական Բացառական Գործիական սրանով ով Ներգոյական ում
Սա, դա, նա ցուցական դերանունները գործածվում են և՛ անձի, և՛ իրի փոխարեն: Ցուցական դերանունների հոլովումը:
Ուղղական սա սրանք դա դրանք նա նրանք Սեռական սրա սրանց Տրական սրան սրանց Հայցական նույն իւղղական Բացառական Գործիական Ներգոյական
Այլ ցուցական դերանուններ ՝ այս, այդ, այն, այստեղ, այդտեղ, այնտեղ, այսքան, այդքան, այնքան, այսպես, այդպես, այնպես, այսչափ, այնչափ, այդչափ…
Այլ ցուցական դերանուններ ՝ այս, այդ, այն, այստեղ, այդտեղ, այնտեղ, այսքան, այդքան, այնքան, այսպես, այդպես, այնպես, այսչափ, այնչափ, այդչափ…
2. Նշել տրված ցուցական դերանունների կազմությունը՝ այսքան, սա, այսչափ, նույնտեղ, այն, դա, այսպես, այնտեղ, այդ, սույն, մյուս, այնպիսի: պարզ-սա, այն, դա, այդ, սույն, մյուս բարդ-այսքան, այսչափ, նույնտեղ, այսպես, այնտեղծ այնպիսի
3. Սաինձ համար ամբողջն է: Գտի՛ր ենթական: Բնակարանի տերերը սրանք են: Գտի՛ր ստորոգյալը:
Կետադրե՛լ տեքստը.
Արև մի կեսօր, Կաքավաբերդի քարափով բարձրանում էին երեք ձիավոր։ Ոչ միայն զգեստից, այլև ձի նստելուց երևում էր, որ առաջին երկու ձիավորը քաղաքի մարդիկ են և չեն տեսել ո՛չ Կաքավաբերդը, ո՛չ նրա քարափը։
Երրորդ ձիավորը նրանց ուղեկցում էր, և մինչդեռ առաջինները պինդ բռնել էին ձիերի բաշից, համարյա թե կռացել`հավասարակշիռ մնալու,— վերջին ձիավորը քթի տակ մռմռում էր մի երգ`մելամաղձոտ ու հուսահատ, ինչպես ամայի ձորը, տխուր քարափը և հեռավոր գյուղը։
Բերդի գլխին նստած ամպը վարագույրի պես մե՛կ ետ էր քաշվում, երևում էին պարիսպները, մե՛կ ծածկում էր կատարը։ Առաջին ձիավորը աչքը պարիսպներից չէր հեռացնում։ Նրա գլխում բերդի պատմությունն էր, մագաղաթյա մատյաններում գրած խոսքերը իշխանական օրերի մասին, երբ զրահապատ ձիերի սմբակները դոփում էին երկաթյա մուտքի առաջ և ավերից դարձող նրա համհարզները ճոճում էին նիզակները։ Ակնոցի արանքից նրա ուսյալ աչքերը տեսնում էին զրահավորներին, մագաղաթյա մատենագրին՝ եղեգնյա գրչով նրանց գովքը հորինելիս, և նա լսում է հնօրյա ձիերի դոփյունը։ Ի՜նչ դժվար էր նրա համար քարափը որով քարայծի նման մագլցում էին երբեմնի տերերը։
Today I will tell you about skiing in Spain. In the list of the best ski resorts in Spain, the ski resort La Molina or Masella – Alp2500 is top with 4.3 out of 5 stars. The largest ski resorts offer up to 165 kilometres of slopes (Baqueira/Beret). The highest ski resorts for skiing in Spain extend up to an altitude of 3,282 metres (Sierra Nevada – Pradollano). Spain is a great country for skiing! It has one of the best ski resorts, which I told you about earlier. I’d like to visit Spain in winter to go skiing.
Для зимы существует несколько определений – календарная, астрономическая и климатическая. С календарной все понятно – у нас это декабрь, январь и февраль, а в южном полушарии – июнь, июль и август. Астрономическая зима у нас длится с 21 декабря по 21 марта. Ну а, климатическая зима наступает тогда, когда средняя суточная температура опускается ниже нуля градусов.
Иногда зима может наступить и по велению кого-либо из правителей. Так, однажды фаворитка короля Франции Людовика XIV летом захотела покататься на санях. Никаких проблем не возникло – вокруг Версаля моментально возвели снежную трассу из соли и сахара.
Интересно, что самые крупные снежинки в Москве выпали не зимой, а весной, причем, далеко не ранней. Случилось это 30 апреля 1944 года, когда на столицу внезапно обрушился сильный снегопад. Снежинки по своей форме напоминали страусиные перья и были величиной с ладонь взрослого человека.
В России зима — не только время года. В Иркутской области есть город с таким названием.
К приходу зимы на Руси готовились заранее. Например, еще в Иванов день (1 ноября по старому календарю) наши предки устраивали проводы осени и встречу зимы. Считалось, что именно с этой даты начинались морозы. Люди верили, что если на Иванов день холодно, то и вся зима будет длинной и суровой.
Снежинки, как и люди всегда отличаются друг от друга. За годы исследований не было найдено ни одной идентичной пары
Сосульки в средних широтах вырастают самыми крупными с южной стороны дома.
Крупнейшая снежинка, что когда-либо попадала в руки человека, имела 38 сантиметров в диаметре.
Сейчас снеговик и снежная баба – это развлечение для детей, но еще несколько столетий тому назад их лепили с исключительно одной целью – задобрить зиму, чтобы она была не такой бурной и колкой.
Альфа и Омега – означает начало и конец. Самая суть, основа чего-либо. На армянском «ԱլֆաևՕմեգա»: Происхождение: Альфа и Омега первые и последние (ΑΩ, Αω, αω) буквы греческого алфавита.
Бросаться словами – означает безответственно говорить, обещать что-либо. На армянском «Խոսքերըքամունտալ»:
Ни пуха ни пера – означает пожелание удачи. На армянском «Բարիհաջողում» Происхождение: Выражение возникло в среде охотников и было основано на суеверном представлении о том, что при прямом пожелании (и пуха, и пера) результаты охоты можно «сглазить». Перо в языке охотников означает «птица», «пух» – звери.
1. Ներկայացնել պտերների ընդհանուր բնութագիրը և կառուցվածքը:
Պտերանմաններն, ի տարբերություն մամուռների, լավ զարգացած, կատարյալ ցամաքային բույսեր են: Պտերանմաններին բնորոշ են հիմնական բուսական հյուսվածքները և լավ մասնագիտացված մարմինը: Պտերանմաններին բնորոշ է արմատային համակարգ, ունեն լավ արտահայտված ցողուն և զարգացած տերևներ, նման են ծաղկավոր բույսերին, սակայն ծաղիկ չունեն:
2. Պատերների բազմացումը:
Ջրի միջոցով (♂) գամետները լողում են դեպի իգականները: Արդյունքում նախածիլում կատարվում է բեղմնավորում, զիգոտից զարգանում է սաղմ, որից առաջանում է մանր տերևներով երիտասարդ պտեր: Մի քանի տարի անց պարբերական աճի շնորհիվ պտերը վերածվում է հասուն բույսի:
3. Պտերների դերը մարդու կյանքում և բնության մեջ:
Վահանապտերի տերևները լայնորեն կիրառվում են ծաղկեփնջերի զարդարման մեջ: Մոտ 3.5 միլիոն տարի առաջ պտերները հասնում էին 10մ բարձրության և զբաղեցնում էին մեծ տարածություններ: Դրանք ծառանման պտերանմաններն էին, որոնցից կազմված անտառները զբաղեցնում էին ողջ երկրագունդը և հանդիսանում ֆոտոսինթեզող հիմնական ավտոտրոֆ օրգանիզմները:
4. Ներկայացնել մերկասերմերի ընդհանուր բնութագիրը և կառուցվածքը:
Սերմնավոր բույսերի առաջին ներկայացուցիչները, որոնք գրավել են երկրագունդը, մերկասերմերն են:
5. Մերկասերմների բազմացումը:
♂ կոներում հասունացումից հետո փոշեհատիկները քամու միջոցով տեղափոխվում են իգական կոների վրա, որոնց թեփուկների արանքում գտնվում են ♀ սերմնաբողբոջները: Փոշոտումից հետո ♀ կոները կանաչում են, նրանց թեփուկները փակվում և սոսնձվում են խեժով: Հաջորդ գարնանը տեղի է ունենում բեղմնավորում և առաջանում է զիգոտ:
6. Մերկասերմների դերը մարդու կյանքում և բնության մեջ:
Սիբիրում և Հեռավոր Արևելքում աճում է սիբիրյան սոճին` մայրին, որի կոներից ստանում են շատ արժեքավոր սննդանյութ՝ մայրու յուղ:Հյուսիսային Ամերիկայում աճում են հսկայական ծառեր՝ սեքվոյաներ, որոնք նույնպես պատկանում են մերկասերմերի բաժնին: Նրանց բարձրությունը հասնում է 130−150 մետրի, իսկ հաստությունը՝ 8 մետրի, իսկ տարիքը՝ մինչև 2000 տարի:
7. Ծաղկավոր բույսերի ընդհանուր բնութագիրը և կառուծվածքը:
ծածկասերմ կամ ծաղկավոր բույսերը հանդիսանում են երկրագնդի վրա առկա ժամանակակից կատարյալ բուսատեսակները: Ծաղկավոր բույսերի կատարելագործման, տարածման և գերակշռության ձեռք բերման գործում կարևոր դեր է ունեցել բազմացման ձևերի զարգացումը:
Սիրելինե՛րս, այս ամիս փորձե՛ք պատումի տեսքով հավաքել հաշվետվությունը։ Յուրաքանչյուր նախագծի, առաջադրանքների մասին գրե՛ք, պատմե՛ք ձեզ դուր եկած դասի, քննարկման, առաջադրանքի, նախագծի մասին։ Չմոռանա՛ք դնել հղումները, կիսվել տպավորություններով։
Այս ամիս կատարել եմ շատ աշխատանք, բայց ամենից շատ սիրել եմ աշխատել իմ անհատական նախագծի վրա: Իմ սիրելի նյութերը դա «Թարգմանություն ծիծեռնակների մասին»-նն է և «Հայաստանի ազգային պատկերասրահը»: Ունեմ նաև թարգմանություններ սկյուռիկների մասին և թարգմանություն անգլերենից՝ «needs and desires»: Գործնական քերականությունից նույնպես իմացել եմ շատ տեղեկություններ: Ունեմ կատարված գործնական քերականություններ 08.11.2022, 14.11.2022, 14.11.2022, 21.11.2022, 23.11.2022: Ինձ նաև դուր եկավ աշխատել «Աշնանային պոեզիա» նախագծի շուրջ, քանի որ ընթերցում էինք Համո Սահյանի և Վահան Տերյանի ստեղծագործությունները և քննարկումներ անցկացնում: Դասարանով մասնակցեցինք «Սեբաստացու օրեր» նախագծին՝ դիտեցինք հարցազրույցներ, ընթերցանություններ և այլն: Այս նախագծի շուրջ կատարեցինք նաև խմբային աշխատանք Մխիթարյան Միաբանության մասին: Ստեղծագործական աշխատանք եմ կատարել «ինչպես դարձա սեբաստացի» վերնագրով և քանի որ իմ մայրիկը նույնպես եղել է այստեղի սանը՝ նրանից հարցազրույց վերցրեցի և նա պատմեց, թե ինչպե՞ս նա դարձավ սեբաստացի: Այս ընթացքում նաև մասնակցեցինք Ընթերցանության ֆլեշմոբին, ուր պատմեցի «Հայդի» գրքի մասին: Ձայնագրեցի «Աշուն» բանաստեղծությունը և սովորեցի այլ բանաստեղծություններ: Դասարանում քննարկեցինք մի շատ հետաքրքիր պատմություն՝ «Լռություն»: Շատ սիրեցի այդ ստեղծագործությունը, այս ամսվա ընթացքում իմ սիրած քննարկված պատմություններից մեկն է: Կարող եմ ասել, որ ունեցա շատ հետաքրքիր նոյեմբեր:
The National Gallery is the biggest Gallery of Armenia located at the Republic Square of Yerevan which has the world’s largest collection of Armenian art. It was founded in 1921 and originally was a part of History Museum. It started to work as a separate museum in 1935 by the decision of the Government. The first collection’s works were taken from an Armenian painters’ exhibition in 1921. After that, a lot of painters donated their works to the museum and in 1925, it had already 400 pieces of Armenian, Russian and European artists, presented in the six halls.
The Gallery’s collection contains more than 26,000 canvas presenting Armenian, Russian, European paintings. Here you can find the works of world-famous artists like Hovhannes Aivazovsky, Martiros Saryan, Harutyun Kalents, Minas Avetisyan, Auguste Roden, Mark Chagall and Peter Paul Rubens.
Also, you can find works of different masters, painters, and sculptors. An important role plays the works of the famous Hovhannes Ayvazovski, which attracts everyone who enters the hall. He was a famous Armenian painter which admired everyone with his marine arts and paintings.
Ազգային պատկերասրահը Հայաստանի ամենամեծ պատկերասրահն է, որը գտնվում է Երևանի հրապարակում, որնունիհայկականարվեստիամենամեծ հավաքածուն: Այն հիմնադրվել է 1921 թվականին և սկզբնապես եղել է «Պատմության թանգարանի» մի մասը: Այն սկսեց աշխատել, որպես առանձին թանգարան 1935 թվականին կառավարության որոշմամբ: Առաջին հավաքածուի աշխատանքները վերցված են եղել հայ նկարիչների ցուցահանդեսից 1921 թվականին: Դրանից հետո, շատ նկարիչներ նվիրաբերեցին իրենց աշխատանքները թագնարանին և 1925 թվականին, այն արդեն ուներ 400 հայ, ռուս և եվրոպացի արվեստագետների աշխատանքներ, ներկայացված վեց դահլիճներում:
Պատկերասրահի հավաքածուն պարունակում է ավելի քան 26.000 կտավ ներկայացնելով հայկական, ռուսական, եվրոպական նկարներ: Այստեղ դուք կարող եք գտնել աշխարհահռչակ արվեստագետների, ինչպիսիք են Հովհաննես Այվազովսկիի, Մարտիրոս Սարյանի, Հարություն Կալենցի, Մինաս Ավետիսյանի, Օգյուստ Ռոդենի, Մարկ Շագալի և Պիտեր Պոլ Ռուբենսի աշխատանքները:
Նաև դուք կգտնեք տարբեր վարպետների, նկարիչների և քանդակագործների աշխատանքներ: Կարևոր դեր է խաղում Հովհաննես Այվազովսկիի աշխատանքները, որոնք գրավում են բոլորին դահլիճ մտնելիս: Նա հայտնի հայ նկարիչ էր, ով հիացնում էր բոլորին իր ծովային արվեստներով ու նկարներով:
Как по-вашему, в чем смысл и проблематика данной притчи? (Ученики задают встречные вопросы друг другу.)
Смысл в том, что не надо скрывать или стыдиться от недостатков своих близких.
Почему очень часто родители хотят , чтобы их дети казались другим идеальными?
Есть разные варианты. Может родители видя других хороших детей хотят произвести впечатление, что их дети тоже такие. Так-как хороший характер детей – это плод воспитания родителей, они пытаются показать как «хорошо» они воспитали своих детей. Они также закрывают глаза на недостатки.
Что важнее -счастье детей или то, что о них могут подумать другие?
Конечно счастье детей. О детей думают многие: плохо, хорошо, неважно. Но сосредотачиваться на этом не правильно.
Ընտրած բանաստեղծությունից դո’ւրս գրել անծանոթ բառերը, բառարանի օգնությամբ բացատրել
Քոչվոր – ոչ նստակյաց կյանք վարող
Գրավոր վերլուծե’լ բանաստեղծությունը
Բանաստեղծությունում խոսքը գնում է ինչ-որ վատ, տխուր իրադարձության մասին: Հնարավոր է Տերյանի կյանքում տեղի էր ունենում այնպիսի իրադարձություն, որը դրեց նրան գրել այս բանաստեղծությունը: Այս հատվածը «Օ՜, արդյոք կա՞ վերադարձ. Մահացողի անզոր հույս, Վհատ սրտի տխուր հարց… Անուժ ցավի ցուրտ կապար… Մահացողի տխուր կյանք» մահի մասին է: Հնարավոր է Վահան Տերյանը կորցրել էր մտերտիմ անձնավորություն:
Այդտեղ որսորդները երկոտանի զարմանալի կենդանի են տեսել:
Երկրորդ անգամ հայտնվողը նույն ձին չէր, սրա պոչը երկարավուն էր, գույնն էլ՝ դեղնավուն:
Իբրև հայր՝ խրատում էր ու համոզում, որ ներող լինի:
Որպես մոտիկ [անձնավորություն]՝ հորդորում էր, որ մի օր էլ տանը մնա:
Եղբորնման օգնում է ու հետևում, որ վատ բան չանես:
Թշնամապես եք խոսում:
Հարցը իր (յուր) ձևով լուծեց ու գնաց:
4․Փակագծերում տրվածներից ընտրեք ճիշտ տարբերակը: Նվագել (ջութակի վրա, ջութակ), կռվել (թշնամու դեմ, հետ), վերաբերել (հարցին, հարցի մասին), վատ վերաբերվել (ընկերոջը, ընկերոջ հետ), անհանգստանալ (կատարվածով, կատարվածից), մասնակցել (մրցույթին, մրցույթում), հաղթել (մրցույթում, մրցույթին), կասկածել (ընկերոջը, ընկերոջ վրա), համաձայն լինել (առաջարկին, առաջարկի հետ):
5․ Տեքստը վերականգնի՛ր նախադասությունները վերադասավորելով:
Այդ քարայրներից ամենամեծը ենթադրաբար հարյուր խորանարդ մետր տարածություն է գրավում: Ռուս տիեզերագնացներն այդ մասին երբեք չեն նշում, և պարզ չէ` չե՞ն տեսել, թե՞ պարզապես «դրա մասին չի կարելի խոսել»: Դեռես 60-ական թվականների սկգբին աստղագետ Կ. Սագանը հայտնեց, որ Լուսնի մակերևույթին հսկայական քարայրներ կան: Եթե Երկրին մոտեցած կամ Երկրի վրա իջած «թոչող ափսեները» հազարավոր մարդիկ տեսնում են, Լուսնի վրա իջած ՉԹՕ-ների մասին միայն աստղանավորդներն ու տիեզերագնացները կարող են վկայել: Ինչ վերաբերում է ամերիկացիներին, մամուլն այնքան է գրել, որ դժվար է որոշել, թե ո՛րն է ճշմարտությունը: Այնտեղ կյանքի համար բարենպաստ պայմաններ կարող եե լինել: Լուսնի հետ կապված առեղծվածները բազմաթիվ են:
6․Քո դպրոցի մասին մանրամասն պատմի՛ր (ի՞նչ ես սիրում, ո՞րն է քո սիրելի անկյունը, ի՞նչն է քեզ տխրեցնում, ի՞նչ կուզեիր փոխել):
Ես սիրում եմ իմ դպրոցը, քանի որ այն ունի իր առանձնահատկությունները: Իհարկե, կան բաներ, որոնք այդքան էլ հաճելի չեն, բայց նաև կան սիրելի վայրեր: Ոչ բոլոր դպրոցները ուսանողներին շատ իրավունքներ են տալիս՝ ընտրել առարկաներ, ընդմիջմանը լինել դպրոցից դուրս, և իհարկե ոչ բոլոր դրպոցներն են ընդունում մեդիակրթությունը: Իմ սիրելի վայրը գրադարանն է: Երբ փոքր էի, քրոջս խնդրում էի ինձ այնտեղից գրքեր բերել, որպեսզի ես ընթերցեմ: Նաև փոքրուց սիրել եմ մարմնամարզության սրահը, այն ինձ հսկայական էր թվում: Մարմարյա սրահը նույնպես եղել է իմ սիրելի վայրերից մեկը: Այն նույնպես ինձ ահռելի է թվացել: Այս բոլոր վայրերը, որոնք թվարկեցի ոչ միայն ուղղակի վայրեր են, այլ այն վայրերն են, որոնց մասին ունեմ հիշողություններ:
Мнение окружающих это важно, но не так важно как наше собственное счастье. Нас окружают люди, а точнее такие люди, которые блокируют путь к своему счастью. Из-за таких людей сейчас люди живут по стандартам, созданные ими. Но разве общество решает жизни людей? Это не должно быть так, ведь твоя жизнь — это твоя жизнь. Тоже самое касается своему счастью. Мнение окружающих конечно не главное, но и надо уважать его, хоть это и не очень хороший человек.
4.Հոլովման աղյուսակում գրի՛ր տրված դերաննուների համապատասխան ձևերը և պատասխանի՛ր հարցերին:
Ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք, ո՞վ:
Ուղղական (ո՞վ)- ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք Սեռական (ո՞ւմ)- իմ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր, նրանց Տրական (ո՞ւմ)- ինձ, քեզ, նրան, իրեն, մեզ, ձեզ, նրանց Բացառական(ումի՞ց)- ինձնից, քեզնից, նրանից, իրենից, մեզնից, ձեզնից, նրանցից կամ նույնը, բայց «անից» ածանցով Գործիական (ումո՞վ)- ինձնով, քեզնով, նրանով, իրենով, մեզնով, ձեզնով, նրանցով Ներգոյական- (ո՞ւմ մեջ)- իմ մեջ, քո մեջ, նրա մեջ, իր մեջ, մեր մեջ, ձեր մեջ և նրանց մեջ
Ո՞ր դերանունների սեռական և տրական հոլովներն են համընկնում:
Նրանք
Դերանուններից որո՞նց հոլովներն են նմանվում գոյականի համապատասխան ձևերին:
Once upon a time, there lived a King who, despite his luxurious lifestyle, was neither happy nor content. One day, the King came upon a servant who was singing happily while he worked. This fascinated the King, why was he, the Supreme Ruler of the Land, unhappy and gloomy, while a lowly servant had so much joy. The King asked the servant, “Why are you so happy?”
The man replied, “Your Majesty, I am nothing but a servant, but my family and I don’t need too much, just a roof over our heads and warm food to fill our tummies.” The king was not satisfied with that reply. Later in the day, he sought the advice of his most trusted advisor. After hearing the King’s woes and the servant’s story, the advisor said, “Your Majesty, I believe that the servant has not been made part of The 99 Club.”
“The 99 Club? And what exactly is that?” the King inquired. The advisor replied, “Your Majesty, to truly know what The 99 Club is, place 99 Gold coins in a bag and leave it at this servant’s doorstep.” So the King ordered to do it. When the servant saw the bag, he took it into his house. When he opened the bag, he let out a great shout of joy, So many gold coins! He began to count them. After several counts, he was at last convinced that there were 99 coins. He wondered, “What could’ve happened to that last gold coin? Surely, no one would leave 99 coins!”
He looked everywhere he could, but that final coin was elusive. Finally, exhausted, he decided that he was going to have to work harder than ever to earn that gold coin and complete his collection. From that day, the servant’s life was changed. He was overworked, horribly grumpy, and castigated his family for not helping him make that 100th gold coin. He stopped singing while he worked. Witnessing this drastic transformation, the King was puzzled. When he sought his advisor’s help, the advisor said, “Your Majesty, the servant has now officially joined The 99 Club.”
He continued, “The 99 Club is a name given to those people who have enough to be happy but are never content, because they’re always yearning and striving for that extra 1 telling to themselves, “Let me get that one final thing and then I will be happy for life.”
Moral: We can be happy, even with very little in our lives, but the minute we’re given something bigger and better, we want even more! We lose our sleep, our happiness, we hurt the people around us, all these as a price for our growing needs and desires. We must learn to maintain a balance of our need and desires to enjoy a happy life with what we already have.
Մի ժամանակ ապրում էր մի Թագավոր, ով չնայած իր շքեղ ապրելակերպին ոչ ուրախ էր, ոչ էլ գոհ: Մի օր Թագավորը հանդիպեց մի ծառայի, ով աշխատելիս ուրախ երգում էր: Սա հիացրեց Թագավորին, ինչու՞ նա, Մեծ հողի Կառավարողը, տխուր և դժբախտ էր, իսկ ծառան՝ այդքան ուրախ: Թագավորը հարցրեց ծառային.
— Ինչու՞ ես այսքան ուրախ: – Տղամարդը պատասխանեց.
— Ձերն Մեծություն, ես ոչինչ եմ բացի ծառայից, բայց ես և իմ ընտանիքը շատ բաների կարիք չունենք, ընդհամենը կտուր մեր գլխի վրա և տաք ուտելիք մեր ստամոքսները լցնելու համար:
Թագավորը գոհ չէր այդ պատասխանով: Որոշ ժամանակ անց այդ օրը, նա մի խորհուրդ հարցրեց իր ամենավստահելի խորհրդականից: Թագավորի դժբախտությունները և ծառայի պատմությունը լսելուց հետո խորհրդականը ասաց.
— Ձերն Մեծություն, ես կարծում եմ, որ ծառան դեռև «99» ակումբի անդամ չի եղել։
— «99» ակու՞մբ: Եվ ի՞նչ է դա, – հարցրեց Թագավորը: Խորհրդականը պատասխանեց.՝
— Ձերն Մեծություն, որպեսզի ստույք իմանաք, թե ինչ է «99» ակումբը, տեղադրեք 99 ոսկե մետաղադրամ պայուսակի մեջ և թողեք այդ ծառայի տան մոտ:
Այսպես Թագավորը պատվիրեց, որ դա անեն: Երբ ծառան տեսավ պայուսակը, նա տարավ այն իր տուն: Երբ նա բացեց պայուսակը, նա ուրախության մի մեծ աղաղակ արձակեց, այնքա՜ն ոսկի: Նա սկսեց հաշվել դրանք։ Շատ վաշվարկներից հետո, նա վստահացաս, որ այնտեղ 99 մետաղադրամ կա: Նա մտածեց. «Ի՞նչ կարող է պատահած լինել այն վերջին մետաղադրամի հետ: Իհարկե, ոչ ոք 99 մետաղադրամ չէր թողնի»:
Նա փնտրեց ամեն այնտեղ, որտեղ միայն կարող էր, բայց վերջին մետաղադրամը պակասում էր: Վերջ ի վերջո, գերհոգնած, նա որոշեց, որ հետագայում պետք է ավելի շատ աշխատի, որպեսզի գտնի վերջին մետաղադրամը և լրացնի իր հավաքածուն: Այդ օրվանից ծառայի կյանքը փոխվեց: Նա ծանրաբեռնված, անսահման դժգոհ էր, և դատապարտում էր իր ընտանիքին իրեն փնտրտուքնեդում չօգնելու համար։ Նա դադարեց երգել, երբ աշխատում էր։ Տեսնելով այդ փոփոխությունները, Թագավորը շփոթված էր: Երբ նա դիմեց իր խորհրդականի օգնությանը, խորհրդականն ասաց. «Ձերն Մեծություն, ծառան այժմ պաշտոնապես միացել է «99» ակումբին»:
Նա շարունակեց.
— «99 ակումբը մի անուն է, որը տրվում է այն մարդկանց, ովքեր բավականաչափ ունեն երջանիկ լինելու համար, բայց երբեք գոհ չեն, քանի որ նրանք միշտ ձգտում են այդ վերջինին, իրանք իրենց ասելով՝ «Ընդհամենը ևս մեկը և այդ ժամանակ ես ուրախ կլինեմ»:
Իմաստ՝ Մենք կարող ենք ուրախ լինել նույնիսկ ամենաքչով, բայց հենց այն պահին, երբ մեզ տրվում է ինչ-որ ավելի մեծ և ավելի լավ՝ մենք ավելիին ենք ձգտում: Մենք կորցնում ենք մեր քունը, մեր երջանկությունը, վիրավորում ենք մեզ շրջապատող մարդկանց, այս ամենը որպես գին մեր աճող կարիքների և ցանկությունների համար: Մենք պետք է սովորենք պահպանել մեր կարիքների և ցանկությունների հավասարակշռությունը՝ երջանիկ կյանք վայելելու համար նրանով, ինչ արդեն ունենք:
Աշուն է, անձրև… Ստվերներն անձև Դողում են դանդաղ… Պաղ, միապաղաղ Անձրև՜ ու անձրև … Սիրտըս տանջում Է ինչ-որ անուրախ Անհանգստություն… Սպասիր, լսիր, ես չեմ կամենում Անցած լույսերից, անցած հույզերից Տառապել կրկին. Նայիր, ա՜խ, նայիր, ցավում է նորից Իմ հիվանդ հոգին… Անձրև է, աշուն… Ինչո՞ւ ես հիշում, Հեռացած ընկեր, մոռացած ընկեր, Ինչո՞ւ ես հիշում. Դու այնտեղ էիր, այն աղմկահեր Կյանքի մշուշում… Դու կյա՛նքն ես տեսել, դու կյա՛նքն ես հիշում — Ոսկե տեսիլնե՜ր, անուրջների լո՜ւյս… Ես ցուրտ մշուշում. Իմ հոգու համար չկա արշալույս — Անձրև՜ է, աշո՜ւն…
Առաջադրանքներ
1․ Բանաստեղծությունից առանձնացրո՛ւ․
ա․բնությաննկարագրությունները
Աշուն է, անձրև… Ստվերներն անձև Դողում են դանդաղ… Պաղ, միապաղաղ Անձրև՜ ու անձրև …
Անձրև՜ է, աշո՜ւն…
բ․հերոսիտրամադրությունը, զգացողությունը
Սիրտըս տանջում Է ինչ-որ անուրախ Անհանգստություն… Սպասիր, լսիր, ես չեմ կամենում Անցած լույսերից, անցած հույզերից Տառապել կրկին. Նայիր, ա՜խ, նայիր, ցավում է նորից Իմ հիվանդ հոգին… Անձրև է, աշուն… Ինչո՞ւ ես հիշում, Հեռացած ընկեր, մոռացած ընկեր, Ինչո՞ւ ես հիշում. Դու այնտեղ էիր, այն աղմկահեր Կյանքի մշուշում… Դու կյա՛նքն ես տեսել, դու կյա՛նքն ես հիշում — Ոսկե տեսիլնե՜ր, անուրջների լո՜ւյս… Ես ցուրտ մշուշում. Իմ հոգու համար չկա արշալույս —
2․ Գտի՛ր այն պատկերը, որի մեջ, քո կարծիքով, խտացված է հերոսի հոգեվիճակը։
Նայիր, ա՜խ, նայիր, ցավում է նորից Իմ հիվանդ հոգին… և Իմ հոգու համար չկա արշալույս:
Այստեղ տեսնում ենք նրա ցավը: Իր հոգին նա կոչում է «հիվանդ», կարծում եմ, որ նրա կյանքում տեղի էր ունեցել մի այնպիսի անբացատրելի բան, որը նրա վրա շատ ազդել էր: Մի հատվածում (Հեռացած ընկեր, մոռացած ընկեր…) նաև խոսվում է «մոռացած, հեռացած ընկերոջ» մասին: Հնարավոր է նա իր թանկ ընկերոջն է գտել:
3 Բնութագրի՛ր քնարական հերոսին (ստեղծագործության հերոսին)։
Ստեղծագործությունում մենք տեսնում ենք մի այնպիսի անձնավորություն, ով ցավ ուներ: Կարող եմ բնութագրել նրան միայն մեկ բառով՝ վշտացած:
4․ Անծանոթ բառերը դո՛ւրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր
Այս գիրքը անգամներ կարդացել եմ, բայց միևնույն է՝ հաճույքով եմ կարդում: Տաս ամիս առաջ պատմել եմ Յոհաննա Սփիրիի «Հայդի» գրքի և ֆիլմի մասին, ահա և հղումը: Գիրքը շատ հետաքրքիր է, կարծում եմ, որ այն շատ մտածված է: Ամեն ինչ գրված է հեշտ, բայց միևնույն ժամանակ հետաքրքիր: Շատերը ունեն լավ կարծիք այս գրքի և ֆիլմի մասին, այդ թվում նաև ես:
3) Գինեգործը իր գինին հիմնականում վաճառում է 30 և 50 լիտրերով և դրա համար օգտագործում է հենց համապատասխան տարողության տարաներ: Գնորդներից մեկը ցանկանում է գնել 10 լիտր գինի: Ինչպե՞ս գինեգործը չափեց այդ 10 լիտրը՝ օգտագործելով միայն սեփական տարաները:
Լուծոմ՝ 50+30+30=110
110-50-50=10
4) Գտեք ամբողջ արտահայտության արժեքը a=-1; b=2; c=3 դեպքում.
а) ПолОжить на полку, удобно располОжиться, предполАгать ответ, слОжить книги, располОгать запасами, предлАгать помощь, кратко излОжить содержание, пролОжить путь.
б) Город РОстов, устье зарОсло, морские водорОсли, дети подрОсли, вырОстить в саду, произрАстать в пустыне, богатая рАстительность, вырАщенные лимоны, мир рАстений, переходный возрАст, зарОсли камыша, сберечь порОсль, подрОстковый врач, рАстущие на берегу, зеленый рОсток, отрАсль хозяйства
Упражнение 2
Спишите, вставляя пропущенные буквы, графически объясняя выбор орфограмм в корне.
а) Излагать содержание, хорошо изложить; знать признаки прилагательного; написать изложение; оба слагаемых; расположиться на ночлег; располагать свободным временем.
Ինչու են այս բույսերը անվանվում մերկասերմներ, բացատրել դրանց դերը մարդու կյանքում և բնության մեջ:
Անվան ծագում: Երկրագնդի վրա կլիմայի չորացման և սառեցման հետևանքով ասեղնատերևավորները անցում կատարեցին սերմերով բազմացման: Դրանք արտաքնապես չունեն հուսալի պաշտապանիչ ծածկույթներ և մերկ վիճակում են, որի համար էլ ստացել են տվյալ անվանումը: Դերը մարդու կյանքում։ Սուր շնչառական հիվանդություն ունեցող մարդկանց հաճախ ցուցված է հանգստանալ փշատերև անտառներում: Դերը բնության մեջ: Մերկասերմային բույսերը կազմում են փշատերև և խառը անտառներ, որոնք մեծ տարածքներ են զբաղեցնում: Անտառները կարգավորում են ձնհալը, ջրի մակարդակը գետերում, կլանում են աղմուկը, թուլացնում են քամու ուժգնությունը, ամրացնում են հողածածկը: Դրանք օդը հարստացնում են թթվածնով, որի շնորհիվ ստացել են «մոլորակի թոքեր» անվանումը: Այդ պատճառով փշատերև անտառները հայտնի են իրենց բուժական նշանակությամբ:
2) ABC և A1B1C1 եռանկյունների մեջ AB=A1B1, AC=A1C1, <A=<A1: AB և A1B1 կողմերի վրա P և P1կետերը նշված են այնպես, որ AP=A1P1: Ապացուցեք, որ BPC և B1P1C1 եռանկյունները հավասար են:
PC = P1C1
<PCB=<P1C1B1
BC=B1C1
Հետևաբար՝ ΔBPC=B1P1C1
Լրացուցիչ(տանը)
3) Նկարում AB=AC, <1=<2:
ա) Ապացուցեք, որ ABD և ACD եռանկյուններըհավասարեն,
Մեզ հայտնի է, որ AB=AC, <1=<2: Վերադրմամբ կարող ենք համընկեցնել հետևյալ 2 եռանկյունները՝ ABD և ACD: <1-ի գագաթը համընկնում է <2-ի գագաթին, այդ պատճառով կարող ենք ասել, որ ΔABD=ΔACD հավասար են:
բ) գտեք BD-նև AB-ն, եթե AC=15սմ, DC=5սմ:
AB=15սմ
BD=5սմ
4) ABC եռանկյան պարագիծը 15սմ է: BC կողմը AB կողմից մեծ է 2սմ-ով, իսկ AB կողմը AC կողմից փոքր է 1սմ-ով: Գտեք եռանկյան կողմերը:
—Իմ ընտանիքը ապրում էր Երևանի այլ թաղամասում: Երբ տեղափոխվեցինք այստեղ բնակվելու՝ ծնողներս մանրակրկիտ զննում էին տարածքի դպրոցները, որպեսզի ընտրեն լավագույնը: Քանի որ ես վաղ մանկուց սկզբունքային էի, ազատասեր և ունեյի սեփական կարծիքը ամեն հարցի շուրջ՝ դա նշանակում էր, որ իմ կրթօջախը պետք է տարբերվեր սովորականից: Դա էլ պատճառ դարձավընտրել այս կրթահամալիրը:
—Դուք գո՞հ էիք ձեր ընտրությունից
—Այո: Աշակերտ-ուսուցիչ հանդարտ հարաբերությունները ինձ օգնում էին խաղաղ ու հանգիստ սովորել և ստեղծագործել: Ես չեմ ունեցել սթրեսսը, որը ունեցել են իմ ընկերները իրենց դպրոցում:
—Իսկ կա՞ր ինչ-որ բան, որը դու չէիր սիրում:
—Իհարկե: Դա մշտական շինարարությունն էր, որի պատճառով փոշի էր, իսկ շուրջը անմխիթար տեսարան: Դպրոց չհաճախելու մեծ ցանկություն էր առաջացնում նաև մեր դպրոցի սանհանգույցը:
—Իսկ ի՞նչն ես ամենաշատը սիրել:
—Երեխաների բանիմացությունը: Մեր դպրոցում սովորել են շատ ընդունակ երեխաներ: Նրանց մտածելակերպը, մտահորիզոնը և ստեղծագործելու ջիղը միշտ էլ տարբերել է մեր հասակակիցներից:
—Ի՞նչ կմաղթես մեր կրթահամալիրին
—Սրտանց կամենում եմ, որ կրթահամալիրը բարգավաճի և կատարելագործի իր կրթելու ոճը: Կամենում եմ սեբաստացիները աչքի ընկնեն իրենց ուժեղ և հատուկ կրթությամբ:
Առաջին դասարանից սովորել եմ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում: Իմ ավագ քույրը սովորել է Հյուսիսային դպրոցում, իսկ ապագայում, երբ ծնողներս համոզվում են, որ դպրոցը լավն է՝ ինձ նույնպես առաջարկում են սովորել այնտեղ: Առաջին օրը վախեցած էի, չնայած լավ ուսուցչին և միջավայրին: Շուտով հարմարվեցի դպրոցին և սկսեցի լավ ժամանակ անցկացնել: Հյուսիսային դպրոցը ինձ մինչև հիմա դուր է գալիս և ուրախ եմ, որ հաճախել եմ հենց ա՛յդ դպրոցը: Այժմ ունեմ շատ հիշողություններ այնտեղից և շարունակելու եմ ուսումս այստեղ՝ այս կրթահամալիրում: Ինձ դուր է գալիս Հյուսիսային դպրոցը, քանի որ այն շատ ուրախ գույներ ունի իր մեջ: Մայրիկս նույնպես սովորել է «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում և նույնպես գոհ է եղել, շատ անգամներ պատմել է ինձ Մայր դպրոցի մասին:
Փակագծում տրված գոյականներն ու բայերը համաձայնեցրո՛ւ ընդգծված դերանունների հետ:
Ոչ ոք չիմացավ, թե որտեղի՛ց հայտնվեց:
Ոչ մեկը չփորձեց հակաճառել, նա այնքա˜ն բարկացած էր:
Բոլոր ճանապարհորդներին մի տեղ տարան:
Բոլորը հրավիրվել էին կիրակի օրվա հավաքին:
Կարծես թե ամբողջ քաղաքը հրապարակ էր լցվել:
Ամբողջ դառձավ կրակի բաժին:
2. Փորձի՛ր պատասխանել:
ա) ովե՛րբէասում «ես»
Երբ խոսացողը դիմում է ինքն իրեն:
բ) ովո՛ւմէասում «դու»,
Խոսացողը դիմում է այդպես խոսակցին:
գ) ո՛ւմմասինէասում «նա»:
Խոսակիցը այն անձին, ով այդ պահին հեռու է նրանից:
3. Հարցերին պատասխանի՛ր:
Ո՞ր առարկային ենք ասում «սա», որին՝ «դա», որին՝ «նա»:
Սա – խոսացողին մոտ առարկան
Դա – խոսակցին մոտ առարկան
Նա – խոսակցողից հեռու մարդուն մոտ առարկան/անձը
Ո՞ր բաժակի մասին ենք ասում՝ «այս բաժակը», որի մասին՝ «այդ բաժակը», որի մասին՝ «այն բաժակը»:
Այս բաժակ – մոտ է խոսացողին
Այդ բաժակը – մոտ է խոսակցին
Այն բաժակը – խոսակցողից հեռու մարդուն մոտ բաժակը
4. Գտի՛ր տրված բառերի բոլոր նմանությունները (ձևի, իմաստի):
ա) Ես, սա, այս – առաջին դեմք
բ) Դու, դա, այդ – երկրորդ դեմք
գ) Նա, այն – երրորդ դեմք
5. Կետերի փոխարեն գրի՛ր փակագծում տրված մենք անձնական դերանվան համապատասխան ձևերը:
Մեր քաղաքում հիմա շատ բան է փոխվել: Երկար ժամանակ մեզ պատմում էր, թե որտե՛ղ է եղել և ինչե՛ր է տեսել:
Հիմա նա մեզնից հեռու է հազարավոր կիլոմետրերով: Գրում է, թե մեզնով է ապրում ու մեզ սպասելով է անցկացնում ժամանակը: Մի քանի տարի մեր տանը ապրեց: Տատս մեզնից բողոքում է, բայց առանց մեզ էլ չի դիմանում:
6. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք անձնական դերանունների համապատասխան ձևերով:
Ո՞վ եկավ – Ես եկա, դու եկար, նա եկավ, ինքը եկավ, մենք եկանք, դուք եկաք, նրանք եկան
Ո՞ւմ պայուսակը – իմ պայուսակը, քո պայուսակը, նրա պայուսակը, իրա պայուսակը, մեր պայուսակը, ձեր պայուսակը, նրանց պայուսակը Մոտենալ ո՞ւմ – ինձ մոտենալ, քեզ մոտենալ, նրան մոտենալ, մեզ մոտենալ, ձեզ մոտենալ, նրանց մոտենալ Հեռանալ ումի՞ց – ինձնից հեռանալ, քեզնից հեռանալ, նրանից հեռանալ, մեզնից հեռանալ, ձեզզնից հեռանալ, նրանցից հեռանալ Հիանալ ումո՞վ – Հիանալ ինձնով, հիանալ քեզնով, հիանալ նրանով, հիանալ մեզնով, հիանալ ձեզնով, հիանալ նրանցով
На свете существует множество разных фильмов и жанров. У каждого жанра свой зритель. Иногда нам кажется, что, сюжеты этих фильмов придуманы. Иногда это именно так, но в каждом фильме есть доля правды. Там запечатлеются факты из реальной жизни. По ту сторону экрана мы видим реальные события, которые в обычной жизни окружают нас.
• Ի՞նչ տարբերություն կա բնական ռեսուրսների և բնական պայմանների միջև:
Բնական ռեսուրս են կոչվում բնական միջավայրի այն տարրերը, որոնք տվյալ ժամանակաշրջանում մարդկության կողմից կարող են օգտագործվել արտադրության և սպառման համար, ինպես նաև ունեն տնտեսական արժեք: Իսկ բնական պայմանները մարդու շրջակա միջավայրի բնական հանգամանքների ամբողջությունն են, որոնք նպաստում կամ խոչընդոտում են տնտեսական գործունեության կազմակերպմանը: Բնական պայմանների եւ ռեսուրսների մյուս տարբերությունն այն է, որ գոյության բնական պայմանները մշտապես եղել են եւ այժմ էլ մնում են նույնը եւ էական փոփոխություններ չեն կրում, մինչդեռ՝ բնական ռեսուրսների քանակը եւ տեսականին փոխվել է հասարակության առաջընթացի, գիտության ու տեխնոլոգիաների զարգացմանը զուգընթաց:
• Կարո՞ղ է բնական պայմանը ժամանակի ընթացքում դառնալ բնական ռեսուրս, բերել օրինականեր:
Այո, օրինակ՝ անտառները բնական պայմաններ են, բայց նրանց կտրելով ստանում ենք փայտ, որն իր հերթին բնական ռեսուրս է:
• Նշե՜ք հինգ սպառվող չվերականգնվող ռեսուրս և հինգ սպառվող վերականգնվող ռեսուրս:
• Նշե՜ք հինգ ռեսուրս, որոնց սպառվելու դեպքում կարելի է փոխարինել այլ ռեսուրսով:
Ընթերցել եմ Յոհաննա Սփիրիի «Հայդի» գիրքը: Դա մի աղջկա մասին է, ով կամաց-կամաց ընկերանում է իր պապիկի հետ՝ լեռնային պայմաններում: Ապագայում նա տեղափոխվում է մի տուն և ընկերանում տանի տիրուհու աղջկա հետ: Այս գիրքը ունի նաև ֆիլմ, որի մասին ես պատմել եմ Այստեղ: Ինձ դուր եկավ այս գիրքը
Պտերանմանների կառուցվածքը, կենսապայմանները և բազմազանությունը
Սպորավոր բույսերի շարքում մամուռներին հաջորդող բարձրակարգ բույսերի բաժինը ներկայացնում են պտերանմանները, որոնք ընդգրկում են մոտ 10.000 տեսակ:Պտերանմաններին են պատկանում պտերները, ձիաձետերը և գետնամուշկերը:
Պտերանմաններն, ի տարբերություն մամուռների, լավ զարգացած, կատարյալ ցամաքային բույսեր են: Պտերանմաններին բնորոշ են հիմնական բուսական հյուսվածքները և լավ մասնագիտացված մարմինը: Պտերանմաններին բնորոշ է արմատային համակարգ, ունեն լավ արտահայտված ցողուն և զարգացած տերևներ, նման են ծաղկավոր բույսերին, սակայն ծաղիկ չունեն:
Մոտ 300−350 միլիոն տարի առաջ պտերները հասնում էին 40 մ բարձրության և զբաղեցնում էին մեծ տարածություններ: Դրանք ծառանման պտերանմաններն էին, որոնցից կազմված անտառները զբաղեցնում էին ողջ երկրագունդը և հանդիսանում ֆոտոսինթեզող հիմնական ավտոտրոֆ օրգանիզմները: Պտերանմաններից կազմված վաղ անտառներում բնակվում էին հսկա միջատները և գիգանտ սողունները, օրինակ՝ դինոզավրերը: Ներկայումս ծառանման ձևերը պահպանվել են միայն Ավստրալիայում և Նոր Զելանդիայում, նրանց բարձրությունը հասնում է 20 մ-ի:
Պտերներ: Ժամանակակից պտերները հիմնականում բազմամյա խոտաբույսեր են: Նրանք աճում են խոնավ, ստվերոտ վայրերում, գետերի և առուների եզրերին:
Ցողունը հողում վեր է ածվում կոճղարմատի, որից զարգանում են հավելյալ արմատները և տերևները: Պտերների կոճղարմատը թունավոր է և հանդիսանում է հումք որոշ դեղատեսակների համար:
Պտերների տերևները կրկնակի փետրաձև են, կանաչ, մինչև մեկ մետր երկարություն ունեցող: Պտերներիներկայացուցիչներից են՝ ադիանտումը, իժալեզուն, ձարխոտը:
Հայաստանի Հանրապետությունում տարածված է սովորական վահանապտերը, իսկ պտերանմանների որոշ տեսակներ գրանցված են «Կարմիր գրքում»: Վահանապտերի տերևները լայնորեն կիրառվում են ծաղկեփնջերի զարդարման մեջ:
Վահանապտեր: Տերևները մասնակցում են ոչ միայն ֆոտոսինթեզի, այլև բազմացման գործընթացին: Վահանապտերի երիտասարդ տերևները խխունջանման պարուրված են: Աճում են գագաթով և աստիճանաբար ապապարուրվում:
Հասուն տերևացողունավոր պտերը հանդիսանում է անսեռ սերունդ կամ սպորոֆիտ:
Հասուն պտերի տերևի ստորին մակերեսին նկատվում են գորշ թմբիկներ: Դրանք պտերի անսեռ բազմացման օրգաններն են` սպորանգիումները, որտեղ զարգանում են սպորները:
Տերևաթիթեղի ստորին հատվածի սպորանգիումների պատռվելով` սպորները ընկնում են հողի մեջ և ծլում:
Յուրաքանչյուր սպոր իրենից ներկայացնում է ծլման պատրաստ մեկ բջիջ` սննդանյութերի անհրաժեշտ պաշարով:
Սպորից հողում առաջանում է 1−2 սմ տրամագծով կանաչ, սրտաձև թիթեղիկ, որը ռիզոիդներով ամրանում է հողին: Նախածիլի ստորին մասում գտնվող սեռական օրգաններում զարգանում են գամետները:
Կանաչ նախածիլը պտերի սեռական սերունդն է կամ գամետոֆիտը:
Արական սեռական օրգանները կոչվում են անթերիդիումներ: (♂)
Իգական սեռական օրգանները կոչվում են արքեգոնիումներ: (♀)
Ջրի միջոցով (♂) գամետները լողում են դեպի իգականները: Արդյունքում նախածիլում կատարվում է բեղմնավորում, զիգոտից զարգանում է սաղմ, որից առաջանում է մանր տերևներով երիտասարդ պտեր: Մի քանի տարի անց պարբերական աճի շնորհիվ պտերը վերածվում է հասուն բույսի:
Ուշադրություն
Անսեռ և սեռական սերունդների հերթափոխումով բազմացումը հատուկ է նաև ձիաձետերին և գետնամուշկերին:
Ձիաձետեր: Ձիաձետերը բազմամյա խոտաբույսեր են, որոնք նման են փոքր, կանաչ եղևնիների: Ապրում են հիմնականում խոնավ վայրերում և նախընտրում են թթվային հողերը, ունեն կոշտ ցողուն և լավ զարգացած ստորգետնյա ընձյուղներ՝ կոճղարմատներ, որոնցից դուրս են գալիս հավելյալ արմատներ:
Ձիաձետերի ընձյուղը հատվածավորված է, այսինքն՝ կազմված է հանգույցներից և միջհանգուցային հատվածներից: Մանր թեփուկային տերևները ցողունի վրա դասավորված են օղակաձև: Ֆոտոսինթեզը կատարվում է ձիաձետերի ցողուններում և ընձյուղներում, իսկ պաշարանյութերը կուտակվում են կոճղարմատներում:
Գարնանը կոճղարմատներից զարգանում են գարնանային ընձյուղներ, որոնց գագաթին գտնվում են սպորակիր հասկիկները` սպորանգիումներով:
Գետնամուշկեր: Գետնամուշկերը բազմամյա խոտաբույսեր են: Նրանք ունեն կանգուն կամ հողի վրա տարածվող ցողուններ, որոնք ծածկված են մանր և խիտ տերևներով:
Սողացող ցողուններից աճում են կարճ վերգետնյա ընձյուղներ, որոնց վրա գտնվում են սպորակիր հասկիկներ` լցված մանր դեղին սպորներով: Սպորներից զարգանում է հոլաձև նախածիլը: Գետնամուշկերը ամրանում են հողին արմատներով, հողի վրա տարածվող ցողուններից աճում են նաև հավելյալ արմատներ: Գետնամուշկերը և ձիաձետերը պտերների նման կարող են բազմանալ նաև կոճղարմատներով:
I have 2 types of heroes. The first type is my family because it’s them, who are always with me. I can’t name a reason, because there are too many of them. Let’s go with one reason – they took care of me all these years, and they still do. The second type is people, who help others. It can be doctors, just friendly people, firefighters, animal rescue teams, etc. All have their roles here, and they are partially my heroes. Many people might not see it, but they carry a big role.
з
Անի Եիսսաղոլի 
